بخش دوم: زیارت امامزادگان
فهرست موضوعات
جستجو 

فضیلت زیارت امامزادگان:

شکّى نیست که یکى از مکان هاى کسب فیض و نزول رحمت الهى، قبور امام زادگان والا مقام است، قبورى که علماى اعلام به استحباب زیارات آن، تصریح کرده اند، و بحمدالله در بسیارى از مناطق شیعه نشین قبورشان شناخته شده است و مورد توجّه همگان مى باشد و مردم از این طریق مى توانند به خدا نزدیک شوند. پس بر مؤمنان و شیفتگان خاندان عصمت است که قبور این بزرگ زادگان والامقام را زیارت کنند، کسانى که به جهت حاکمیّت فشار و اختناق اموى و عبّاسى بر دو کشور حجاز و عراق (که عرصه را بر عموم شیعه، خصوصاً سادات و ذرارى رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) تنگ کرده و انواع ناامنى و خطرهاى جانى و سایر مشکلات را براى آنان به وجود آورده بودند) بر اساس «أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فیها»(1) هجرت از دیار خویش را برمى گزیدند و از زادگاه خود و از آن محیط هاى پرخفقان به مکان هاى ظاهراً امن و شهرها و روستاهاى شیعه نشین، پناه مى آوردند و آنها مقدمشان را گرامى مى داشتند، هر چند عدّه اى از آنان سرانجام به توسّط مأموران خشن و مزدور آن ظالمان و جبّاران به شهادت مى رسیدند.(2)

 

فضیلت زیارت حضرت معصومه(علیها السلام):

سیّده جلیله، حضرت فاطمه(علیها السلام) دختر موسى بن جعفر(علیهما السلام) که به حضرت «معصومه» شهرت یافته و قبر شریفش در شهر مقدّس قم معروف و مشهور است، روشنى چشم اهل قم و پناهگاه عامّه مردم است. در هر سال میلیونها نفر از شهرها و کشورهاى دور و نزدیک، رنج سفر بر خود هموار مى کنند تا از فیض زیارت آن کریمه اهل بیت(علیها السلام) بهره مند گردند.

فضیلت و جلالت آن حضرت بسیار است و روایات زیر گواه بر آن است:

1ـ «شیخ صدوق» و «ابن قولویه» (به سند معتبر) از سعد بن سعد روایت کرده اند که درباره فاطمه دختر موسى بن جعفر(علیهم السلام)، از امام على بن موسى الرضا(علیهما السلام) سؤال نمود، جواب فرمودند: «هر کس او را زیارت کند بهشت براى او خواهد بود!»(3)

2ـ از امام جواد(علیه السلام) روایت شده: «هر کس عمّه ام را در قم زیارت کند بهشت براى او خواهد بود».(4)

3ـ حسین بن محمّد قمى در کتاب «تاریخ قم» از امام صادق(علیه السلام) نقل مى کند که فرمود: «براى خداوند حرمى است و آن مکّه است، و براى رسولش حرمى است و آن مدینه است، و براى امیرمؤمنان حرمى است و آن کوفه است، و براى ما (اهل بیت) حرمى است و آن قم است، و به زودى در قم بانویى از فرزندان من که «فاطمه» نام دارد مدفون مى شود; هر کس او را زیارت کند بهشت بر او واجب مى شود. راوى مى گوید: این بیان در حالى بود که هنوز مادر موسى بن جعفر(علیهما السلام) به آن حضرت (یعنى موسى بن جعفر که پدر حضرت معصومه است) باردار نشده بود».(5)

البتّه عارف به حق آن بزرگوار بودن شرط است، همان گونه که در بعضى از روایات آمده است.(6)

 

فضیلت زیارت عبدالعظیم حسنى(علیه السلام):

نسب شریف او با چند واسطه به امام حسن مجتبى(علیه السلام) منتهى مى شود. قبر شریف او در شهر رى معلوم و مشهور و پناهگاه خاص و عام است. علوّ مقام و جلالت شأن آن حضرت بر کسى پوشیده نیست، چرا که آن جناب علاوه بر آن که از سادات و دودمان والامقام حضرت خاتم النّبیّین است، از محدّثین کبیر و علماى بزرگ و اهل زهد و عبادت و صاحب ورع و تقوا مى باشد. او از اصحاب امام جواد و امام هادى(علیهما السلام) بود و نهایت توسّل و ارادت را به آن دو بزرگوار داشت، از آنان روایات بسیارى را نقل کرده است. دو کتاب «خُطَب امیرالمؤمنین» و «کتاب یوم و لیلة» تألیف اوست. او کسى است که دین خودش را بر امام زمانش حضرت هادى(علیه السلام) عرضه کرد و آن حضرت تصدیقش نمود و فرمود: «یا اَبَاالْقاسِمِ! هذا وَاللهِ دینُ اللهِ الَّذِى ارْتَضاهُ لِعِبادِهِ، فَاثْبُتْ عَلَیْهِ، ثَبَّتَکَ اللهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ فىِ الدُّنْیا وَالاْ خِرَةِ; اى ابوالقاسم، به خدا سوگند این (عقاید و کلمات تو) همان دینى است که خداوند براى بندگانش پسندیده است; بر همین عقیده پایدار باش! خداوند تو را به گفتار و اعتقاد ثابت در دنیا و آخرت استوار نگه دارد».(7)

نیز صاحب بن عبّاد در وصف علم آن بزرگوار چنین مى گوید: «ابوتراب رویانى» مرا روایت کرده که گفت: از ابوحمّاد رازى شنیدم که مى گفت: در «سرّ من رأى» بر حضرت امام هادى(علیه السلام) وارد شدم و تعدادى از مسائل حلال و حرام را از آن حضرت پرسیدم و جواب گرفتم، هنگام وداع به من فرمود: اى حمّاد! هرگاه چیزى از امور دینى ات بر تو مشکل شد در ناحیه خود در شهر رى از عبدالعظیم پسر عبدالله حسنى سؤال کن و سلام مرا به او برسان.(8)

در اهمّیّت زیارت آن حضرت همین بس که «ابن قولویه»، در «کامل الزیارات» از یکى از اهالى شهر رى نقل مى کند که گفت: بر امام هادى(علیه السلام) وارد شدم، فرمود: کجا بودى؟ عرض کردم: به زیارت حضرت حسین بن على(علیه السلام) (در کربلا)، رفته بودم فرمود: «آگاه باش اگر قبر عبدالعظیم که در شهر شماست را زیارت مى کردى، مثل کسى بودى که امام حسین(علیه السلام) را زیارت کرده باشد».(9)

 

کیفیّت زیارت امام زادگان:

براى کیفیّت زیارت امام زادگان (غیر از حضرت ابوالفضل و حضرت على اکبر(علیهما السلام) که گذشت و حضرت معصومه(علیها السلام) که در ذیل خواهد آمد) روایت خاصّى نقل نشده است، لذا مرحوم «علاّمه مجلسى» مى گوید: مى توان آنان را با آنچه که سایر مؤمنان با آن زیارت مى شوند (و ذکر آن خواهد آمد) زیارت کرد و هم مى توان به آنچه از فضل و فضیلتشان بر زبان جارى مى شود آنان را مخاطب قرار داد و به ایشان و اجداد طاهرینشان (صلوات فرستاد و) توسّل جست و طلب شفاعت کرد.(10)

یادآورى: آنچه را در بیان «علاّمه مجلسى» آمده مى توان به سه طریق انجام داد:

الف) پس از طلب مغفرت و علوّ درجه براى امام زاده اى که به زیارتش تشرّف یافته ایم و قرائت فاتحه مى توان خدا را به شأن و مقام او قسم داد و حوایج خویش را طلب کرد.

ب) پس از طلب مغفرت و علوّ درجه، مى توان اوّلین امام معصومى که پدر یا جدّ آن امام زاده است را مخاطب قرار داد و پس از عرض سلام و ارادت و یا خواندن زیارتى از زیارت هاى جامعه، او را به این فرزند صاحب قبر، قسم داد و طلب شفاعت در پیشگاه خداوند نمود.

ج) نخست فاتحه بخوانند و سپس دو رکعت نماز بجا آورند و ثواب آن را هدیه به آن امام زاده کنند و بعد از آن دعا نمایند.

 

کیفیّت زیارت حضرت معصومه(علیها السلام):

«علاّمه مجلسى»(رحمه الله) مى گوید: در بعضى از کتب زیارات آمده است: حضرت رضا(علیه السلام) به یکى از یارانش به نام «سعد اشعرى» فرمود: نزد شما (اهل قم) قبرى از ما هست، سعد مى گوید: عرض کردم: فدایت شوم قبر فاطمه دختر امام موسى(علیه السلام) را مى فرمایید؟ فرمود: آرى! «مَنْ زارَها عارفاً بِحَقِّها فَلَهُ الجَنَّةُ; هر کس با معرفت او را زیارت کند بهشت براى اوست» هنگامى که نزد قبر آن بانو رسیدى بالاى سر، رو به قبله بایست و 34 مرتبه الله اکبر و 33 مرتبه سبحان الله و 33 مرتبه الحمد الله بگو سپس این زیارت را بخوان:

 

اَلسَّلامُ عَلى آدَمَ صَفْوَةِ اللهِ،اَلسَّلامُ عَلى نُوح نَبِىِّ اللهِ،اَلسَّلامُ عَلى اِبْراهیمَ

سلام بر آدم برگزیده خدا سلام بر نوح پیامبر خدا سلام بر ابراهیم

خَلیلِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلى مُوسى کَلیمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلى عیسى رُوحِ اللهِ،

خلیل خدا سلام بر موسى هم سخن خدا سلام بر عیسى روح خدا

اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا رَسُولَ اللهِ،اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا خَیْرَ خَلْقِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ

سلام بر تو اى رسول خدا سلام بر تو اى بهترین خلق خدا سلام بر تو

یا صَفِىَّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللهِ خاتَمَ النَّبِیّینَ، اَلسَّلامُ

اى برگزیده خدا سلام بر تو اى محمّد بن عبدالله خاتم پیمبران سلام

عَلَیْکَ یا اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ عَلِىَّ بْنَ اَبیطالِب، وَصِىَّ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ

بر تو اى امیر مؤمنان على بن ابى طالب وصى رسول خدا سلام

عَلَیْکِ یا فاطِمَةُ سَیِّدَةَ نِسآءِ الْعالَمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُما یا سِبْطَىْ نَبِىِّ

بر تو اى فاطمه بانوى زنان جهانیان سلام بر شما اى دو نوه پیامبر

الرَّحْمَةِ، وَسَیِّدَىْ شَبابِ اَهْلِ الْجَّنَةِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا عَلىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ

رحمت و دو آقاى جوانان اهل بهشت سلام بر تو اى على بن الحسین

سَیِّدَ الْعابِدینَ، وَقُرَّةَ عَیْنِ النّاظِرینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِىٍّ باقِرِ

آقاى عبادت کنندگان و روشنى چشم بینندگان سلام بر تو اى محمّد بن على شکافنده

الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِىِّ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّد الصّادِقَ الْبآرَّ الاَْمینَ،

دانش پس از پیامبر سلام بر تو اى جعفر بن محمّد راستگوى نیکوکار امین

اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مُوسَى بْنَ جَعْفَر الطّاهِرَ الطُّهْرَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا عَلِىَّ بْنَ

سلام بر تو اى موسى بن جعفر امام پاک پاکیزه سلام بر تو اى على بن

مُوسَى الرِّضا الْمُرْتَضى، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِىٍّ التَّقِىَّ، اَلسَّلامُ

موسى (آن) خشنود (از حق) و پسندیده سلام بر تو اى محمّد بن على تقى سلام

عَلَیْکَ یا عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّد النَّقِىَّ النّاصِحَ الاَْمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا حَسَنَ

بر تو اى على بن محمّد نقى (اى) خیرخواه امین سلام بر تو اى حسن

بْنَ عَلِىٍّ، اَلسَّلامُ عَلَى الْوَصىِّ مِنْ بَعْدِهِ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى نُورِکَ

بن على سلام بر وصى پس از او خدایا درود فرست بر نور خود

وَسِراجِکَ، وَوَلِىِّ وَلِیِّکَ، وَوَصِىِّ وَصِیِّکَ، وَحُجَّتِکَ عَلى خَلْقِکَ، اَلسَّلامُ

و چراغ تابناکت و نماینده نماینده ات و وصى وصیت و حجّت تو بر آفریدگانت سلام

عَلَیْکِ یا بِنْتَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا بِنْتَ فاطِمَةَ و خَدیجَةَ، اَلسَّلامُ

بر تو اى دختر رسول خدا سلام بر تو اى دختر فاطمه و خدیجه سلام

عَلَیْکِ یا بِنْتَ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا بِنْتَ الْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ،

بر تو اى دختر امیرمؤمنان سلام بر تو اى دختر حسن و حسین

اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا بِنْتَ وَلِىِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا اُخْتَ وَلِىِّ اللهِ، اَلسَّلامُ

سلام بر تو اى دختر ولى خدا سلام بر تو اى خواهر ولى خدا سلام

عَلَیْکِ یا عَمَّةَ وَلِىِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَر وَرَحْمَةُ اللهِ

بر تو اى عمّه ولى خدا سلام بر تو اى دختر موسى بن جعفر و رحمت خدا

وَبَرَکاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکِ عَرَّفَ اللهُ بَیْنَنا وَبَیْنَکُمْ فِى الْجَنَّةِ، وَحَشَرَنا فى

و برکاتش نیز بر تو باد سلام بر تو باد، خداوند شناسایى و آشنایى برقرار کند میان ما و شما در بهشت و محشور گرداند ما را

زُمْرَتِکُمْ، وَاَوْرَدَنا حَوْضَ نَبِیِّکُمْ، وَسَقانا بِکَاْسِ جَدِّکُمْ مِنْ یَدِ عَلِىِّ بْنِ

در گروه شما و واردمان کند بر سر حوض پیامبرتان و بنوشاند به ما از جام جدّتان از دست (ساقى کوثر) على بن

اَبیطالِب صَلَواتُ اللهِ عَلَیْکُمْ، اَسْئَلُ اللهَ اَنْ یُرِیَنا فیکُمُ السُّرُورَ وَالْفَرَجَ،

ابى طالب درودهاى خدا بر شما باد از خدا مى خواهم که بنمایاند به ما در مورد شما خوشحالى و گشایش (و ظهور) شما را

وَاَنْ یَجْمَعَنا وِاِیّاکُمْ فى زُمْرَةِ جَدِّکُمْ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَاَنْ لا

و گردآورد ما و شما را در گروه جدّتان محمّد صلى الله علیه و آله و نگیرد

یَسْلُبَنا مَعْرِفَتَکُمْ، اِنَّهُ وِلِىٌّ قَدیرٌ، اَتَقَرَّبُ اِلَى اللهِ بِحُبِّکُمْ، وَالْبَرآئَةِ مِنْ

از ما معرفت شما را که براستى او سرپرست توانایى است تقرّب جویم به درگاه خدا بوسیله دوستى شما و بیزارى جستن از

اَعْدآئِکُمْ، وَالتَّسْلیمِ اِلَى اللهِ راضِیاً بِهِ غَیْرَ مُنْکِر وَلا مُسْتَکْبِر، و عَلى

دشمنانتان و تسلیم شدن به پیشگاه خدا با رضایت مندى بدون انکار و گردنفرازى و از روى

یَقینِ ما اَتى بِهِ مُحَمَّدٌ وَبِهِ راض، نَطْلُبُ بِذلِکَ وَجْهَکَ یا سَیِّدى، اَللّهُمَّ

یقین بدرستى آنچه محمّد(ص) آورده و بدان راضى و خشنودم و مى جویم بدان وسیله جلب توجه (یا دیدار) تو را اى آقاى من اى خدا

وَرِضاکَ وَالدّارَ الاْخِرَةَ، یا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فىِ الْجَنَّةِ، فَاِنَّ لَکِ عِنْدَ اللهِ

و خشنودى تو و سعادت خانه آخرت را، اى فاطمه (معصومه) شفاعت کن براى من در بهشت که تو را در پیشگاه خداوند

شَاْناً مِنَ الشَّاْنِ، اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ اَنْ تَخْتِمَ لى بِالسَّعادَةِ، فَلا تَسْلُبْ مِنّى

منزلتى بزرگ است خدایا از تو خواهم که سرانجام کارم را به خوشبختى ختم فرمایى و از من نگیرى

ما اَنـَا فیهِ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ، اَللّـهُمَّ اسْتَجِبْ لَنا،

آن (ایمان و معتقداتى) را که در آن هستم و جنبش و نیرویى جز به خداى والاى بزرگ نیست خدایا به اجابت رسان دعاى ما را

وَتَقَبَّلْهُ بِکَرَمِکَ وَعِزَّتِکَ، وَبِرَحْمَتِکَ وَعافِیَتِکَ، وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد

و بپذیر آن را به بزرگوارى و عزّت و به مهر و عافیت خودت و درود خدا بر محمّد

وَآلِهِ اَجْمَعینَ، وَسَلَّمَ تَسْلیماً یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(11)

و آلش و هم سلام مخصوص او بر ایشان باد اى مهربانترین مهربانان.

 

 


1 سوره نساء، آیه 97.
2. رجوع کنید به : مختصر اخبار الخلفاء، چاپ بولاق مصر، صفحه 25.
مرحوم علاّمه مجلسى (در بحارالانوار، جلد 99، صفحه 273) غیر از حضرت معصومه و عبدالعظیم حسنى، دو نفر دیگر را نیز در زمره برجستگان ذکر مى کند; یکى جعفر طیّار که در شهر موته مدفون است و دیگر على بن جعفر که در شهر مقدّس قم دفن شده و درباره او مى نویسد: جلالتش مشهورتر از آن است که نیاز به بیان داشته باشد و گرچه مدفون بودنش در قم در کتب معتبره نیامده است لیکن اثر قبر شریفش از قدیم موجود و اسمش روى آن مکتوب است. (البتّه موارد شناخته شده منحصر به آنچه مرحوم علاّمه مجلسى فرموده نیست ; بلکه در موارد دیگر که به طور قطع شناخته شده نباشد، ولى مورد احترام مردم با ایمان است، مى توان به قصد رجاء زیارت کرد).
3. عیون اخبار الرضا، جلد 2، صفحه 267 و کامل الزیارات، باب 106، صفحه 324، حدیث 1.
4. کامل الزیارات، باب 106، حدیث 2.
5. تاریخ قم، طبع ایران سال 1353، صفحه 215 و بحارالانوار، جلد 99، صفحه 267.
6. بحارالانوار، جلد 99، صفحه 266، حدیث 4.
7. اعلام الورى، صفحه 436.
8. مستدرک الوسائل، جلد 17، صفحه 321، حدیث 32.
9. کامل الزیارات، باب 107، صفحه 324، حدیث 1.
10. بحارالانوار، جلد 99، صفحه 277.
11. بحارالانوار، جلد 99، صفحه 266، حدیث 4. در ذیل این زیارت در کتاب تحفة الزائر مرحوم علاّمه مجلسى آمده است : «محتمل است که این زیارت از تتمه حدیث امام رضا(علیه السلام) نباشد، بلکه از تألیف علما بوده باشد».
شاید علاّمه مجلسى ذکر ائمه بعد از حضرت رضا
(علیه السلام) و سلام بر آنها را قرینه اى بر این مطلب دانسته، در حالى که ظاهر حدیث این است که زیارت، دنباله کلام حضرت امام رضا(علیه السلام) است و سلام بر ائمه بعد، به وسیله تعلیم امام رضا(علیه السلام)، امر بعیدى نیست. (همانگونه که در زیارت امام رضا(علیه السلام)صلوات و درود بر امامان بعد از آن حضرت نیز آمده است).

 

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای