شرایط اعتکاف
فهرست موضوعات
جستجو 
شرط اوّل: ایمان
سؤال 5 ـ آیا علاوه بر اسلام، ایمان نیز شرط اعتکاف است؟
جواب: احتیاط واجب آن است که ایمان واسلام هر دو در معتکف باشد.
شرط دوم: عقل
سؤال 6 ـ اگر مجنون ادوارى به هنگامى که عاقل است معتکف شود، و در روز سوم دور جنونش آغاز گردد، اعتکافش چه حکمى دارد؟
جواب: اعتکافش باطل مى شود.
سؤال 7 ـ با توجه به اینکه افراد معتاد، پس از استعمال موادّ مخدّر از عقل و هوش کافى برخوردار نیستند، آیا اعتکاف آنها صحیح است؟
جواب: هرگاه واقعاً شبیه افراد مست یا دیوانه باشند اعتکافشان صحیح نیست، ولى همیشه معتادان به این صورت نیستند.
سؤال 8 ـ هرگاه معتکف به هر علّتى از هوش برود، یا بنابر ضرورت وى را بى هوش کنند، اعتکافش چه حکمى دارد؟
جواب: گرچه بسیارى از فقها اغما را با جنون یکسان دانسته اند، ولى با توجّه به تفاوت مهمّى که این دو با هم دارد حکم جنون بر اغما جارى نمى شود.
شرط سوم: نیّت
سؤال 9 ـ با توجّه به اینکه اعتکاف مستحبّى در روز سوم واجب مى شود، آیا تجدید نیّت در روز سوم اعتکاف لازم است؟
جواب: تجدید نیّت لازم نیست.
سؤال 10 ـ هرگاه از روى اشتباه براى اعتکاف واجب نیّت استحباب کند (یا بالعکس،) تکلیف چیست؟
جواب: اشکالى ندارد.
سؤال 11 ـ آیا مى توان اوّل شب نیّت کرد؟
جواب: وقت نیّت از اوّل صبح (اذان صبح) است; ولى مانعى ندارد که نیّت از قبل در دل معتکف بوده باشد.
شرط چهارم: روزه
سؤال 12 ـ آیا بیمار و کسى که روزه برایش ضرر دارد، مى تواند معتکف شود؟
جواب: با توجه به اینکه روزه چنین شخصى صحیح نیست، اعتکافش نیز صحیح نخواهد بود.
سؤال 13 ـ آیا مسافر مى تواند معتکف شود؟
جواب: در صورتى که قصد ده روز کند مانعى ندارد، در غیر این صورت اشکال دارد.
سؤال 14 ـ شخصى نذر کرده در روزهاى سیزدهم تا پانزدهم ماه رجب در مسجد مقدّس جمکران، هر چند مسافر باشد معتکف شود، آیا چنین نذرى صحیح است؟
جواب: خالى از اشکال نیست، ولى احتیاط آن است که به این نذر عمل کند.
شرط پنجم: کمتر از سه روز نباشد
سؤال 15 ـ آیا در تحقّق اعتکاف، سه روز ناپیوسته کافى است؟
جواب: کافى نیست.
سؤال 16 ـ اعتکاف تلفیقى چیست و چه حکمى دارد؟
جواب: یعنى نیمى از یک روز با دو روز و نیم دیگر معتکف شود. مثلا روز اوّل روزه را بگیرد ولى از ظهر در مسجد شروع به اعتکاف کند و روز چهارم را هم روزه بگیرد و تا ظهر در مسجد بماند، و چنین اعتکافى باطل است.
نذر اعتکاف:
سؤال 17 ـ یکى از زوّار مشهد مقدّس پس از رسیدن به مقصد بدون قصد اقامت ده روز، نذر مى کند که معتکف شود. آیا عمل به این نذر واجب است؟
جواب: نذر روزه در سفر اشکال دارد، بنابراین بدون قصد اقامه عشره نمى تواند معتکف گردد.
سؤال 18 ـ اگر کسى نذر کند که براى برآورده شدن حاجات مادّى یا معنوى معتکف شود، چه حکمى دارد؟
جواب: نذر اعتکاف به عنوان شکرانه قضاى حوائج مانعى ندارد.
سؤال 19 ـ آیا اعتکاف نذرى را مى توان در ماه مبارک رمضان بجا آورد؟
جواب: مانعى ندارد; مگر اینکه نیّت او به هنگام نذر، اعتکاف در غیر ماه رمضان باشد.
سؤال 20 ـ اگر کسى اعتکاف را نذر کند و مشغول اعتکاف شود; ولى در ایّام اعتکاف مریض شود، یا ضرورتى پیش آید (مثل فوت نزدیکان) آیا مى تواند اعتکاف را بر هم بزند؟ و اگر برهم بزند، کفّاره دارد؟ در اعتکاف مستحبى چطور؟
جواب: در صورتى که ضرورتى پیش آید، مى تواند اعتکاف را برهم بزند. و در صورتى که روز سوم باشد باید قضا کند; همچنین اگر به عنوان نذر بوده باشد. ولى کفّاره ندارد.
سؤال 21 ـ اگر نذر کند چهار روز معتکف شود، و پیوستگى آن چهار روز را شرط ننماید، و روز چهارم برخلاف نذرش از اعتکاف خارج شود، وظیفه اش چیست؟
جواب: باید مجدّداً اعتکاف چهار روز را بجا آورد.
شرط ششم: در مسجد جامع باشد
سؤال 22 ـ آیا انسان مى تواند در شهر دیگرى معتکف شود، یا حتماً باید در شهر خودش باشد؟
جواب: در صورتى که حکم مسافر نداشته باشد، و در مسجد جامع باشد مانعى ندارد.
سؤال 23 ـ مسجد جامع به چه مسجدى گفته مى شود؟
جواب: منظور از مسجد جامع مسجدى است که به طور مرتّب در آن نماز جماعت برگزار مى گردد.
سؤال 24 ـ اینکه در تعریف مسجد جامع اقامه نماز جماعت به صورت مرتّب را شرط دانسته اید، آیا در هر سه وعده باید نماز جماعت اقامه گردد، یا اگر در یک وعده هم بصورت مرتّب نماز جماعت برگزار گردد، کفایت مى کند؟
جواب: در یک وعده نیز کفایت مى کند.
سؤال 25 ـ آیا در شهرهاى بزرگ که مساجد جامع متعدّدى دارد، مى توان در مسجد هر محلّه اى اعتکاف کرد؟
جواب: در مساجدى که نماز جماعت به طور مرتّب برگزار مى شود، اشکالى ندارد.
سؤال 26 ـ آیا ممکن است تعداد مساجد جامع یک شهر یا روستا متعدد باشد؟
جواب: آرى ممکن است.
سؤال 27 ـ معمولا در هر شهرى مسجدى بنام «مسجد جامع» وجود دارد که در گذشته از نقاط مختلف شهر براى نماز جماعت و جمعه در آن شرکت مى کردند. امّا اکنون اختصاص به نمازگزاران همان محل پیدا کرده است. آیا به صرف اینکه اسم چنین مساجدى «مسجد جامع» است مى توان در آن اعتکاف کرد؟
جواب: این مقدار کافى نیست، باید فعلا هم نماز جماعت در آن به طور موقّت اقامه گردد.
سؤال 28 ـ اعتکاف در حیاط مسجد چه حکمى دارد؟
جواب: اعتکاف در شبستان و سرداب و صحن مسجد جایز است; مگر در مواردى که جزء مسجد نیست یا ظاهر حال چنین باشد و در موارد شکّ حکم مسجد بر آنها جارى نمى شود.
سؤال 29 ـ آیا اعتکاف در غیر مساجد جامع، مثل نمازخانه دانشگاهها، به امید مطلوبیّت اشکال دارد؟ در صورت صحّت، آیا احکام اعتکاف از قبیل ترک محرمات جارى مى شود؟
جواب: اعتکاف باید فقط در مساجد جامع باشد، و منظور از مسجد جامع، مسجدى است که به طور مرتّب در آن نماز جماعت برپا مى گردد و از اعتکاف در سایر مساجد و نمازخانه ها خوددارى شود.
سؤال 30 ـ اعتکاف در مساجد دانشگاههایى که در ایّام تعطیلى نماز جماعت آن تعطیل است، چه حکمى دارد؟
جواب: هر گاه چند ماه نماز جماعت در آن تعطیل شود، اعتکاف در آن اشکال دارد.
سؤال 31 ـ آیا مى توان نذر کرد که در شهر خاصّى معتکف شد؟
جواب: مانعى ندارد، زیرا در نذر رجحان در تمام قیود شرط نیست.
سؤال 32 ـ اگر در شهرى مسجد جامع متعدّد باشد تکلیف چیست؟
جواب: در تمام مساجد جامع شهر مى توان اعتکاف کرد.
سؤال 33 ـ آیا اعتکاف در زیرزمین مسجد جمکران، که از آن جهت نمازهاى یومیّه و نماز آقا امام زمان(عجّل الله تعالى فرجه الشریف) استفاده مى شود (البتّه به صورت مرتّب نماز جماعت ندارد)، جایز است؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال 34 ـ اگر اعتکاف در زیرزمین مسجد جمکران جایز باشد، در صورتى که بین طبقه پایین و بالا در ورودى باشد، آیا مى توان اعمال را در طبقه بالا و خواب و استراحت را در طبقه پایین انجام داد، یا هر دو عمل باید در یک مکان باشد؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال 35 ـ اعتکاف در مکانهایى که شک داریم جزء مسجد است (مثل بام، سرداب و مقدارى که به مسجد افزوده شده)، چه حکمى دارد؟
جواب: آنچه مشکوک است، حکم مسجد را ندارد و اعتکاف در آن جایز نیست; ولى اگر مسجد، یعنى محلّ نمازگزاران را توسعه دهند، جزء مسجد محسوب مى شود.
سؤال 36 ـ آیا حیاط مسجد جمکران حکم مسجد دارد؟
جواب: ظاهراً حکم مسجد را ندارد.
سؤال 37 ـ آیا گذاشتن وسائل، یا نامنویسى، و امثال آن موجب حقّى براى صاحبان آن نسبت به محلى از مسجد مى شود؟
جواب: هر گاه صدق کند که آنجا را اشغال و ذخیره کرده، براى دیگران جایز نیست.
سؤال 38 ـ هرگاه اعتکاف واجب خود را در مسجد بجا آورد، سپس بفهمد اعتکاف در آنجا صحیح نبوده، اعتکافش چه حکمى دارد؟
جواب: چنین اعتکافى مطابق فرض سؤال واجب نبوده، و کفایت از نذر و امثال آن نمى کند.
سؤال 39 ـ اگر آجر و خاک مسجد، یا لباس معتکف غصبى باشد، اعتکاف چه حکمى دارد؟
جواب: غصبى بودن لباس ضررى به اعتکاف نمى زند، ولى اگر آجر و خاک مسجد غصبى باشد، اعتکاف روى آن اشکال دارد.
سؤال 40 ـ آیا اصل بر این است که قسمتهاى مختلف مسجد حکم مسجد را دارد، یا باید مسجد بودن هر قسمت ثابت گردد؟
جواب: عرف شهرها در این مسأله با هم مختلف است; مثلا در برخى از شهرها حیاط مسجد جزء مسجد نیست، و در بعضى از شهرها جزء است. باید به عرف محل مراجعه کرد.
سؤال 41 ـ با توجه به استقبالِ زیادِ مشتاقین اعتکاف، و عدم ظرفیّت مساجد جامع براى انجام این امر، نظر حضرتعالى در مورد اعتکاف در سایر مساجد چیست؟
جواب: اعتکاف باید در مسجد جامع باشد.
شرط هفتم: اجازه شوهر یا پدر
سؤال 42 ـ اگر خانمى با استفاده از قرصهاى مخصوص مانع خونریزى در ایّام عادت ماهیانه شود، آیا مى تواند معتکف گردد؟
جواب: مانعى ندارد، ولى براى این کار رضایت شوهر را جلب کند.
سؤال 43 ـ اگر مردى به همسرش اجازه اعتکاف دهد، ولى در روز
سوم پشیمان گردد، تکلیف زن چیست؟
جواب: زن اعتکاف را تا آخر ادامه مى دهد.
سؤال 44 ـ حکم اعتکاف کودک نابالغ، خصوصاً بعد از ورود به روز سوم اعتکاف چیست؟
جواب: در صورتى که ممیّز باشد، و شرایط اعتکاف را انجام دهد، اشکالى ندارد.
سؤال 45 ـ با توجه به اینکه فقها مى فرمایند مستحب است میهمان بدون جلب رضایت میزبان روزه مستحبى نگیرد، و اعتکاف بدون روزه گرفتن محقّق نمى شود، آیا میهمان بدون اجازه میزبانش مى تواند، معتکف شود؟
جواب: آرى مانعى ندارد.
شرط هشتم: از مسجد خارج نشود
سؤال 46 ـ رفتن به حیاط، آبدارخانه، دفتر و دیگر قسمتهاى مسجد به هنگام اعتکاف چه حکمى دارد؟
صحبت کردن و خندیدن چطور؟
جواب: بیرون رفتن از محلّ مسجد جز در موارد ضرورت و نیاز جایز نیست. ولى صحبت کردن و خندیدن در هر حال ضررى به اعتکاف نمى زند.
سؤال 47 ـ چنانچه معتکف امام جماعت مسجدى، یا معلّم و دبیر و استاد، یا مهندسِ ناظر بناى عظیمى باشد، آیا مى تواند جهت اقامه نماز جماعت، یا تدریس در ساعت خاصّى از روز، یا نظارت بر حُسن اجراى کار در وقت معیّنى از زمان اعتکاف، از مسجد خارج شود، و پس از اتمام کار بلافاصله بازگردد؟
جواب: براى اعتکافش اشکال دارد.
سؤال 48 ـ به هنگام اعتکاف از فوت یکى از دوستان، یا بستگان دور یا نزدیک مطّلع شدم. امّا خبر زمانى رسید که وى را دفن کرده بودند، و فرصت شرکت در تشییع جنازه از دست رفته بود، آیا مى توانم در مراسم ختم ایشان شرکت کنم؟
جواب: اشکال دارد.
سؤال 49 ـ آیا براى بدرقه بستگانى که به مکّه مشرف مى شوند، یا استقبال از آنان به هنگام بازگشت مى توان از مسجد خارج شد؟
جواب: هرگاه این کار نسبت به او ضرورت عرفى داشته باشد، جایز است.
سؤال 50 ـ عروسى یکى از بستگانِ نزدیک، مقارن با اعتکاف من شده است. اگر در عروسى او شرکت نکنم دلخور شده، وممکن است کدورت خانوادگى ایجاد شود. در چنین فرضى خروج از مسجد چه حکمى دارد؟
جواب: چنین فرضى از قبیل ضرورت است، و شرکت محدود در آن مانعى ندارد.
سؤال 51 ـ در چه مواردى واجب است معتکف از مسجد خارج شود؟ اگر در مواردى که خروج واجب است، خارج نشود اعتکافش چه حکمى دارد؟
جواب: مثلا در مورد جنابت مرد و امثال آن، که توقّف در مسجد حرام باشد، باید خارج شود و اگر بماند اعتکافش باطل است.
سؤال 52 ـ هرگاه معتکف در روز سوم اعتکاف، براى انجام غسل مستحبّى از مسجد خارج شود، اعتکافش چه حکمى دارد؟ و برفرض بطلان، تنها قضا لازم است، یا کفّاره هم دارد؟
جواب: اشکالى ندارد، ولى زیاد در خارج مسجد توقّف نکند.
سؤال 53 ـ با توجّه به مشکلاتى که صرف غذا در مسجد دارد، آیا معتکفین مى توانند در سالن غذاخورى که درمحوطه مسجد است، غذا بخورند؟
جواب: اگر محوطه مسجد جزء مسجد نیست نباید از مسجد خارج شوند.
سؤال 54 ـ آیا مى توان براى غسل امّ داوود از مسجد خارج شد؟ برفرض عدم جواز، اگر شخصى چنین کرده باشد چه حکمى دارد؟
جواب: احتیاط آن است که این غسل را در مسجد بجا آورد.
سؤال 55 ـ در موارد زیر اگر عمداً و از روى اختیار، در غیر موارد مجاز، از مسجد خارج شود، اعتکافش چه حکمى دارد؟
الف) در صورتى که جاهل به حکم باشد.
ب) اگر به سبب فراموشى یا اکراه باشد.
جواب: در هر دو صورت اعتکافش اشکال دارد.
سؤال 56 ـ آیا شرکت در مراسم و راهپیمایى هاى مهم، مانند روز قدس، 22 بهمن و نظایر آن، جزء مصادیق ضرورت عرفى یا شرعى محسوب مى شود؟
جواب: احتیاط آن است که معتکف در این امور شرکت نکند.
سؤال 57 ـ چنانچه ایّام اعتکاف مصادف با کارهاى مهمّى شود که فقط با حضور خود شخص انجام آن امکان پذیر است، مانند شرکت در جلسه کنکور، یا امتحان، یا مصاحبه جهت گزینش، یا دفاعیّه پایان نامه، یا ثبت نام حج و مانند آن، که زمان آن هم قابل تجدید نیست، آیا براى این امور مى تواند از مسجد خارج گردد؟
جواب: در صورتى که حکم ضرورت عرفى را داشته باشد، خارج شدن به مقدار محدود که منافات با صدق اعتکاف نداشته باشد، مانعى ندارد.
سؤال 58 ـ با توجه به اینکه خروج از مسجد براى معتکف جایز نیست، لطفاً بفرمایید انجام غسل در مسجد چه حکمى دارد؟
جواب: غسل جنابت را نمى توان در مسجد انجام داد، چون سبب توقّف در مسجد در حال جنابت است; ولى غسل هاى دیگر اشکالى ندارد، مشروط بر اینکه مزاحمتى براى نمازگزاران ایجاد نکند.
سؤال 59 ـ اگر معتکف مدیون باشد و براى پرداخت دِین از مسجد خارج شود، اعتکافش چه حکمى دارد؟
جواب: اشکالى ندارد.
سؤال 60 ـ آیا معتکف مى تواند به هنگام نیّت اعتکاف شرط کند که هر زمان خواست از اعتکاف خارج شود؟
جواب: جایز است در اعتکاف در آغاز نیّت، شرط کند که هر گاه عذر عرفى یا شرعى براى او پیدا شد، بتواند اعتکاف را بر هم بزند; در این صورت هر وقت عذرى پیدا شود، مى توان آن را بر هم زند; حتّى در روز سوم، و کفّاره اى ندارد.
سؤال 61 ـ اگر کسى از روى فراموشى محلّ اعتکاف را ترک کند، اعتکافش چه حکمى دارد؟
جواب: خروج از مسجد عمداً موجب بطلان اعتکاف است و از روى فراموشى نیز بنابر احتیاط چنین است; ولى احتیاط این است که اگر روز سوم است، ادامه دهد و اگر نذر کرده بوده، بعداً قضا کند.
سؤال 62 ـ آیا معتکف مى تواند براى انجام امورى مثل اداى شهادت، تشییع جنازه، نماز میّت از مسجد خارج شود؟ براى ضروریّات عرفى یا امور شرعى واجب یا مستحب چه حکمى دارد؟
جواب: براى هر کار ضرورى شرعى یا عرفى، مانند رفتن به دستشویى، غسل واجب، تهیّه ضروریّات و همچنین براى گواهى دادن در دادگاه، نماز جمعه، تشییع جنازه و عیادت مریض، مى توان از مسجد خارج شد; امّا براى هر کار مستحبى جایز نیست.
سؤال 63 ـ شخصى که قصد دارد در مسجدالحرام معتکف شود; آیا مى تواند قبل از اذان صبح در تنعیم مُحرِم شود و بقیّه اعمال را در حال اعتکاف انجام دهد؟ با توجه به اینکه محلّ سعى جزء مسجد نیست.
جواب: این مقدار اشکالى ندارد.
سؤال 64 ـ خارج شدن معتکف از مسجد در موارد ذیل چه حکمى دارد؟
الف) براى وضو، غسل مستحبّى و مسواک زدن.
جواب: براى وضو و غسل مستحبّى و مسواک زدن به عنوان مقدّمه وضو اشکالى ندارد.
ب) جهت تلفن زدن به خانواده و دوستان در موارد غیر ضرورى و امور متعارف.
جواب: اشکال دارد.
ج) جهت دیدار با خانواده در بیرون مسجد (یعنى حیاط مسجد).
جواب: اشکال دارد; مگر اینکه حیاط مسجد جزء مسجد باشد.
سؤال 65 ـ اگر خانمى به هنگام اعتکاف عادت ماهانه شود، وظیفه اش چیست؟
جواب: باید فوراً از مسجد خارج شود و به اعتکاف خود خاتمه دهد.
سؤال 66 ـ چنانچه معتکف جهت تجدید وضو یا استحمام ناچار باشد از مسجد خارج شود، و فاصله حمام و وضوخانه مسجد تا حمام و دستشویى منزلش یکى باشد، آیا مى تواند براى انجام کارهاى فوق به منزلش برود؟
جواب: تفاوتى نمى کند.
سؤال 67 ـ کسانى که مشکل خاصّى از نظر تغذیه دارند، آیا مى توانند جهت آوردن غذا از محلّ اعتکاف خارج شده، مجدداً باز گردند؟
جواب: در صورت ضرورت مانعى ندارد.
سؤال 68 ـ هرگاه معتکف براى کار ضرورى از مسجد خارج شود، حکم ایستادن و راه رفتن در سایه چیست؟
جواب: اشکالى ندارد.
 
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای