خاتميّت 7 مطلب

دلالت روایات اسلامی بر خاتمیت پیامبر اسلام(ص)؟

آیا روایات اسلامی خاتمیّت پیامبر اسلام را تایید می کنند؟

روایات متعددی از پيامبر(ص) که مى فرمايد: «من خاتم پيامبرانم»، و حديث معروف منزلت، یا احادیثی که می گوید: «حلال محمد(ص) حلال است تا روز قيامت و حرام او حرام است تا روز قيامت»، همچنین خطبه های 173، 133، 72، 87 و 198 و حکمت 235 نهج البلاغه، خاتمیت پیامبر(ص) را تأیید کرده است. قابل توجه اينكه کلمه «خاتَمُ النَّبِيّينَ» و «خاتَمُ الرُّسُلِ» و «خاتَمُ الاْنْبِياءِ» در بيش از سيصد مورد در 110 مجلد بحار آمده که قسمت عمده آن روايات ائمه معصومين است.

مفهوم «خاتَمَ النَّبِيّينَ»؟

«خاتَم» به معنی نگین انگشتر است؛ بنابراین چگونه مسلمانان «خاتَمَ النَّبِيّينَ» را (پایان دهنده پیامبری) معنا می کنند؟!

«خاتم» از ماده «خَتْم» (بر وزن حَتْم) است و «ختم» به معناى پايان دادن چيزى است و «خاتم النّبیّین» به معنی آخرین پیامبر است. در زمانهای گذشته به مهرى كه در لاک کردن نامه به کار می رفت «خاتم‏» مى گفتند؛ اگر مى بينيم به انگشتر نيز «خاتم» گفته شده به خاطر اين است كه نگين انگشتر در گذشته به جاى مهر به كار مى رفته و هر كس پاى نامه خود را با نگين انگشترش كه روى آن اسم يا نقشى كنده بود مهر مى كرد. ضمن اینکه در احاديث اسلامى نیز از اين لفظ همان معناى خاتميّت پیامبر اسلام فهميده می شود.

خاتميّت در روايات اسلامي

آيا رواياتي مبني بر تأئيد خاتميّت وجود دارد؟

حديث معروف مَنْزِلَت یا احادیثی که می گوید: حلال محمد(ص) حلال است تا روز قيامت و حرام او حرام است تا روز قيامت، یا روایاتی که پيامبر(ص) مى فرمايد: «... من خاتم پيامبرانم». همچنین در خطبه 173، 72 و87  نهج البلاغه، به خاتمیت پیامبر(ص) تصریح شده است. کلمه «خاتَمُ النَّبِيّينَ» و «خاتَمُ الرُّسُلِ» و «خاتَمُ الاْنْبِياءِ» در بيش از سيصد مورد در 110 مجلد بحار آمده که قسمت عمده آن روايات ائمه معصومين است. درکتب اهل سنّت نيز کراراً واژه «خاتَمُ النَبِيينَ» و «خاتَمُ الاَنْبياء» آمده است.

سير تكاملى انسان و مساله خاتميّت

آيا سير تكاملى انسان با خاتميّت سازگار است؟

انبياى پيشين براى اين كه انسان بتواند در راه خود به سوى تكامل پيش برود، هر كدام قسمتى از نقشه اين مسير را در اختيار او گذاردند؛ تا اين که انسان  شايستگى را پيدا كرد كه نقشه كلى و جامع تمام راه را به وسيله آخرين پيامبر از سوى خداوند بزرگ در اختيار بگیرد. بديهى است با دريافت نقشه كلى و جامع، نيازى به نقشه ديگر نخواهد بود.

آيه 35 سوره اعراف و نفي خاتميّت

آيا آيه 35 سوره اعراف مساله خاتمييّت را نفى مي کند؟

بعضی از بیمار دلان برای نفی خاتمیت به آیه 35 سوره اعراف متشبث شده اند. می گویند در این آیه دو جمله «يَأْتِيَنّكُمْ» و«يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ» كه فعل مضارع هستند، نشان مى دهد كه امكان دارد در آينده پيامبران ديگرى نيز مبعوث شوند، و در اين صورت پيروى از آنان لازم است. اما با توجه به آیات قبلی روشن می شود که مخاطب در اين آيات مسلمانان نيستند؛ بلكه مجموعه جامعه انسانى و تمامى فرزندان آدم اند و شك نيست كه براى مجموعه فرزندان آدم پيامبران و رسولان زيادى آمده اند.

توصیف پیامبر(ص) از زبان امام علی(ع)

امیرالمؤمنین(علیه السلام) در خطبه 72 نهج البلاغه چگونه از پیامبر(صلی الله علیه و اله) یاد می کند؟

ایشان در توصيف پيامبر(ص) مى فرمايد: «پيامبرى كه خاتم پيامبران پيشين بود. درهاى بسته را گشود، حقّ را با حقّ آشكار ساخت و غوغاى باطل را دفع و حملات گمراهى ها را درهم شكست. به فرمان خدا قيام نمود و در طريق رضايش گام برداشت و ترديدي به خود راه نداد و عزمش سست نشد. وحى خدا را با آگاهى گرفت و در انجام فرمان پيش رفت. دل هاي فرو رفته در فتنه ها و گناهان را هدايت و احكام اسلام را برپا ساخت. او امينِ معتمد، گنجينه دارِ مخزن علوم خدا، شاهد روز قيامت، برانگيخته براى بيان حقايق و رسول او به سوى خلايق است».

خاتميّت پيامبر اسلام(ص) در قرآن

چه آياتي از قرآن بر خاتميّت رسول الله(صلى الله عليه وآله) دلالت دارد؟

صریح ترين آيه اى كه گواه بر خاتمیت پیامبر(ص) است آيه 40 سوره احزاب می باشد. مفسّر معروف ابن جرير طبرى، شيخ طوسى، طبرسى، ابوالفتوح رازى، فخر رازى و دیگر مفسّران همگی، به همين معنا تصریح نموده اند. همچنین در قرآن ماده ختم در هفت مورد ديگر به كار رفته كه بدون استثناء به معناى پايان دادن و يا مهرى كه در پايان مى زنند آمده. بعضى از آيات نیز قرینه است. مانند: آیات 41 به بعد سوره فصلت، آیه اول سوره فرقان، آیه 19 سوره انعام، آيات 28 سوره سبأ، 158 سوره اعراف، 90 سوره انعام و 107 سوره انبياء.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ عليٌّ(عليه السلام)

لا شيءَ أصدقُ مِن الأجلِ

چيزى راست تر از اجل و مرگ نيست

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 44