اجتماع 29 مطلب

ضرورت بحث از حجاب و پوشش بانوان در جامعه؟!

چرا این قدر به بحث حجاب پرداخته می شود؟! آيا این یک استراتژی سياسی است يا اينكه به لحاظ شرعی و دينی واجب و لازم است؟

اگر الزامی به حجاب در جوامع دینی مشاهده می شود، طبق فرامین الهی و برای حفظ منافع و مصالح عالی است؛ نه یک استراتژی سياسی موقت. حجاب‏ از واجبات و مسلّمات، بلكه از ضروريّات دين‏ اسلام است؛ دین انسان را ملزم به صیانت از گوهر حیاء در پوشش، نگاه، گفتار، رفتار و آرایش می نماید. این وجوب دینی حجاب فرآیندی منطبق با فطرت توحیدی و در راستای حفظ گوهر حیاء است که در تمدن ها و ادیان پیشین نیز بدان پرداخته می شد. بازشناسایی زنان به عفت و مصونیت از آزارها؛ حفظ مردان از شعله غریزه؛ مصونیت خانواه؛ کاهش فرزندان نامشروع؛ حفظ ارزش و احترام زن؛ استواری اجتماع و حفظ نيروی فعال و كم كردن هزينه اقتصادی و ايجاد آرامش روحی زنان و مردان و ... از حکمت های وجوب دینی حجاب است.

روند شقاوت و سعادت انسان در بطن جوامع دنیوی

آیا این سخن رسول خدا(ص) که فرمود: «شقی کسی است که در رحم مادرش شقی شد»، دلیل جبر و بی عدالتی نیست؟!

طبق آموزه های اسلامی خداوند انسان را بر اساس اختیار و حق انتخاب بین شقاوت و سعادت آفریده و این خود انسان است که عاقبتی پرسعادت یا مملو از شقاوت برای خود رقم می زند.
این حدیث نیز یا به معنای علم خداوند به سعادت و شقاوت فرد از زمان پیش از تولدش و یا به معنای اختلاف استعدادها و زمینه های هر انسان برای قدم گذاشتن در مسیر سعادت و شقاوت است.
طبق تفسیر و معنای دیگری «ام» به معنای کانون جامعه یا رحم دنیاست؛ یعنی همان جایی که سعادت و شقاوت او بر اساس انتخاب های آزاد و آگاهانه اش شکل می گیرد.
بنابراین با توجه به این تفسیرها و آموزه های مسلّم فراوان دیگری که دلالت بر اختیار آدمی در اعمالش دارند، شائبه هیچ گونه جبر و ظلمی از طرف خدا پدید نمی آید.

پروردگار، تصويب كننده قوانين جامع بشری

قوانين جامع بشری را چه كسی بايد تصويب كند؟

زندگى بشر يك زندگى اجتماعى است؛ و خداوند عشق به چنين زندگى را در درون انسان ها نهاده تا از اين طريق آنان را به اهداف عالى تری رهنمون گرداند. از سویی زندگى گروهى با تمام بركاتش از پاره اى جهات مشكل آفرين است و سبب كشمكش ها و برخورد منافع افراد خواهد بود. لذا اجتماع نيازمند تشريع قوانين و تنظيم حقوق براى افراد جامعه است. از این رو قانون گذار بايد قبل از هر چيز يك انسان شناس كامل باشد، و با اطلاع از گذشته و آينده انسان و دارای «علم كامل» بوده و مرتكب لغزش و گناه نشود و اين شرايط تنها شايسته وجود خداوند است.

حکمت تنوع در معجزات پیامبران الهی؟

چرا معجزات پيامبران الهي بسيار متنوع و مختلف بوده اند؟ بهتر نبود پیامبران الهی معجزه مشترکی می داشتند تا کسی که آن را ارائه می داد، بدون شک نبوتش اثبات می گشت؟ مگر ارائه معجزات متنوع چه مزیتی دارد جز اینکه موجب می شود عده ای به راحتی پیامبران الهی را متهم به سحر و جادو کنند؟

آوردن معجزه الهی از سوی پیامبران از آنجا که به هدف هدایت مردم صورت می گیرد باید تناسبی با مقتضیات جامعه هدف داشته باشد. پیامبران اقوام مختلف در هر عصر و زمان معجزات الهی متفاوتی ارائه داده اند تا حداکثر بهره برداری را از تمرکز و توجه افکار اجتماع خود به موضوعات خاص ببرند. به عنوان نمونه وسعت سحر در عصر حضرت موسى(ع) و پیشرفت طبّ در عصر حضرت مسیح(ع) هر کدام ایجاب مى کرد که معجزات آنها چنان باشد که پیشرفته ترین علوم و دانش هاى زمان در مقابل آن عاجز بماند.

منشأ تمايل انسان به زندگی دسته جمعى؟

چرا انسان يك موجود اجتماعى است و تمايل به زندگى دسته جمعى دارد؟

درباره اينكه چرا انسان يك موجود اجتماعى است و تمايل به زندگى دسته جمعى دارد؟ سه نظر وجود دارد: 1. اين تمايل جزء سرشت و فطرت انسان است. 2. اين تمايل به خاطر «غريزه استخدام» است و انسان بر اثر داشتن اين غريزه، هميشه سعى مى كند از موجودات ديگر به نفع خود بهره بردارى كند. 3. اين تمايل نتيجه ميل به تكامل به همراه يك استدلال روشن عقلى است. انسان، مي بيند اگر تنها زندگى كند و تنها به جنگ مشكلات برود، احتمال موفّقيّت او بسيار كم و به فرض موفّقيّت، بهره او كمتر است. لذا به سراغ زندگي گروهى مي رود.

تاوان عمومی در مصائب و بحران ها و مسأله عدل الهی؟!

آيه 25 سوره انفال می فرمايد: «و بترسيد از فتنه ای كه چون آيد، تنها مخصوص ستمكاران شما نباشد [بلکه همه را فرا خواهد گرفت]»؛ آيا اين قضيه با عدل خداوند در تضاد نيست؟!

خدا هرگز عموم را به خاطر عمل گروهى عذاب نمى کند، مگر آنکه منکرات در میان آنها آشکار شود و آنها در عین توانائى سکوت کنند و این عذاب نتیجه پدید آمدن بی عدالتی و ظلمی است که در صورت عمل نیک سیرتان به وظیفه شان در امر به معروف و نهی از منکر، هیچ گاه دامن گیر این جامعه نمی گشت؛ در صورتی که خوبان در برابر عمل بدان سکوت کنند، ناهنجاری‌ مثل موريانه ريشه‌ عدالت اجتماعی را می خورد؛ زیرا عدم اصلاح افراد ناصالح نابودی اجتماع را در پی دارد.

در نتیجه نمی توان گفت چون وظیفه خود را در حیطه زندگی شخصی و فردی انجام داده ام از آثار شوم وظیفه ناشناسی هاى دیگران در امان خواهم ماند. چون در اجتماع، چيزی به عنوان «ضرر فردی» وجود ندارد و هر زيان فردی، امكان اين را دارد كه به صورت يك زيان اجتماعی در آيد. به همين دليل، منطق و عقل حکم می کند در پاك نگه داشتن محيط اجتماعی خود از هر گونه تلاش و كوششي خودداری نکنیم.

اجتماع مومنان يکی از نعمت های بزرگ خداوند بر پيامبر(ص)

چرا خداوند در قرآن يکی از نعمت های بزرگ خود بر پيامبر(صلی الله علیه و آله) را اجتماع مومنان دانسته است؟

قرآن یکی از نعمت های بزرگ خداوند را بر پیامبر(ص)، الفت در بین دلهای مؤمنان دانسته و می فرماید: «او همان كسى است كه تو را با يارى خود و مؤمنان تقويت كرد، و ميان دل هاى آنها الفت برقرار ساخت. اگر تمام آنچه را روى زمين است صرف مى كردى كه ميان دل هاى آنها الفت دهى، نمى توانستى». از این سخن دو مطلب روشن می شود: 1- همراهی و همدلی مومنان با یکدیگر موجب تقویت اسلام است. 2- این همدلی، معجزه ای الهی است. زیرا گسترش اسلام و از بین بردن کینه های فراوان جاهلی، حتی با هزينه کردن همه ثروت هاى زمين ممکن نبود.

اهميت اجتماع گرايی در روايات اسلامی

در روايات اسلامی به چه ميزان به مساله اجتماع گرايی اهميت داده شده است؟

اسلام برای زندگی اجتماعی اهمیت ویژه ای قائل می باشد، تا جایی که حتی در عبادات كه ارتباط بین خلق و خالق است، اصل بر انجام دسته جمعی بوده و مشوق های زیادی برای آنها قرار داده شده است. پیامبر(ص) می فرمایند: «از جماعت جدا نشوید، و از پراكندگى بپرهيزيد»، همچنین می فرماید: «دست خدا بر سر جماعت است، هنگامى كه يكى از آنها از جمعيت جدا شود [و به انزوا روى آورد] شيطان او را مى ربايد، همان گونه كه گرگ، گوسفند جدا شده از گلّه را مى ربايد».

دعوت اسلام به «انزوا طلبی»؟!

«انزوا طلبی» و عزلتی که در آيات و روايات به آن سفارش شده و بر آن تأکید شده، به چه معناست؟

در برابر تعالیمی که مردم را به حضور در اجتماع تشويق می کند، آیات و رواياتى وجود دارد که گواهى مى دهند، دورى از مردم، نشانه عقل و دانش و سبب حضور قلب در عبادت، دوری از گناه و رسيدن به انواع فوائد است؛ مانند سخن امام علی(ع) که می فرماید: «سلامت دين در گوشه گيرى از مردم است». اما باید توجه کرد که این آيات و روايات مسأله عزلت و گوشه گيرى را در يك سلسله شرايط خاص اجتماعى یا فردی و به صورت استثنايى توصيه کرده اند؛ مانند قضیه اصحاب كهف. چرا که آنها راهی جز پناه بردن به غار و انزوا از مردم نداشتند.

دستورات امام علي(ع) براي تحكيم پیوندهای «جامعه»

امام علي(ع) در خطبه 166 نهج البلاغه، براي تحكيم پیوندهای «جامعه» چه دستوراتي صادر فرمودند؟

امام علي(ع) در خطبه 166 «نهج البلاغه» براي تحكيم پیوندهای جامعه سه دستور مهمّ اخلاقي و اجتماعي مي دهند: 1. پيروي خردسالان از بزرگسالان به خاطر داشتن تجربیات بیشتر و آشناتر بودن با سنن و آداب اجتماعی. 2. مهربان بودن بزرگسالان نسبت به کودکان و جبران ضعف های آنها و انتقال تجربيات خود به آنها. 3. مانند سنگدلانِ دورانِ جاهليّت خشن و سنگدل نباشند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله (ص)

الصائم في عبادة الله و ان کان نائما علي فراشه، ما لم يغتب مسلما

روزه دار گرچه در بستر خفته باشد، تا زماني که غيبت مسلماني را نکند، در عبادت خداست

ميزان الحکمة 6 / 392