ثروت 64 مطلب

«عدالت» در تقسیم روزی بندگان

چرا خداوند روزی بعضی از بندگان را زیاد و روزی برخی ديگر را کم قرار داده است؟

امام علی(ع) در خطبه 91، با تأكيد بر عدالت خداوند در تقسیم روزی بندگان، هدف از این تقسیم را آزمایش بندگان عنوان کرده است. آنانکه از نعمت فراوان بهره می گيرند آزمايش می شوند كه آيا شكر اين همه نعمت را به جا مى آورند و بخشى از ثروت خداداد را در اختيار محرومان قرار مى دهند؟ و گروهی که گرفتار تنگی روزی می شوند آيا صبر و استقامت مي كنند؟ اينكه فقر و غنا و سلامتى و بيمارى، آن چنان به هم نزديك يا آميخته شده اند كه نمي توان آنها را از هم تشخيص داد براي آن است كه هيچ كس در حال غنا و سلامت و شادى مغرور نگردد و همگان بدانند اين امور هميشه و همه جا در معرض زوال و نابودى است.

سفارش امام علي(ع) به «قناعت»

امام علي(علیه السلام) درباره قانع بودن به درآمد کم و آلوده نشدن به گناه چه سفارشي نموده است؟

امام علي(ع) درباره قانع بودن به درآمد کم و آلوده نشدن به گناه می فرماید: «درآمد كم به همراه پاكى و درستكارى بهتر از ثروت فراوان اما توأم با گناه است، [همواره دنبال فزونى مباش؛ زيرا] چه بسا سرمايه كم از سرمايه زياد پربركت تر و رشدش بيشتر است». بر اساس سخن امام(ع)، برخی افراد با توسل به هر گناهی به جمع آوری ثروت می پردازند، اما مؤمنان واقعی با پرهیز از گناه و تنها از طريق حلال با قناعت زندگی می کنند.

غفلت از یاد خدا، و تنگی معیشت!

در قـرآن می خوانیم كـه «هـر كس از ياد خدا روي گرداند معيشت تنگي خواهد داشت»؛ در حالی است که اكثر كساني كه به خدا توجهي ندارند زندگي خوبي دارند! آیا این نوعی نقض در سخن قرآن نیست؟!

مـراد از تـنـگـی و سـخـتـي معيشت، فقر و نداري نيست؛ بلكه مراد آن است كه كسي كه خدا را فـراموش كند حتي اگر ثروت بي شمار هم داشته باشد باز آرامش روحي و رواني نخواهد داشت و همواره در پي افزايش ثروت و دلواپس از دست دادن آن، بيماري و ... خواهد بود و روشن است كه با چنين روحيه اي زندگي بسيار تلخ و تنگ خواهد بود. نكته ديگر اينكه منظور از «اعراض» در آیه، روگرداني عمدي و عناد با حقّ بعد از آگاهي و اتمام حجت با ایشان است؛ اما بسياري از مردم اینگونه نیستند. بنابراین، گشايش زندگي آنها به طور عادي و نتيجه تلاش آنها است؛ مگر كساني كه گرفتار سنّت استدراج شده اند و خداوند خواسته كه آنها در دنيا طلبي غوطه ور شوند.

امتحان الهی برای همه یا عدّه ای خاصّ؟!

چرا امتحان الهي فقط مخصوص بعضي هاست؟ و بقيه در اين مورد بايد استثنا شوند؟!

امتحان يك سنّت الهى است كه در تمام امت هاى پيشين جارى بوده است و حتّى شامل انبياء بزرگ الهی نیز شده است. آنها نیز با شديدترين و سخت‏ ترين آزمايش ها روبرو بوده اند. این سنّت الهی نسبت به بندگان یكسان نیست؛ خداوند بعضی را با سختی و تلخی، گرسنگی و تهی دستی، یا بیماری و ناراحتی می آزماید و برخی را با مال و ثروت، قدرت و ریاست، یا خوبی و آسایش آزمایش می كند.

بعثت پيامبران بدون هرگونه ثروت و قدرت مادی؟!

چرا خداوند پيامبرانش را همراه با ثروت و قدرت مادی مبعوث نکرد؟

به فرموده امام علي(ع) اگر خداوند پيامبرانش را با گنج هاى طلا و قدرت هاي مادي مبعوث مي كرد امتحان بندگان در چنان شرايطى عملا بى اثر مى شد، ثواب نيكوكاران از بين مى رفت، انگيزه هاى مادّى باعث حركت مردم مى شد نه وعده هاى الهى و اخبار وحى، مؤمنان راستین مستحقّ ثواب نیکوکاران نبودند؛ چون زحمتى متحمّل نمى شدند، ايمان آورندگان به انبياء، پاداش پر ارزش مجاهدان و آزمودگان واقعى را دريافت نمى داشتند و نام هاى پر ارزشى همچون مؤمنان، صالحان، مجاهدان و مخلصان، مصاديق واقعى خود را از دست مى دادند.

تفاوت های طبیعی انسان ها، و مساله عدل الهی؟!

چگونه تفاوت های طبیعی انسان ها در زیبایی، سلامت و توانایی ها و... با عدل الهی در آفرینش سازگار است؟!

اولا: یکی از لوازم و ویژگی های نظام احسن، وجود تفاوت در استعداد و توانایی ها و ظاهر مخلوقات است. اگر انسان ها همانند بودند، هرگز زندگی اجتماعی که کمال محسوب می شود، ادامه نمی یافت و مشکلات عدیده ای را در پی داشت. چرا که افراد انسان باهم يك درخت بزرگ و بارور را تشكيل مى ‏دهند كه هر دسته بلكه هر فردى رسالت خاصى در اين پيكر بزرگ بر عهده دارد، و متناسب‏ آن دارای ویژگی هایی است.
ثانیا: در ميان افراد بشر يك سلسله تفاوتهاى مصنوعى نیز وجود دارد كه یا نتيجه مظالم و «ستمگرى» بعضى از انسانها نسبت به بعض ديگر است، یا حاصل «سبک زندگی» انسان و نحوه تعامل او با طبیعت و سایر انسان ها است. مسلما اين تفاوت ها را به حساب دستگاه آفرينش نمى ‏توان گذارد.
ثالثا: هیچکدام از تفاوتهای طبیعی، مانع رشد و کمال نمی گردند. در قیامت نیز بر اساس توانایی انسانها حکم خواهد شد. از دید قرآن آنچه سعادت ابدی را در پی دارد تقوا و عمل صالح می باشد و آنچه به اقتضای حکمت الهی سبب فضیلت و برتری برخی از افراد شده، وسیله امتحان است و مسئولیّت ایشان را سنگین تر خواهد کرد.

علت برخورداري «کفار» از زندگي مرفّه

چرا ملت هاي فاقد ايمان عموما زندگى مرفّه دارند و در مقابل مسلمانان با انواع دشواری های زندگی دست به گریبانند؟

اينكه عده‌اي ملت‌هاى فاقد ايمان را غرق در نعمت مي‌بينند، به خاطر اشتباه گرفتن «ثروت» با «خوشبختي» است. درست است كه اين ملت ها ثروتمند هستند اما خوشبخت نيستند. با ديدن دردهاى جانكاه آزار دهنده روح و جسم آنها، متوجه مي شويم كه بسيارى از آنها از بيچاره‌ترين مردم روى زمينند. وقتي كه با يك خاموشى برق، هزاران نفر از مردم يك شهر ثروتمند، غارتگر مي‌شوند خود دليل بر انحطاط اخلاقى يك ملّت و ناامنى شديد اجتماعى است؛ اما اين خاموشى در كشورهاى عقب‌مانده شرقى چنين مشكلاتي ايجاد نمي‌كند. پس در اين جوامع، نبايد «وجود ثروت» را با «خوشبختى» اشتباه گرفت.

برداشتِ باطل از مذمّت «ثروت» و مدح «فقر» در روایات

طرفدارانِ فرضيّه استعمارى مذهب‏ (عوامل اقتصادى) چه برداشت باطلي از مذمّت «ثروت» و تمجيد «فقر» در آيات و روايات كرده اند؟

طرفدارانِ «فرضيّه استعمارى مذهب» با استدال به آیات و روایات، ثروت را نكوهش و فقر را تمجید كرده و می گویند اسلام مخالف ثروت است؛ در حاليكه با دقت در همه آیات و روایات می بینیم که مال در آيه وصیت، «خیر» معرفی شده است و وقتي در راه صحیح مصرف شود باعث تقرب و پاداش است و ثروت نيز موهبت و امداد الهى است؛ اما منظور از فقرى كه مورد ستايش است، فقر به معناى سادگى در زندگى و مبارزه با تجمّل پرستى است. ضمن اینکه از معانى فقر، نياز به خداست، نه نياز به مال و ثروت. پس اسلام با اشرافیت مخالف است نه با فقری که باعث احساس نیاز به خدا شود.

زمینه های پیدایش «اومانیسم»

علل پیدایش مکتب و اندیشه «اومانیسم» چه بود؟

در زمینه علل پیدایش «اومانیسم» می توان به دو عامل مهم اشاره کرد؛ نخست در قرون «وسطی»، اندیشمندان تحت فشار شدید نظام فکری حاکم و ارباب کلیسا بودند. در واقع اربابان کلیسا مذهب و مقدسات را ابزاری برای افزایش قدرت و ثروت خود قرار دادند. همچنین برخی از تعالیم مسیحی مانند گناهکارِ ذاتی دانستن انسان، خرید و فروش بهشت و ...، زمینه را برای رویگردانی از نظام حاکم فراهم ساخت. از سویی برخی از پیروان «اومانیسم»، دین را مانعی در برابر خواسته های خود می دانستند، از این رو به تخریب جایگاه دین پرداختند.

آثار شوم «بُخل» از منظر امام علی(ع)

امام علی(علیه السلام) در حکمت 126 نهج البلاغه، در مورد «بُخل» و آثار شوم آن چه می فرماید؟

امام علی(ع) در مورد «بخل» و آثار شوم آن می فرماید: «بخيل به استقبال فقرى مى رود كه از آن گريخته و غنايى را از دست مى دهد كه طالب آن است. در دنيا همچون فقيران زندگى مى كند ولى در آخرت بايد مانند اغنيا حساب پس دهد». امام(ع) آنان را نه تنها نسبت به ديگران، بلکه نسبت به خويش هم بخيل می داند، زیرا با داشتن ثروت، مانند فقرا زندگى مى كنند، و در قيامت نیز باید حساب اموالی را پس دهند که از آن استفاده نکرده اند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الامام الصادق (عليه السلام)

من سره ان يکون على موائد النور يوم القيامة فليکن من زوار الحسين بن على (عليهما السلام)

هر کس دوست دارد روز قيامت، بر سر سفره‏هاى نور بنشيند بايد از زائران امام حسين (عليه السلام) باشد.

وسائل الشيعه، ج 10، ص 330،