منظور از «سريع الحساب» بودن خداوند

منظور از «سريع الحساب» بودن خداوند در آخرت چیست؟

خداوند با سرعت به حساب بندگان رسيدگى مى كند. اين مسئله از یک سو بشارتی است برای نیکوکاران که در آن روز به سرعت به پاداش خود مى رسند و از سوى ديگر تهديدى است براى بدكاران که مجازاتشان هرگز به تأخير نمى افتد، به سرعت به حسابشان مى رسند و حقّشان را در دستشان مى گذارند! دليل اين سرعت روشن است؛ زيرا حساب منوط به علم و آگاهى كامل، قدرت فوق العاده و رعايت عدالت از هر نظر است و چون خداوند همه اين صفات را در حد اكمل دارد مى تواند در يك چشم بر هم زدن حساب همگان را برسد.

معطّل ماندن بندگان در قیامت، و «اسرع الحاسبین بودن خدا»!

اگر خدا «أسرع الحاسبین» است، معطّل ماندن بندگان در قیامت چه توجیهى دارد؟!

در سریع الحساب بودن خداوند جای تردیدی نیست. آیات و روایات متعددی بر این امر اذعان دارند. آنچه درباره معطل ماندن بندگان در قیامت مطرح است، مربوط به حال گناهکاران است.

از مجموع روایات روشن می شود که معطّلی افراد و طولانی بودن روز قیامت و مواقف آن به وضعیّت عقیده و عملکرد خود انسان ها بستگی دارد و بر مؤمنان و پارسایان آسان و در عین حال زودگذر و آنی خواهد بود؛ اما مسلمانان گناهکار باید مسیر منازل قیامت را به مدت طولانی طی کنند تا بسیاری از سختی ها و عذاب هایی که در مدت حسابرسی قیامت برآنها وارد می شود کفاره گناهان آنها شده و سرانجام پاک شده و بهشتی شوند.

علاوه بر آن محاسبات افراد پرمسؤوليت و برخودار نیز در روز قیامت طولانى مى شود تا آنها در برابر سؤالاتى كه نسبت به اعمال آنها مى شود جوابگويى كنند؛ يعنى سنگينى بار مسئوليت و لزوم جواب گويى و اتمام حجت زمان دادگاه آنها را طولانى مى كند.

«یوم السّاعة» از نام های قیامت

چرا به روز قیامت «یوم السّاعة» گفته مى شود؟

یکى از نام هاى قیامت «یوم الساعة» است و این به دلیل آن است که، «ساعة» در اصل به معنى جزئى از زمان یا لحظاتى زودگذر است، و از آنجا که از یکسو، وقوع رستاخیز به صورت ناگهانى و برق آسا است، و از سوى دیگر، به مقتضاى «سریع الحساب» بودن خداوند، حساب بندگان را در آن روز به سرعت مى رسد، این تعبیر در مورد قیامت به کار رفته، تا مردم موقعیت رستاخیز را همواره در نظر داشته باشند.

معنای «سریع الحساب» بودن خداوند

منظور از اینکه خداوند «سریع الحساب» است، چیست؟

«سریع الحساب» بودن خداوند به معنى سرعت محاسبه اعمال بندگان است. سرعت حساب به قدرى است که مطابق روایت، به حساب همه بندگان در یک چشم بر هم زدن رسیدگی می شود. تکرار تعبیر «سریع الحساب» در قرآن، شاید به این خاطر باشد که ممکن است بعضى شیطان صفتان، افراد ساده لوح را وسوسه کنند که چگونه حسابرسى خلایق در برابر اعمالى که هزاران سال انجام داده اند، به این آسانى ممکن باشد؟

معنای صفات «حَسيب» و «سريع الحساب» و «اسرعُ الحاسبين»؟!

چرا به خداوند «حَسِيب» و «سريع الحساب» و «اسرعُ الحاسبين» می گويند؟

واژه «حَسِيب» از ماده «حِساب» به معني شمردن و كفايت كردن آمده است. اين واژه هنگامى كه در مورد خدا به كار مى رود، به يكى از سه معنی مى باشد: كسى كه همه چيزِ جهان را احصاء كرده و از آنها باخبر است، كسى كه حساب بندگان را در قيامت رسيدگى مى كند و كسى كه امور بندگان را كفايت مى كند. واژه «حسيب» با «سريع الحساب» و «اسرع الحاسبين» متقارب است. خدا «اَسْرَعُ الْحاسِبِيْن» است؛ يعني نيازى به حساب كردن ندارد، چرا كه تمام اعمال بندگان يكجا نزد او حاضر است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال علي (عليه السلام):

وَ الْحَجَّ تَقْوِيَةً لِلدِّين

خداوند حج را وسيله تقويت دين قرار داد.

نهج البلاغه: خ1