سنّت 9 مطلب

راویان حقیقی در کلام امام علی(ع)

امام علی(علیه السلام) چه کسانی را به عنوان راویان واقعی احادیث معرفی می نماید؟

امام علی(ع) راویان واقعی را اینگونه معرفی مى فرمايد: «او كسى است كه نه دروغ به خدا بسته، نه بر پيامبرش. او همواره دروغ را به سبب خوف از خدا و تعظيم پيامبر(ص) دشمن مى دارد. و در آنچه از پيامبر(ص) شنيده، اشتباهى براى او پيش نيامده است، بلكه آنچه را شنيده به طور كامل حفظ نموده و بى كم و كاست نقل كرده است. او ناسخ را حفظ كرده و به آن عمل مى كند و از منسوخ آگاه است و از آن دورى مى گزيند. خاص و عام و محكم و متشابه را شناخته و هر يك را در جايگاه خود قرار داده است».

لزوم «ضابط» بودن راوی

امام علی(علیه السلام) چگونه لزوم «ضابط» بودن راوی را تبین نموده اند؟

امام علی(ع) مى فرمايد: «[یکی از عوامل اختلاف حديث اين است كه] كسى از رسول خدا(ص) چيزى را شنيده است، امّا به صورت صحيح آن را به خاطر نسپرده و در آن اشتباه نموده، هر چند از روى علم و عمد به آن حضرت دروغ نبسته است. اين حديث آميخته با خطا در اختيار اوست و آن را روايت و به آن عمل مى كند و مى گويد: من آن را از رسول خدا(ص) شنيده ام». لذا در علم درايه يكى از شرايط قبول حديث را «ضابط بودن» راوى شمرده اند، كه بايد هوشيار باشد، مطلب را خوب بگيرد و خوب منتقل كند.

اقسام روایات مرسله «شیخ صدوق»

روایات مرسله ای که «شیخ صدوق» ذکر نموده چند قسم است؟

روايات مرسله صدوق(ره) بر دو دسته است: 1. احاديثى كه به صورت قطعى به حضرات معصومين(ع)نسبت مى دهد. 2. رواياتى كه به صورت قطعى به آن بزرگواران نسبت نمى دهد.

پیروی از معصوم علی رغم اختلاف بسیار زمانی و مکانی!

با توجه به تفاوت های بسیار زیاد زمانی و مکانی بین ما و معصومین(علیهم السلام) چگونه می توان در زندگی به ایشان تأسی کرد و از ایشان پیروی نمود؟

در مورد شبهه مطرح شده می گوییم: در زمینه باورها و ارزش ها، با توجه به این که آن ها می توانند ثابت باشند و شرایط زمانی و مکانی و اقلیمی در آن ها تغییری پدید نمی آورد می توانیم در این دو ساحت از وحی و حاملان و مبلّغان آن یعنی پیامبر(ص) و ائمه(ع) تقلید کنیم. امّا در زمینه راه کارها و روش ها و یا ابزار و آلات و نوع پوشش و آرایش و امثال ذلک که در آن ها تغییر رخ می دهد و متناسب با تغییر شرایط، راه کارهای جدیدی باید اتّخاذ گردد، در این مورد گرچه دست ما از معصومین کوتاه است ولی می توانیم از جانشین های عام او که فقها هستند پیروی کنیم.

اختلاف سیره معصومین(ع) مانع الگوپذیری از ایشان؟!

از آنجا که شیوه های رفتاری پیشوایان دینی متفاوت است و این بدان جهت بوده که هر کدام برداشت های مختلفی از دین داشته اند، چگونه می توان از زندگی آنها الگو گرفت و آنان را سرمشق خود قرار داد؟!

اختلاف در احکام به معنای وجود قرائت ها و برداشت های مختلف از اسلام نیست، بلکه ناشی از موضوعات مختلفی است که در پی هم تحقق می یابد. اگر خداوند به معصومین(ع) مقام تشریع را افاضه کرده و آنان به تناسب موضوعات و شرایط گوناگون، احکام و دستوراتی را صادر می کنند، این به معنای تغییر حکم یا اختلاف برداشت یا تأثیر زمان در تغییر احکام و برداشت ها نیست، بلکه احکام اولیه ای که از سوی پیشوایان دینی تشریع شده و همچنین رفتاری که در هر مقطع خاصی از هر یک از آن بزرگواران سر زده، منطبق بر موضوعات و عناوین و شرایط خاصی بوده است. بنابراین، احکام و دستوراتی که از سوی هر یک از پیشوایان دینی صادر گشته متناسب با شرایط و مصالح و تابع تحقق قیودی بوده که برخی از آن ها برای ما قابل شناسایی نیست ولی برای فقیه دین شناس امکان شناخت آن شرایط و قیود میسّر است.

حجیت خبر واحد

دلیل حجیت خبر واحد چیست؟

در حجیت «خبر واحد»، به آیه 6 سوره حجرات، استدلال شده، که می فرماید: «مبادا در صورت عمل کردن بدون تحقیق، به گروهى از روى نادانى آسیب برسانید». بر این اساس تحقیق در خبر«فاسق» لازم است، اما خبر شخص«عادل» را بدون تحقیق مى توان پذیرفت. این استدلال دو اشکال دارد: 1- این استدلال، متوقف بر قبول«حجیت مفهوم وصف» است، در حالى که مفهوم وصف، حجت نیست. 2- علتى که در ذیل آیه آمده آن چنان گسترده است که خبر«عادل» و «فاسق» را شامل مى شود؛ و احتمال پشیمانى و ندامت در هر دو خبر هست. اما هر دو اشکال قابل حل است.

رجوع به احادیث، با وجود قرآن!

با وجود قرآن چه نیازی به احادیث و روایات داریم؟

بعضی می گویند: با وجود قرآن نیاز به احادیث نداریم، مخصوصا که در میان آن ها احادیث ضعیف و جعلی هم وجود دارد. با توجه به چند نکته جواب این مسأله روشن می شود: 1- منکران سنت و حدیث صحیح، در واقع منکر قرآن محسوب مى شوند. زیرا قرآن فرمان پیامبر را همچون فرمان خدا واجب الاطاعه می داند. 2- قرآن کلیات را بیان نموده و سنت، جزئیات را و لذا قرآن بدون سنّت، غیر قابل عمل و اجرا می شود. 3- درست است که دست جاعلان به سوى احادیث اسلامى دراز شده، اما با کمک علم رجال و درایه، حدیث صحیح از غیر صحیح مشخص می شود.

سخن صحابه از منابع تشریع!

آیا قول صحابه از منابع تشریع است؟!

پیشوایان سه مذهب غیر از ابوحنیفه، سخن صحابى را از منابع تشریع مى شمارند درحالیکه سخن کسی که در او احتمال خطا می رود حجت نیست و همه صحابه اتفاق نظر دارند که مى توان با صحابه مخالفت کرد. اما آنچه حجت است، قرآن و سنت پیامبر(ص) و اجماع مسلمین و عقل استوار است و سخن صحابى اگر مستند به پیامبر(ص) نباشد قطعاً حجت نیست.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله(صلى الله عليه وآله)

ظُلمُ الأجِيرِ أجرَهُ مِن الکبائِر

کم دادن مزد مزدبَر (کارگر) از گناهان بزرگ است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 38