Malını uduzan şəxs tərəfindən cəza tələbi
Oğrunu cəzalandırmaq üçün bütün şərtlərdən başqa oğrunun əlinin kəsilməsinə dair zərərçəkənin tələbi də lazımdır, yoxsa başqa şərtlərin mövcud olduğu təqdirdə sadəcə qazıya şikayət etməklə, cəzanın icrası vacib olacaqdır?
Onun şikayəti kifayətdir, cəzanın icra olunmasına dair tələbə ehtiyac yoxdur.
Oğrunun kəsilmiş əlini yerinə tikmək
Oğrunun əli kəsiləndən sonra əlini əvvəlki yerinə bilərmi?
Fiqhin qisas bölümündə bu məsələ məşhurdur ki, cani kəsilmiş qulağı öz əvvəlki yerinə tiksə (peyvənd etsə) və bu peyvənd tutsa, zərərçəkən özü kimi olsun deyə, onu kəsə bilər. İmam Baqirdən (əleyhis-səlam) buna aid sənədi mötəbər olan, yaxud ən azından səhabələrin əməl etdikləri bir hədis nəql olunmuşdur. Bu hədisin xüsusiyyətlərini kənara qoymaqla (ümumiləşdirməklə) məzmununu cəzalar fəslinə aid etmək çətin olsa da oğrunun əlinin kəsilməsini çatdıran dəlil və sübutların zahiri bunu göstərir ki, onu peyvənd etmək caiz deyil. Xüsusilə də “İləl” və ”Uyun”-da İmam Rizadan (əleyhis-səlam) nəql olunan hədisdə deyilir:وعلّة قطع اليمين من السارق لانه تباشر الاشياء (غالباً) بيمينه و هى افضل اعضائه و انفعهاله فجعل قطعها نكالا و عبرة للخلق لئلا يبتغوا اخذ الاموال من غير حلّها و لانّه اكثر ما يباشر السرقه بيمينهBu məna peyvənd etməklə uyğun deyil. Digər bir hədisdə deyilir:عن النّبى(صلى الله عليه وآله) انّه اتى بسارق فامر به فقطعت يده ثم علقت فى رقبته(“Cəvahir”, 41-ci cild, səh. 543, “Sünəni-Beyhəqi”, 8-ci cild, səh. 275)
Oğurluq cəzasının şərti
Oğurluq cəza tədbirinin tətbiq edilməsi üçün lazım olan şərt – oğurlanmış malın dəyərinin dörddə bir şəri dinar miqdarına çatmasıdır. Hal-hazırda dirhəm və dinar (mövzusu aktual) olmadığına görə, oğurluq cəza tədbirinin dəyər və məbləğ baxımından şərtinin gerçəkləşdiyini necə ayırd edək? Dövriyyədə olan pulu və ya sikkə vurulmamış qızılı meyar təyin etmək olarmı?
Bu barədə peşəkar ekspertlərdən sual olunmalıdır ki, sikkəli dinar mövcud olarsa, dəyəri nə qədərdir. Onun dörddə birinin dəyəri oğurluq cəzası üçün lazım olan miqdar olacaqdır. Əgər miqdara dair şəkk-şübhə yaranarsa, yəqinlik hasil olan miqdar hesablanmalıdır.
Malı oğurlanan şəxsin şikayətindən öncə oğrudan malın alınması
Zərərçəkən tərəfindən qazıya şikayət təqdim olunmazdan öncə oğurlanmış əmlak hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən alınıb sahibinə qaytarmaq üçün saxlanılmışdır. Belə ki, zərərçəkənin malın qaytarılması üçün müraciət etdiyi zaman mal ona təhvil veriləcəkdir. Lakin zərərçəkən bu mövzudan xəbərdar olsa da əmlakı təhvil alandan qabaq qazıya şikayət edir. Belə halda da oğrunun cəzalandırılması vacibdir?
Oğru üçün təyin olunmuş cəza tədbiri burada icra olunmur və mal öz sahibinə qayıtmış kimi sayılır.
İnsan cəsədinin oğurlanması üçün cəza
İnsan cəsədi mal-əmlak sayılırmı? Şəriət baxımından qanuni məqsədlər üçün onun alveri caizdirmi? Cəsəd oğurluq halı üçün cinayət faktı ola bilərmi? Xüsusilə də onun ölüm tarixindən əsrlər keçdiyi bir halda cəsəd tarixi və arxeoloji baxımdan qiymətli sayılarsa?
Müsəlmanın cəsədinin alğı-satqısı caiz deyil və mal (əmlak) sayılmır. Amma qeyri-müsəlmanın bədəni anatomiya kimi şəri-qanuni məqsədlər üçün icazəli olan hallarda belə (alğı-satqısı) eyibsiz deyil. Hər iki halda oğurluq cəzasını icra etmək işkallıdır.
Oğurlanmış malın qaytarılmasının cəzanın icrasında təsiri
İslam cinayət məcəlləsində və bəzi fiqhi mənbələrdə oğurluq halları üçün təyin olunan cəzanın həyata keçirilməsində mütləq (qeydsiz-şərtsiz) şəkildə bəyan olunan şərtlərdən biri də budur ki, oğru oğurluqdan sonra malı sahibinə qaytarmamış olsun. Sual budur ki, sözü gedən bu şərt istintaqın bütün mərhələlərində – hətta cinayət sübut olunandan və qərar çıxarılandan sonra da qüvvədədir, yoxsa hakimə şikayət olunmazdan öncəyə aiddir?
Cinayət sübuta yetəndən və qərar çıxarılandan sonra malı sahibinə qaytarmağın heç bir faydası yoxdur və cəzanın ləğv olunmasına səbəb olmur.