اهمّیّت اخلاق در روایات اسلامى
فهرست موضوعات
جستجو 

این مسأله در احادیثى که از شخص پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و همچنین از سایر پیشوایان معصوم(علیهم السلام) رسیده است با اهمّیّت فوق العاده اى تعقیب شده، که به عنوان نمونه چند حدیث پرمعناى زیر را از نظر مى گذرانیم:

1 ـ در حدیث معروفى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم:

«اِنَّما بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَکارِمَ الاَْخْلاقِ; من تنها براى تکمیل فضائل اخلاقى مبعوث شده ام.»(1)

و در تعبیر دیگرى: «اِنَّما بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ حُسْنَ الاَْخْلاقِ» آمده است.(2)

و در تعبیر دیگرى: « بُعِثْتُ بِمکارِمِ الاَخلاقِ وَمحاسِنِها» آمده است.(3)

تعبیر به «انّما» که به اصطلاح براى حصر است نشان مى دهد که تمام اهداف بعثت پیامبر(صلى الله علیه وآله) در همین امر یعنى تکامل اخلاقى انسانها خلاصه مى شود.

2 ـ در حدیث دیگرى از امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «لَوْ کُنّا لانَرْجُو جَنَّةً وَلانَخْشى نارَاً وَلاثَواباً وَلاعِقاباً لَکانَ یَنْبَغى لَنا اَنْ نُطالِبَ بِمَکارِمِ اْلاَخْلاقِ فَاِنَّها مِمّا تَدُلُّ عَلى سَبِیلِ النَّجاحِ; اگر ما امید و ایمانى به بهشت و ترس و وحشتى از دوزخ، و انتظار ثواب و عقابى نمى داشتیم، شایسته بود به سراغ فضائل اخلاقى برویم، چرا که آنها راهنماى نجات و پیروزى و موفّقیّت هستند.»(4)

این حدیث بخوبى نشان مى دهد که فضائل اخلاقى نه تنها سبب نجات در قیامت است بلکه زندگى دنیا نیز بدون آن سامان نمى یابد! (در این باره در آینده به خواست خدا بحثهاى مشروحترى خواهیم داشت)

3 ـ در حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمده است که فرمود: «جَعَلَ اللّهُ سُبْحانَهُ مَکارِمَ الاَْخْلاقِ صِلَةً بَیْنَهُ وَبَیْنَ عِبادِهِ فَحَسْبُ اَحَدِکُمْ اَنْ یَتَمَسّکَ بِخُلُق مُتَّصِل بِاللّهِ; خداوند سبحان فضائل اخلاقى را وسیله ارتباط میان خودش و بندگانش قرار داده، همین بس که هر یک از شما دست به اخلاقى بزند که او را به خدا مربوط سازد.»(5)

به تعبیر دیگر، خداوند بزرگترین معلّم اخلاق و مربّى نفوس انسانى و منبع تمام فضائل است، و قرب و نزدیکى به خدا جز از طریق تخلّق به اخلاق الهى امکان پذیر نیست!

بنابراین، هر فضیلت اخلاقى رابطه اى میان انسان و خدا ایجاد مى کند و او را گام به گام به ذات مقدّسش نزدیکتر مى سازد.

زندگى پیشوایان دینى نیز سرتاسر بیانگر همین مسأله است که آنها در همه جا به فضائل اخلاقى دعوت مى کردند، و خود الگوى زنده و اسوه حسنه اى در این راه بودند و به خواست خدا در مباحث آینده در هر بحثى با نمونه هاى اخلاقى آنها آشنا خواهیم شد; و همین بس که قرآن مجید به هنگام بیان مقام والاى پیامبر  اسلام(صلى الله علیه وآله)مى فرماید: «وَاِنَّکَ لَعَلى خُلُق عَظِیْم; تو اخلاق عظیم و برجسته اى دارى!»(6)


1. کنز العمّال، حدیث 52175 (جلد 3، صفحه 16).

2. همان مدرک، حدیث 5218.

3. بحار، جلد 66، صفحه 405.

4. مستدرک الوسائل، جلد 2، صفحه 283. (چاپ قدیم).

5. تنبیه الخواطر، صفحه 362.

6. سوره قلم، آیه 4.

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای