تعصّبهاى منفى و مثبت
فهرست موضوعات
جستجو 

 

در وجود انسان انگیزه هاى گوناگون و پیچیده اى است که اگر بر اثر جهل و نادانى به کانالهاى نامطلوبى سوق داده شود نتایج آن بسیار منفى و گاه مرگبار است. در این گونه موارد رهبران جامعه نباید به فکر نابود کردن انگیزه ها باشند، بلکه باید آنها را به مسیرهاى مفید و سازنده هدایت کنند و به تعبیر دیگر با انتخاب جایگزینهاى مثبت نه تنها با انگیزه ها مقابله نکنند، بلکه از آن بهره بگیرند.

یک سیلاب عظیم اگر مهار نشود سبب ویرانى و نابودى جان و اموال مردم است; ولى اگر سدّى قوى در برابر آن بکشند و مهارش کنند و آب از دریچه هاى معیّنى بیرون آید، سبب عمران و آبادى است; مقادیر عظیمى برق تولید مى کند، کارخانه هاى بزرگى را به راه مى اندازد، آب را براى تمام مدت سال ذخیره مى کند و کشاورزى را رونق مى بخشد.

در تعبیرات اسلامى، این مطلب به خوبى نمایان است; مثلا در خطبه نکاح مى خوانیم: «اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى أَحَلَّ النِّکاحَ وَ حَرَّمَ الزِّنا وَ السِّفاحِ» اشاره به اینکه خداوند هرگز دستور به سرکوبى غریزه جنسى نمى دهد، بلکه مسیر صحیح نکاح را تعیین فرموده تا به اعمال منافى عفّت کشیده نشوند. حضرت لوط پیامبر هنگامى که قوم خود را از اعمال منافى عفّت نهى مى کند به آنهاپیشنهاد ازدواج با دخترانش را مى دهد و مى فرماید: (هَؤُلاَءِ بَنَاتِى هُنَّ أَطْهَرُ لَکُمْ).(1)

در سوره نور در کنار حدّ زنا: (الزَّانِیَةُ وَالزَّانِى فَاجْلِدُوا کُلَّ وَاحِد مِّنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَة)(2)به همکارى عمومى جامعه براى ازدواج سالم جوانان دستور مى دهد و مى فرماید: (وَأَنکِحُوا الاَْیَامَى مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ).(3)

در بعضى از روایات اسلامى آمده است: «شُومُ الْمَرْأَةِ کَثْرَةُ مَهْرِها...»(4) و در بعضى دیگر آمده: «شُومُها شِدَّةُ مَؤُونَتِها»(5) یعنى بد قدمى زن در سنگینى مهریه و زیادى هزینه هاى زندگى است.

در میان مردم چیزى به نام خوش قدمى و بد قدمى وجود دارد که به شکل خرافى بسیار زیانبار است; ولى اسلام به آن یک لباس منطقى پوشانده، بى آنکه اصل آن را نابود کند.

در مورد تعصّب نیز مطلب از همین قرار است; انگیزه هایى در درون انسان است که او را به سوى تعصّب مى کشاند و هرگاه رها شود، به جنبه هاى منفى که مایه کبر غرور و گاه نزاعهاى خونین است، کشیده مى شود; ولى امام(علیه السلام) سعى مى کند آن را به سوى مى کند آن را به سوى جنبه هاى مثبت هدایت کند، مى فرماید: اگر بناست که افراد، قبائل و اقوام تعصّبى به خرج دهند، چه بهتر که این تعصّب در مکارم الاخلاق و محاسن افعال حمایت از مظلومان، مبارزه با ظالمان و نیکى درباره همگان صورت گیرد.

 


1. هود، آیه 78.

2. نور، آیه 2.

3. نور، آیه 32.

4. وسائل الشیعة، ابواب المهور، باب 5، حدیث 11 و 10.

5. همان.

 

 

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای