چهل مسأله مهم و محلّ ابتلاء در حجّ و عمره
فهرست موضوعات
جستجو 

1ـ استفاده از ماشینهاى سرپوشیده در حال احرام در شبها، یا بین الطّلوعین، یا روزهاى کاملا ابرى، که سایبان تأثیرى براى حفظ از آفتاب و باران ندارد، جایز است، همچنان که سوار ماشین سر پوشیده شدن در حال احرام در داخل شهر مکّه مانعى ندارد (خواه در روز باشد، یا در شب)، ولى بهتر است در آن قسمت که از حرم بیرون است (یعنى آن طرف که از مسجد تنعیم فراتر مى رود) احتیاط کند، ولى با توجّه به این که قسمتهاى بعد از تنعیم هم جزء شهر مکّه است، احتیاط مذکور واجب نیست.

2ـ اگر بدون اختیار چشم مُحرم به آینه بیفتد، اشکالى ندارد، و بهتر است که در ایّام احرام حج یا عمره، در اطاق هایى که افراد مُحرم سکونت دارند، و همچنین در مسیر رفت و آمد آنها، مانند داخل آسانسورها، روى آینه ها چیزى بیندازند، که نگاه غیر اختیارى نیز به آن نیفتد.

3ـ احتیاط واجب آن است که مُحرم حشرات (مانند پشه، زنبور، مگس، ملخ و امثال آن را) نکشد; چه روى بدن یا لباس او باشد، یا جاى دیگر، و نیز هیچ جنبنده اى را به قتل نرساند، مگر این که مایه آزار او شود، یا حیوان موذى و خطرناکى باشد; (مانند مار و عقرب). و اگر عمداً آنها را بکشد کفّاره دارد، و کفّاره آن مقدارى غذا است; (مثلا یک نان به فقیر بدهد)، بنابراین باید موقع راه رفتن مواظب ملخها و مورچه ها و مانند آن باشد.

4ـ لازم نیست طواف در فاصله بین مقام ابراهیم و خانه کعبه باشد; بلکه در تمام مسجدالحرام طواف جایز است; (به خصوص هنگام ازدحام جمعیّت) ولى در صورت امکان بهتر است از فاصله مزبور تجاوز نکند.

5ـ لازم نیست شانه چپ در تمام حالات محاذى کعبه باشد; بلکه همین اندازه که مطابق معمول همه مردم، خانه کعبه را دور بزند کافى است.

 7ـ طواف در طبقه دوّم و پشت بام مسجدالحرام اشکال دارد; ولى کسانى که مجبور هستند از آنجا طواف کنند طوافشان صحیح است، و نایب گرفتن لازم نیست.

8ـ محلّ نماز طواف واجب، پشت مقام ابراهیم است; ولى اگر ازدحام جمعیّت زیاد باشد، مى توان عقب تر نماز خواند. به خصوص، در مواقعى که جمعیّت طواف کننده به قدرى زیاد است که به پشت مقام ابراهیم مى رسد، در این صورت نباید مزاحم طواف کنندگان شد، و اصرار بر خواندن نماز در پشت مقام داشت، و کارهایى که بعضى از عوام انجام مى دهند، و دستها را زنجیر مى کنند، و مزاحم طواف کنندگان مى شوند، صحیح نیست; امّا نماز طواف مستحب را در هر جاى مسجد مى توان خواند.

9ـ خواندن نماز طواف به جماعت اشکال دارد، حتّى به عنوان احتیاط، و افراد باید حمد و سوره را به قدر امکان اصلاح کنند، و خودشان بخوانند.

 

10ـ سعى صفا و مروه در طبقه بالا جایز نیست; مگر این که ازدحام به قدرى زیاد باشد که سعى در طبقه پایین مشقّت شدید داشته باشد.

11ـ هنگام سعى صفاو مروه کافى است مقدارى از سربالایى صفا و مروه را طى کند، و لازم نیست به قسمت لخت کوه برسد، و پاى خود را به آن بچسباند. زیرا سربالایى مفروش در صفا و مروه جزء کوه است.

12ـ نشستن در حال طواف واجب، براى رفع خستگى مانعى ندارد; ولى احتیاط آن است که موالات عرفى به هم نخورد، یعنى فاصله زیاد نشود; امّا نشستن در حال سعى، براى رفع خستگى و مانند آن به هر مقدار مانعى ندارد; خواه در صفا باشد، یا در مروه، یا در میان آن دو.

13ـ لازم نیست سنگها به ستون و دیواره جمره اصابت کند، بلکه کافى است در حوضچه اطراف بیفتد; زیرا جمره همان محلّ اجتماع سنگهاست.

14ـ رمى جمرات از طبقه بالا مانعى ندارد، و کسانى که در روز نمى توانند رمى کنند، مى توانند شب قبل یا بعد از آن رمى نمایند.

15ـ قربانى کردن در هر یک از قربانگاههاى موجود جایز است، هر چند خارج از محدوده منى است; مشروط بر این که گوشتها تلف نشود.

16ـ بهتر است قربانى را روز عید ذبح کنند; ولى تأخیر آن تا روز سیزدهم نیز جایز است.

17ـ لازم نیست ذابح شیعه باشد; بلکه هر مسلمانى که ذبیحه او پاک و حلال است مى تواند ذبح کند.

18ـ سر بریدن و ذبح حیوانات، براى قربانى یا غیر آن، با چاقوهاى استیل و فلزّات دیگر، اشکالى ندارد.

19ـ قربانى را مى توان شخصاً ذبح نمود، یا به شخص دیگرى که به او اطمینان دارد نیابت داد. خواه مدیر کاروان باشد، یا نفرات بعثه حج، یا بعضى از دوستان (معیار اطمینان داشتن به کار نایب است). و لازم نیست وکیل نام صاحب قربانى را بداند، همین اندازه که نیّت او را کند کافى است، هر چند بردن نام او به هنگام ذبح بهتر است، و اگر کسى بدون گرفتن وکالت از طرف دیگرى قربانى کند صحیح نیست.

20ـ مسلمانان باید کارى کنند که گوشتهاى قربانى از بین نرود، و مجبور به سوزاندن و دفن کردن آن نباشند; زیرا این کار اسراف و حرام است، و ادّله قربانى شامل آن نمى شود، و چنانچه مستحقّینى در منى یافت نشوند، لازم است آن را به سایر بلاد اسلامى ببرند، و به فقرا و مؤمنان بدهند، و یا پول آن را کنار بگذارند و هنگام بازگشت در محل خود قربانى کنند، و یا با دوستان خود هماهنگ کند که در همان روز بعد از رمى جمره قربانى کنند; و هر یک از اینها کافى است.

21ـ تا آنجا که ممکن است باید قربانى را در قربانگاههاى موجود انجام داد، و از تلف شدن گوشت آن جلوگیرى کرد; امّا اگر بعد ازتلاش و کوشش، یقین پیدا کند که راهى براى استفاده از گوشت قربانى نیست، و حتماً ضایع مى شود، باید از قربانى در آنجا صرفنظر کند، و پول آن را کنار بگذاد، و هنگام بازگشت در محلّ خود قربانى نماید. البتّه در ماه ذى الحجّه همان سال، و اگر ممکن نشد در ماه ذى الحجّه سال آینده قربانى مى کند، و مى تواند به وسیله تلفن با دوستان خود هماهنگ کند که در همان روز بعد از رمى جمره قربانى کنند; ولى این کار واجب نیست.

22ـ استفاده از وسایل ماشینى براى ذبح حیوانات مانعى ندارد، ولى شرایط ذبح شرعى(1) مانند رو به قبله بودن و بسم الله گفتن و غیر آن باید رعایت شود.

23ـ بهتر است هنگام ازدحام جمعیّت، طواف متسحبى را ترک کرد، و محلّ طواف را براى کسانى که طواف واجب مى کنند آزاد گذاشت.

24ـ میقات براى احرام حجّ تمتّع مکّه است، و از هر جاى مکّه باشد کافى است، و فرقى میان مکّه قدیم و جدید نیست; حتّى از محلاّتى از مکّه که امروز به طرف منى گسترش یافته مى توان احرام بست; امّا احتیاط واجب آن است که از نقاطى از شهر مکّه که از مسجد تنعیم(2) دورتر، است یعنى از محدوده حرم بیرون مى باشد، احرام نبندد; و بهتر از همه جا مسجدالحرام است.

25ـ کارکنان کاروانها و بعثه حج، و تمام کسانى که حجّ واجب خود را قبلا بجا آورده اند و انجام مراسم حج براى آنها مشکل است، مى توانند از اوّل نیّت عمره مفرده کنند، و آن را کامل کرده و از احرام بیرون آیند، و بعد از آن براى رفتن به عرفات و مشعر و منى، یا نرفتن و ماندن در مکّه و رسیدگى به کارها آزادند. البتّه اگر به عرفات و مشعر و منى مى روند نیّت وقوف نکنند، ولى براى حفظ ظاهر مى توانند لباس احرامى (بدون نیّت) بپوشند، و اگر عمره مفرده خود را در ذى الحجّه بجا آورده، در بازگشت از عرفات تجدید عمره لازم نیست.

26ـ حجّاج محترمى که در مکّه مکرّمه قصد اقامه ده روزه مى کنند، نباید در این ایّام از مکّه خارج شوند; ولى مى توانند براى یکى دو ساعت به عرفات بروند و باز گردند.

27ـ نماز خواندن با اهل سنّت و شرکت در جماعات آنها در ایّام حج و مانند آن، براى حفظ وحدت مسلمین از مستحبّات مؤکّد و موجب تقویت صفوف در برابر دشمنان است، و در روایات معصومین(علیهم السلام) تأکیدات فراونى درباره آن شده است، و چنین نمازى کفایت از نماز واجب مى کند، و اعاده آن لازم نیست.

28ـ حُجّاج محترم مى توانند در مسأله وقت نماز و مانند آن از آنها پیروى نمایند، و با آنها نماز بخوانند، و براى سجده اگر بتوانند، روى سنگهاى کف مسجد سجده نمایند (زیرا سجده بر تمام آن سنگها جایز است) و اگر نتوانند، روى فرش سجده مى کنند، و لازم نیست دست بسته نماز بخوانند، یا بعد از حمد آمین بگویند.

29ـ زوّار عزیز خانه خدا در مورد هلال ماه ذى الحجّه مى توانند از آنها پیروى کنند، و کسانى که به هنگام افطار روزه در مسجدالحرام یا سایر مساجد آنان حضور دارند، هرگاه به آنها اصرار بر افطار کنند، مانعى ندارد همزمان با آنها افطار نمایند، و روزه آنها صحیح است.

30ـ استفاده از بادبزن، یا حصیرهاى بدون نخ، یا حصیرهاى معمولى که نخ نازکى دارد، براى سجده کردن در همه حال جایز است، و لزومى ندارد از مهر استفاده شود که مخالفان به خاطر تبلیغات نادرست روى آن حسّاسیّت دارند. بلکه استفاده از مهر در بعضى از مواقع ـ که باعث بدبینى و اعتراض مى شود ـ اشکال دارد.

31ـ روحانیّون کاروانها، خدمه، کارکنان بعثه ها، کارمندان بانکها، پزشکان، پرستاران، و تمام کسانى که به هر عنوان به حج دعوت مى شوند مى توانند قصد حجّ واجب کنند; هر چند مستطیع نباشند، و همین دعوت سبب استطاعت آنها مى شود، و حجّ دیگرى بر آنها واجب نیست.

32ـ احتیاط واجب آن است افرادى که حجّ نیابتى انجام مى دهند و سال اوّل آنهاست بعد از اتمام حج، عمره مفرده اى (با طواف نساء) براى خود بجا آورند.

 

33ـ احتیاط واجب آن است افراد معذور که ناچارند بعضى از اعمال حج را ترک کنند نایب و اجیر نشوند; ولى عذرهایى که براى افراد در سفر حج پیدا مى شود، مانند تیمّم، جبیره، و نرسیدن به بعضى از وقوفهاى اختیارى، و امثال آن، مانع از عمل نایب نخواهد شد; بلکه مطابق دستور عمل مى کند، و حجّ نیابتى او صحیح است. همچنین اگر بر اثر ضیق وقت مجبور به عدول از حجّ تمتّع به حجّ اِفراد شود. و کسانى که بر اثر بیسوادى یا کم سوادى قادر به اصلاح حمد و سوره خود نیستند، نیابت قبول نکنند; هر چند حجّشان براى خودشان در صورت ناچارى صحیح است.

34ـ نایب و اجیر باید اعمال حج را مطابق اجتهاد یا تقلید خودش بجا آورد، نه اجتهاد یا تقلید شخصى که براى او نیابت مى کند.

35ـ زوّار خانه خدا مخیّرند نماز خود را در مسجدالحرام و مسجدالنّبى، بلکه در همه شهر مکّه و مدینه، تمام یا قصر بخوانند، و نماز تمام افضل است، و فرقى میان مکّه و مدینه قدیم و جدید نیست.

36ـ کسانى که پیش از رفتن به عرفات قصد ده روز در مکّه کرده اند، و نیّت نداشته اند قبل از ده روز از مکّه خارج شوند، هنگامى که به عرفات و مشعر ومنى مى روند نمازشان در آنجا تمام است، و این مسافت گرچه در گذشته به اندازه چهار فرسخ بوده، ولى امروز به سبب توسعه مکّه کمتر شده و مسافت قصر نیست.

37ـ مسافر مى تواند براى گرفتن حاجت سه روز در مدینه روزه مستحبّى بگیرد; (هر چند قصد ده روز نکند) و احتیاط لازم آن است که روزهاى چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه را انتخاب کند.

38ـ احرام بستن از تمام آنچه امروز جزء مسجد شجره است جایز مى باشد، حتّى از کنار مسجد شجره نیز مى توان احرام بست. همچنین تمام آنچه امروز جزء مسجدالحرام و مسجدالنّبى شده حکم آن را دارد.

39ـ حاجیان شیعه و پیروان مکتب اهلبیت(علیهم السلام) نباید در ایّام حج و مانند آن، نماز جماعت جداگانه به طور گروهى در کاروانها یا مسجدالحرام یا مسجدالنّبى، تشکیل بدهند، و چنین نماز جماعتى خالى از اشکال نیست، مگر این که نماز چند نفرى باشد.

40ـ زوّار خانه خدا باید از تمام کارهایى که موجب وهن مذهب است اجتناب ورزند; مانند:

الف) بازگشت از مسجدالحرام و مسجدالنّبى و صفوف جماعت، هنگام اذان یا نزدیک اذان.

ب) پرداختن به خرید و فروش در بازارها و خیابانها، یا بازگشتن با اجناس خریدارى شده به سمت کاروانها در چنان ساعاتى; بلکه این کارها را کنار بگذارند، و به جماعت بپیوندند.

ج) اجتماع پشت دیوار بقیع براى زیارت قبور معصومین(علیهم السلام)، هنگام نماز جماعت.

د) پوشیدن لباسهاى نامناسب که مایه وهن در انظار عموم است.

هـ ) برخورد خشونت آمیز در سخن یا رفتار با سایر زوّارخانه خدا، یا ساکنان مکّه و مدینه.

خلاصه پیروان مکتب اهل البیت(علیهم السلام) باید چنان رفتار کنند که همه احساس نمایند آنها به برکت پیروى از اهلبیت(علیهم السلام)از تربیت بالایى برخوردارند، و هیچ گونه بهانه اى به دست مخالفان ندهند که این کار اجر و ثواب حجّ آنها را انشاء الله مضاعف مى سازد.

  

 


1 . شرح این مطلب در مسأله 2223 توضیح المسائل ما آمده است.

2 . مسجد تنعیم نزدیکترین حدّ حرم است.

 

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای