صحيفه سجاديه
فهرست موضوعات
جستجو 

از آنجا كه در زمان امام چهارم شرائط اختناق‏آميزى حكمفرما بود، امام بسيارى از اهداف و مقاصد خود را در قالب دعا و مناجات بيان مى‏ كرد. مجموع دعاهاى امام سجاد به نام «صحيفه سجاديه» معروف است كه پس از قرآن مجيد و نهج البلاغه، بزرگترين و مهمترين گنجينه گرانبهاى حقايق و معارف الهى به شمار مى‏ رود، به طورى كه از ادوار پيشين از طرف دانشمندان برجسته ما «اخت القران»،(1) «انجيل اهل بيت (ع)» و «زبور آل محمد (ص)» لقب گرفته است. (2)
صحيفه سجاديه تنها شامل راز و نياز با خدا و بيان حاجت در پيشگاه وى نيست، بلكه درياى بيكرانى از علوم و معارف اسلامى است كه طى آن مسائل عقيدتى، فرهنگى، اجتماعى، سياسى و پاره‏اى از قوانين طبيعى و احكام شرعى در قالب دعا مطرح شده است.
در سال 1353 ه".ق، مرجع فقيد، مرحوم آيت الله العظمى نجفى مرعشى قدس سره، نسخه‏اى از صحيفه سجاديه را براى علامه معاصر مولف تفسير طنطاوى (مفتى اسكندريه) به «قاهره» فرستاد. وى پس از تشكر از دريافت اين هديه گرانبها و ستايش فراوان از آن، در پاسخ چنين نوشت:
«اين از بد بختى ماست كه تاكنون بر اين اثر گرانبهاى جاويد كه از مواريث نبوت است، دست نيافته بوديم، من هر چه در آن مى‏ نگرم، آن را از گفتار مخلوق برتر و از كلام خالق پايينتر مى‏ يابم.» (3)
به خاطر اهميت و اعتبار كم نظير صحيفه سجاديه، در تاريخ اسلام شرحهاى بسيارى به زبان عربى و فارسى بر اين كتاب نوشته شده است.
مرحوم علامه «شيخ آغا بزرگ تهرانى» در كتاب پرارج «الذريعه» در حدود پنجاه شرح -غير از ترجمه ها - بر صحيفه سجاديه را نام برده است.(4)
علاوه بر اين شرحها، گروهى از دانشمندان گذشته و معاصر، ترجمه هاى متعددى بر صحيفه نگاشته‏اند كه تعدادى از آنها در سالهاى اخير چاپ و منتشر شده است.
صحيفه سجاديه شامل 54 دعا است كه فهرست عناوين آنها بدين قرار است:
1). ستايش خدا.
2). درود بر محمد ص و خاندان او.
3). درود بر فرشتگان حامل عرش.
4). درخواست رحمت براى پيروى پيامبران.
5). دعاى آن حضرت براى خود و دوستانش.
6-دعا هنگام صبح و شام‏
7-دعاى آن حضرت هنگامى كه پيشامدها و حوادث مهم پيش مى‏ آمد و نيز به هنگام اندوه.
8-در پناه جستن به خدا از ناملايمات و اخلاق ناپسند و كارهاى زشت.
9-در اشتياق به طلب آمرزش‏
10-در پناه بردن به درگاه خداوند.
11-درطلب فرجام نيك.
12-در اعتراف به گناه و طلب توبه.
13-در درخواست حوائج‏
14-در شكايت از ستمگران، هنگامى كه مورد ستم واقع مى‏ شد يا از ستمگران كارى كه خوش نمى‏داشت، مى‏ ديد.
15-هنگام بيمارى و پيش آمدن اندوه يا گرفتارى.
16). درخواست عفو از گناهان و عيبها.
17). درخواست دفع شر شيطان و پناه بردن به خداوند از دشمنى و مكر او.
18). دعا پس از رفع خطر و پس از برآورده شدن سريع حاجت‏
19). در طلب باران پس از قحطى و خشكسالى.
20). در طلب اخلاق ستوده و رفتار پسنديده.
21). دعا هنگام حزن و اندوه.
22). دعا هنگام سختى و مشقت و مشكلات.
23). در طلب عافيت و شكر و سپاس بر آن.
24). دعاى آن حضرت براى پدر و مادرش.
25). دعا درباره فرزندان خود.
26). درباره همسايگان و دوستان.
27). دعا براى مرزداران كشور اسلامى.
28). در پناه بردن به خدا
29). دعا هنگام تنگ شدن روزى.
30). در طلب يارى از خدا براى پرداخت قرض.
31). در ذكر توبه و طلب آن.
32). دعا پس از نماز شب.
33). در طلب خير.
34). دعا هنگام گرفتارى و هنگام ديدن كسى كه به رسوايى گناه گرفتار شده بود.
35). دعا در مقام رضا هنگام ديدن دنياداران.
36). دعا هنگام شنيدن صداى رعد و ديدن ابر و برق.
37). دعا در اعتربف به اينكه از عهده شكر نعمتهاى خدا نمى‏توان بر آمد.
38). درعذر خواهى از كوتاهى در اداى حقوق بندگان خدا.
39). در طلب عفو و رحمت.
40). دعا هنگامى كه از مرگ كسى با خبر مى‏ شد، يا از مرگ ياد مى‏ كرد.
41). ئر طلب پرده پوشى و نگهدارى از گناه.
42). هنگام ختم قرآن (پايان قرائت آن).
43). هنگام نگاه كردن به ماه نو و رويت هلال.
44). دعاى اول ماه رمضان.
45). دعا در وداع ماه رمضان.
46). دعاى روزهاى عيد فطر و جمعه.
47). دعا در روز عرفه(نهم ذيحجه).
48). دعا در روزهاى عيد قربان و جمعه.
49). دعا براى دفع مكر دشمنان.
50). در ترس از خدا.
51). در تضرع و زارى.
52). اصرار در خواهش از خدا.
53). در مقام كوچكى در پيشگاه الهى.
54). در طلب رفع اندوهها (58)

(1). شيخ آغا بزرگ، الذريعه الى تصانيف، الطبعه الثانيه، بيروت، دارالاضوأ 1378 ه.ق، ج 15، ص 18.
(2). مدنى، سيد عليخان، رياض السالكين فى شرح صحيفه سيد الساجدين، موسسه آل البيت، مقدمه، ص 5). 4.
(56-صحيفه سجاديه، ترجمه سيد صدرالدين صدر بلاغى، تهران، دارالكتب الاسلاميه، مقدمه، ص 37.
(3). شيخ آغا بزرگ، همان ماخذ، ج 3، ص 345-359.ضمنا درباره اسناد صحيفه سجاديه رجوع شود به: سيد عليخان مدنى، رياض السالكين فى شرح صحيفه سيد الساجدين، مقدمه ). عبدالرزاق الموسوى المقرم، الامام زين العابدين، قم، دارالشبسترى للمطبوعات، ص 95-118.
(4). متوكل بن هارون راوى صحيفه مى‏ گويد: «اين دعاها 75 باب بود كه يازده باب آن را فراموش كرده و شصت و چند باب آن را حفظ نمودم».
(مرحوم سيد عليخان مدنى پس از نقل بيان متوكل، احتمال مى‏ دهد كه چند باب ديگر نيز توسط راويان بعدى حذف يا فراموش شده و عملاً به 54 باب تقليل يافته است (رياض السالكين، مقدمه، ص 29).
(در هر حال علاوه بر صحيفه مشهور و رايج كه «صحيفه كامله» ناميده مى‏ شود، از طرف دانشمندان اسلامى پنج صحيفه ديگر نيز شامل مجموعه هايى ديگر از دعاهاى امام سجاد (ع) گرد آورى شده و به نامهاى: الصحيفه الثانيه، الصحيفه الثالثه و $ چاپ شده است( شيخ آغا بزرگ تهرانى، همان مأخذ، ج 15، ص 19-21).
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای