عصمت انبیاء و حکمت استغفار آنها؟!

در برخی از آیات قرآن، از استغفار و طلب آمرزش انبیاء خبر داده شده است؛ مثل استغفار حضرت نوح(ع)، حضرت داود(ع) و حضرت سلیمان(ع). همچنین خداوند به پیامبر اسلام(ص) در سوره نصر دستور استغفار می دهد: «فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا». آیا این موارد با عصمت انبیاء سازگار است؟!

دقت در این آیات نشان می دهد که این تعابیر مربوط به «ترک اولی» هایی هستند که از سوی پیامبرانی چون داود(ع)، سلیمان(ع) و نوح(ع) سر زده است که به هیچ وچه به معنای معصیت نیست. ترک اولی داود(ع) این بود که در قضاوت بین دو شخص عجله کرد و با شنیدن صحبت های یک طرف دعوا، اقدام به صدور حکم کرد. ترک اولی داود(ع) نیز آن بود که بدون اینکه «إن شاء الله» بگوید، با خود اندیشید که حتما صاحب فرزندانی برومند برای نیل به اهدافش خواهد شد. درباره نوح(ع) هم باید گفت ترک اولی از این جهت راجع به آن حضرت مصداق می یابد که هنگام درگرفتن طوفان، بدون اطلاع از باورهای کفرآمیز فرزند خود، از خداوند متعال طلب نجات او را کرد. دستور الهی به استغفار پیامبر اسلام نیز نوعی درس و سرمشق برای همه مسلمانان و مومنان جهت اجتناب از غرور و ایمان به وعده های الهی و موارد دیگر بوده و هیچ منافاتی با موضوع عصمت انبیاء ندارد.

بیان آثار «استغفار» در حکمت 135 نهج البلاغه

امام علی(علیه السلام) در حکمت 135 نهج البلاغه چه آثاری را برای «استغفار» بیان می نماید؟

امام علی(ع) درباره آثار «استغفار» می فرماید: «كسى كه توفيق استغفار يابد از آمرزش محروم نمى شود»، توبه به معنی ندامت از گذشته و بازگشت به سوى خداست و استغفار يكى از شرايط آن است. البته گاه استغفار و توبه به يك معنی است، به هر حال خداوند وعده داده مستغفرین را مورد آمرزش و مغفرت قرار می دهد.  لذا می فرماید: «هركس كار بدى انجام دهد، سپس از خداوند طلب آمرزش نمايد، خدا را آمرزنده خواهد يافت». از این رو پیامبر(ص) می فرماید: «خداوند استغفار را به شما نياموخته مگر به اين جهت كه مى خواهد شما را بيامرزد».

عدم منافات توسّل با توحید

آیا توسل جستن به پیامبر(صلى الله علیه وآله) و امام، شرک است؟

خداوند در آیه 64 سوره نساء می فرماید: «اگر آنها هنگامى که به خویش ستم کردند، به سوى تو مى آمدند و از خدا طلب آمرزش مى نمودند، و پیامبر هم براى آنها طلب آمرزش مى نمود، خدا را توبه پذیر و مهربان مى یافتند»، در واقع این آیه، پاسخ به کسانى است که توسل جستن به پیامبر و یا امام را یک نوع شرک مى پندارند؛ زیرا اگر وساطت، دعا، استغفار و شفاعت خواستن از پیامبر(ص) شرک بود، چگونه ممکن بود قرآن چنین دستورى را به گنهکاران بدهد.

توسّل به پیامبر(ص) در زمان حیات، در قرآن

آیا توسّل به پیامبر(صلى الله علیه وآله) در زمان حیات جایز بوده است؟

در سوره انفال حضور حضرت رسول در میان مردم و طلب آمرزش او در حق ایشان مایه عدم مجازات مردم دانسته شده است. در سوره های منافقون و نساء به گناهکاران دستور داده شده از حضرت رسول بخواهند برای شان طلب مغفرت کند و حتی فراتر از آن خودداری از طلب استغفار از پیامبر نشانه نفاق دانسته شده است.

دیدگاه امام القدوه مالکى در مورد «شفاعت»

دیدگاه امام القدوه (یکى از علماى مالکى مذهب) در مورد شفاعت چیست؟

از دیدگاه او: توسّل به پیامبر(ص) موجب ریزش بار خطاها و گناهان است. کسى که نمى تواند به زیارت آن حضرت برود، باید به شفاعت آن حضرت به درگاه الهى پناه آورده و بگوید: خداوندا قسم به حرمت حضرت رسول(ص) نزد خودت ما را از شفاعت او محروم نکن.

راه قبولی «نماز»

چه کنیم تا «نماز» ما مقبول درگاه الهی واقع شود؟

قرآن، نماز و نمازگزار را به خوبي معرفي كرده است؛ به بیان قرآن نمازگزار كسي است كه مسائل مالي بر عهده او نيست، طمع و آز در درون او نيست، از رذايل محفوظ است، صاحب بسياري از فضايل است و ... آری نمازي مقبول است كه روح انسان را تطهير كند و در این صورت است که علاوه بر اقبال الهي و بهشت خداوند، دلهاي ديگران را متوجه شما مي كند و شما محبوب ديگران مي ‏شويد. در روایت است که اگر انسان بخواهد مؤمنان مشكل او را حل كنند و یا براي او دعا و طلب آمرزش كنند، بايد قلب خودش را مخصوصاً در حال نماز متوجه خداوند سازد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

الدُّنيا أمَد، الآخرةُ أبَدٌ

دنيا تمام شدنى است، آخرت هميشگى است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 54