جمره 8 مطلب

تمسک به روایات «جمره عقبه» در وجوب رمی ستون

چگونه برای اثبات وجوب رمی ستون به روایات «جمره عقبه» استدلال می شود؟

برای اثبات وجوب رمی ستون به چند روايت در مورد جمره استدلال می شود از جمله: «آن را از طرف مقابل رمى كن نه از طرف بالا». تعبير به «وجه» نشان می دهد كه در آنجا ستونى وجود داشته است. در پاسخ می توان گفت که جمره عقبه در يك سراشيبى تند قرار داشته، به طورى كه در بعضى از روايات از آن به «درّه» تعبير شده است.  لذا در روايات آمده است كه پيامبر(ص) در طرف پايين درّه ايستاده و جمره را رمى كرد و از رفتن به طرف بالاى جمره نهى می کردند و براى اين كه مردم به طرف بالا نروند در آنجا ديوارى ساخته شد و بعداً نيز مسجدى ساختند تا راه را بر كسانى كه مى خواهند به طرف بالا بروند، ببندند.

تمسک به «استصحاب قهقری» در وجوب رمی ستون

آیا می توان با تمسک به «استصحاب قهقری» وجوب رمی ستون را استنباط کرد؟

به دو دلیل نمی توان به استصحاب قهقری در وجوب رمی ستون تمسک کرد و رمی محل را مکفی دانست: 1. هيچ دليلى بر استصحاب قهقرى يا استصحاب وارونه نداريم و هيچ يك از ادلّه استصحاب، آن را به اثبات نمى رساند و كمتر كسى از محقّقان به سراغ آن رفته است. 2. استصحاب در موردى صدق مى كند كه شك در چيزى داشته باشيم، ما يقين داريم كه جمره به معنى بنا نيست، كلمات ارباب لغت و اقوال فقهاى خاصّه و عامّه، و روايات دليل بر اين معنى است، بنابراين اركان استصحاب وجود ندارد و جاى استصحاب نيست.

معنای لغوی «جمره»

«جمره» در لغت به چه معناست؟

لغت شناسان مشهور، چهار ریشه لغوی براى «جمره» ذکر کرده اند: 1. جمره در اصل به معناى «هرگونه اجتماع»، يا «اجتماع قبيله» است و چون جمرات محلّ اجتماع سنگهاست، آن را جمره ناميده اند. 2. جمره به معناى «سنگريزه» است و چون جمرات پر از سنگريزه است، به آن جمرات گفته اند. 3. جمره از «جِمار» به معناى «به سرعت دور شدن» است؛ زيرا هنگامى كه حضرت آدم(ع) ابليس را در اين محل يافت، او را به وسيله سنگ «رمى» كرد و شيطان به سرعت از آنجا دور شد. 4. جمره به معناى «قطعه سوزانى از آتش» است.

تصریح فقها بر «مجتمع الحصی» بودن «جمره»

کدام یک از فقها تصریح کرده اند که «جمره» همان محل اجتماع سنگ ریزه هاست؟

برخی از فقها تصريح كرده اند که «جمره» همان «مجتمع الحصى»؛ (محل اجتماع سنگريزه ها) است. مانند: 1. «شافعى»، يكى از امام هاى چهارگانه اهل سنّت. 2. «مالك»، يكى ديگر از پيشوايان معروف اهل سنّت. 3. «محيى الدين نَوَوى»، از فقهاى معروف اهل سنّت،4. «ابن حجر» در كتاب «فتح البارى». 5. امام «احمد المرتضى» از علماى اهل سنّت.

عدم تصریح برخی از فقها در مصداق «جمره»

کدام یک از فقها هیچ تصریحی در مورد مصداق «جمره» ندارند؟

فقهایی كه هيچ تصریحی در مورد مصداق جمره ندارند، چند گروهند: 1. كسانى كه گفته اند «روى جمره نايست» يا اگر كسى يك طرف جمره بايستد و طرف ديگر را بزند كافى است. 2. كسانى كه تعبير به «ارض» ندارند ولى تعبير به «فى الجمرة» يا «على الجمرة» كرده اند كه نشان مى دهد جمره همان قطعه زمين است كه اگر سنگ ها را «در آن» يا «بر آن» بيندازند كافى است. 3. كسانى كه گفته اند اگر سنگ را به جمره بياندازد به طورى كه وارد جمره بشود و سپس از آن خارج شود مانعى ندارد يعنى ماندن سنگ در محلّ جمره شرط نيست.

اطلاق «جمره» بر ستون و زمین

کدام یک از فقها «جمره» را بر ستون و زمین اطلاق می کنند؟

جمعى از فقهاى متأخرين رمى بر ستون و رمى بر محلّ اجتماع سنگریزه ها را کافی دانسته و به تعبير ديگر از كلام آنها تخيير استفاده مى شود. مانند: 1. شهید اوّل در كتاب «دروس»، که مى فرمايد: «جمره نام محلّ رمى است و آن ستون مخصوص يا محلّ آن است كه سنگريزه ها در آن جمع مى شود». 2. مرحوم فاضل اصفهانى در «كشف اللثام» مى گويد: «جمره عبارت از ستونى است كه بنا شده، يا محلّ آن ستون». 3. شهيد ثانى نیز در «شرح لمعه» مى نويسد: «جمره همان بناى مخصوص يا محلّ و اطراف آن است كه سنگريزه ها در آن جمع مى شود».

حضرت ابراهیم(ع) و وسوسه هاى شیطان

چگونه وسوسه هاى شیطان در روح بزرگ حضرت ابراهیم(علیه السلام) اثر نگذاشت؟

شیطان که از امتحان ذبح اسماعیل توسط ابراهیم(ع) با خبرشده بود ابتدا به سراغ هاجر رفت تا او را از قربانی کردن فرزند منصرف کند؛ اما چون او را مطیع اوامر الهی دید به سراغ اسماعیل رفت؛ اما نتوانست او را از تصمیم پدرش باز دارد. به ناچار به سراغ ابراهیم(ع) رفت و به او گفت: خوابی که دیده ای شیطانی است و ابراهیم(ع) پاسخ داد که دور شو ای دشمن خدا. شیطان سه بار به وسوسه ابراهیم(ع) اقدام کرد که هر بار با زدن سنگ در سه جمره مواجه شد.

«رمی جمرات»

«رمی جمرات» چیست؟

«رمى جمرات»، يكى از مسلمات و ضروريات مناسك حج است که فقها بر آن اتّفاقِ نظر دارند. اما در توضیح «جمره»، باید گفت گروهى از فقها، زمین اطراف ستون ها را «جمره» می دانند؛ همان قطعه زمينى كه به هنگام رمى، سنگريزه ها در آن جمع مى شود. همچنین دركتب ارباب لغت و روايات نيز اشارهاى گويايى وجود دارد كه در عصر پیامبر(ص) و ائمّه(ع) ستونى در محلّ جمرات وجود نداشته و اگر در عصر بعضى از معصومين(ع) ستونى بوده به عنوان نشانه و علامت براى گم نكردن آن محل بوده است و حاجيان سنگهاى خود را بر آن قطعه زمين مى انداختند، و بدين جهت آن را جمره؛ يعنى «مجتمع الحصى» محل جمع شدن سنگريزه ها گفته اند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثارُ أحسَنُ الإحسانِ، و أعلى مَراتِبِ الإيمانِ

ايثار، نکوترين نيکوکارى و بالاترين مرتبه ايمان است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22