1 ـ حقیقت ذکر چیست؟
فهرست موضوعات
جستجو 

به گفته «راغب» در «مفردات» ذکر دو معنى دارد; گاه به معنى حضور چیزى در ذهن (یادآورى) وگاه به معنى حفظ و نگاهدارى معارف و اعتقاداتِ حق در درون جان است.

بزرگان اخلاق گفته اند: «ذکر خدا» تنها این نیست که نام خدا را بر زبان بیاوریم و مکرّر تسبیح و تهلیل و تکبیر گوئیم; بلکه منظور آن است که با تمام قلب، متوجّه او و عظمتش باشیم، و او را همه جا حاضر و ناظر بدانیم.

بى شک چنین ذکرى سرچشمه حرکت به سوى نیکیها و خوبیها است، و مى تواند میان انسان و گناه و رذائل اخلاقى سدّ محکمى ایجاد کند.

به همین دلیل، در حدیثى مى خوانیم که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به على(علیه السلام) فرمود: سه چیز است که این امّت طاقت آن را ندارند (و از هرکسى ساخته نیست): مواسات با برادران دینى، در مال; و دادن حقّ مردم; و ذکر خدا در هر حال; سپس افزود: «وَ لَیْسَ هُوَ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ وَلکِنْ اِذا وَرَدَ عَلى ما یَحْرُمُ عَلَیْهِ خافَ اللّهَ عزَّوَجَلَّ عِنْدَهُ وَ تَترُکَهُ; ذکر تنها گفتن سُبْحانَ اللّهِ و اَلْحَمْدُ لِلّهِ و لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ و اللّهُ اَکْبَرُ نیست، بلکه هنگامى که زمینه هاى حرام فراهم گردد، از خدا بترسد و آن را ترک گوید.»(1)

شبیه همین معنى با مختصر تفاوتى از امام باقر و امام صادق(علیهما السلام) نقل شده است.(2)

در حدیث دیگرى از حضرت على(علیه السلام) مى خوانیم: «اَلذِّکْرُ ذِکْرانِ: ذِکْرٌ عِنْدَ الْمُصِیبَةِ حَسَنٌ جَمِیلٌ وَ اَفْضَلُ مِنْ ذلِکَ ذِکْرُ اللّهِ عِنْدَ ماحَرَّمَ اللّهُ عَلَیْکَ فَیَکُونَ ذالِکَ حاجِزاً; ذکر بر دو گونه است: یاد خدا کردن به هنگام مصیبت (و شکیبایى نمودن) زیبا و جالب است، و از آن برتر، آن است که خدا را در برابر گناهان یاد کنى، و میان تو و حرام سدّى ایجاد نماید!»(3)

از آنچه در بالا آمد بخوبى مى توان نتیجه گرفت که ذکر اللّه واقعى ذکرى است که در اعماق وجود انسان اثر بگذارد، و در جهت گیریهاى فکرى و عملى او تأثیر کند، و روح و جان انسان را پرورش دهد و به راه خدا دعوت کند.

آن کس که ذکر خدا مى گوید و راه شیطان را مى پوید، در واقع ذاکر صادق و خالص نیست; به همین دلیل، در حدیثى از امام علىّ بن موسى الرّضا(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «مَنْ ذَکَرَاللّهَ وَ لَمْ یَسْتَبِقْ اِلى لِقائِهِ فَقَدْ اِسْتَهْزَءَ بِنَفْسِهِ;کسى که ذکرخدا بگوید و به سوى لقاى او سبقت نجوید(و اعمال نیکى براى رستاخیز فراهم نسازد)خود را به سخریّه گرفته است!»(4)


1. بحارالانوار، جلد90، صفحه 151، حدیث 4.

2. همان مدرک، حدیث 5 و6.

3. بحار، جلد 75، صفحه 55.

4. بحار،جلد 75، صفحه 356، حدیث 11.

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای