2ـ موسیقى
فهرست موضوعات
جستجو 

سؤال 694 ـ اگر موسیقى حرام، یعنى غنا، تأثیرات مخرّبى بر فرد یا جامعه مى گذارد، ویژگى آن تأثیرات منفى چگونه تشخیص داده مى شود؟

جواب: البتّه و بدون شک موسیقى حرام آثار مخرّبى دارد(1); ولى حکم، تابع بروز و ظهور آنها نیست.

سؤال 695 ـ اساساً ملاک و مناط تشخیص موسیقى حرام با چه کسانى است؟ اگر با عرف است کدام عرف، عرف مؤمنین و متشرّعین، یا عرف موسیقى دانان و آهنگسازان، یا عرف کارشناسان فرهنگى جامعه، یا عرف علما و اندیشمندان، یا عرف فقها و مفتیان؟

جواب: در این گونه موارد باید به عرف عام متدیّن مراجعه کرد که تشخیص دهند کدام آهنگ و صوت مناسب مجالس لهو و فساد است و کدام نیست. علما و فقها نیز در این گونه موارد به چنین عرفى رجوع مى کنند.

سؤال 696 ـ اگر موسیقى یک هنر مبتنى بر اصول و قواعد علمى و تاریخى است، آیا بهتر نیست کارِ کارشناسى تشخیص حکم آن با افراد دیندار موسیقى شناس قرار گیرد و مقصود از عرف، عرف مؤمنان موسیقى شناس باشد؟

جواب: تشخیص حکم با مجتهد است; ولى تشخیص موضوع مى تواند بر عهده کسانى که ذکر کردید باشد.

سؤال 697 ـ آیا بهتر نیست فقها، که نه جزء عرف محسوب مى شوند و نه جزء کارشناسان موسیقى و نه با موضوع موسیقى آشنایى دارند، درباره مصادیق موسیقى حکم ندهند؟

جواب: بسیارى از مصادیق موسیقى حرام، طورى است که همه کس آن را درک مى کند; آرى بعضى از مصادیق آن، خالى از اجمال و ابهام نیست که باید به عرف متدیّن و آگاه مراجعه شود، و ممکن است فقیه در تشخیص موضوع آن آگاهى کافى نداشته باشد; ولى تعیین حکم با فقیه است.

سؤال 698 ـ موسیقى و غنا چه تغییر و تحوّل روحى و نفسانى در انسان مى گذارد؟

جواب: غالباً سبب بیگانگى از خدا و تحریک شهوات و آلودگى به مفاسد دیگر است; ولى حکم تابع این امور نیست، همان گونه که حرمت شراب، تابع مست شدن نیست.

سؤال 699 ـ برخى، حالت طرب را تشبیه به حالت مستى کرده اند. چه دلیلى بر این تشبیه وجود دارد؟ آیا چنین حالتى را تا کنون کسى دیده است؟

جواب: از این که بسیارى از انوع غنا مانند موادّ مخدّر عمل مى کند جاى شک نیست، منتها در این جا تخدیر از طریق گوش حاصل مى شود.

سؤال 700 ـ موسیقى در صدر اسلام چه ویژگیهایى داشته است که به محض سؤال از امام معصوم(علیه السلام) و پاسخ آن حضرت که مى فرمودند: «هو الغناء» سؤال کننده قانع مى شد؟

جواب: با توجّه به این که سؤال کننده، اهل لسان بوده، جواب را به راحتى درک مى کرده است; ولى براى ما که اهل لسان عربى نیستیم، ممکن است مسأله کمى پیچیده شود که باید از طریق مراجعه به اهل عرف حل شود.

سؤال 701 ـ مبناى حرمت غنا در اسلام آیات و روایات است. در تفسیر آیات قرآن «قول زور، لهو الحدیث، قول باطل و کلام لغو» تفسیر به غنا شده که هر یک از این تعابیر مى بایست در چهارچوب شرایط زمانى و با منابع تاریخى و لغت معتبر تعریف شوند، آیا کلام لهوى و باطل، غنا به حساب مى آید، یا آهنگ و لحن لهوى و باطل غناست؟

جواب: معیار در حرمت غنا، کیفیّت آهنگ است و محتوا در آن تأثیرى ندارد. شرح این مطلب را در کتاب انوارالفقاهه، کتاب مکاسب محرّمه، نوشته ایم. تفسیر آیات مزبور نیز در آن جا آمده است. و هر آهنگ و صدایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام مى باشد و غیر آن حلال است.

سؤال 702 ـ اگر لهو را به لهو باطل و غیر باطل و نیز غیر باطل را به عقلایى و غیر عقلایى تقسیم کنیم، موسیقى و غنا نیز انواعى خواهد داشت; تشخیص حکم هریک با چه ملاکها و معیارهایى ممکن خواهد بود؟

جواب: معیار حرمت غنا در پاسخ سؤالات بالا ذکر شد و با مراجعه به عرف متدیّن موسیقى حرام از غیر حرام شناخته مى شود.

سؤال 703 ـ دخترى 18 ساله هستم و در دوره پیش دانشگاهى مشغول به تحصیل مى باشم. در رابطه با موسیقى سنّتى و عرفانى ایران سؤالى داشتم; البتّه، آن موسیقى که انسان را از حالت عادّى خارج نکند و مناسب با مجالس عیش نباشد، سؤال من این است که آیا نواختن با این نوع آلات موسیقى حرام مى باشد؟

جواب: کلیّه صداها و آهنگهایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام و غیر آن حلال است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود; و آلاتى که غالباً براى این گونه موسیقى ها از آن استفاده مى شود آلات حرام است، باید از آنها پرهیز کنید.

سؤال 704 ـ مجالس لهو و لعب به چه نوع مجالسى گفته مى شود؟

جواب: منظور مجالسى است که براى عیّاشى و هوسرانى و بى بندوبارى تشکیل شده است و به تعبیر دیگر به مجالسى گفته مى شود که در نزد عرف متشرّعه و متدیّن مجلس گناه محسوب شود، موسیقى هاى مناسب آن حرام است; هرچند در مجلسِ عادى نواخته شود یا به صورت فردى باشد (دقّت کنید).

سؤال 705 ـ آیا مى توان در ولادت امامان معصوم(علیهم السلام) در مسجد نوار آهنگ مذهبى غیر حرام گذاشت؟

جواب: گذاشتن آهنگ مذهبى در مساجد و حسینیّه ها مناسب نیست. از آن اجتناب کنید.

سؤال 706 ـ گذاشتن نوارهایى که موجب اذیّت همسایه ها و مردم محل شود چه حکمى دارد؟

جواب: جایز نیست و از گناه و ایذاى دیگران بایستى پرهیز کنید.

سؤال 707 ـ در حرمت خرید و فروش و استفاده از آلات موسیقى، آیا فرقى بین آلات مختصّه و مشترکه نیست؟

جواب: آرى فرق است; فقط خرید و فروش آلات مختصّه، یا آلاتى که غالباً براى حرام استفاده مى شود حرام است.

سؤال 708 ـ سرودهایى که با اشعار عرفانى نظیر مثنوى، حافظ و مانند آن به صورت غزل یا غیر آن در دستگاههاى موسیقى ایرانى (سنّتى) توسّط مرد خوانده مى شود و معمولاً آهنگ تندى ندارد، چگونه است؟

جواب: فرقى بین محتواى اشعار نیست; معیار آهنگ هایى است که در بالا به آن اشاره شد.

سؤال 709 ـ مورد سؤال بالا، توسّط خواننده زن چه حکمى دارد؟

جواب: خوانندگى زنان در برابر نامحرمان بدون اشکال حرام است; هرچند در موسیقى حرام نگنجد.

سؤال 710 ـ خرید، نگهدارى و استفاده از وسایل موسیقى مانند کمانچه، اُرگ، پیانو، ضرب و مانند آن، که معمولاً جهت موسیقى سنّتى از آن استفاده مى شود، چه حکمى دارد؟

جواب: خرید و فروش و استفاده از اسباب و آلاتى که از آنها غالباً براى موسیقى حرام استفاده مى شود حرام است.

سؤال 711 ـ یادگیرى موسیقى اعم از خوانندگى یا نوازندگى توسّط فرزندانمان (نوجوانان ـ جوانان ـ دختر یا پسر) چگونه است؟

جواب: یادگیرى نوع حرامش حرام است.

سؤال 712 ـ آیا صرف پخش برنامه یا موزیکى از صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران، مى تواند دلیل مجاز بودن آن باشد؟

جواب: پخش آهنگ از صدا و سیما، دلیل بر مجاز بودن آن نیست و خود مسئولین نیز اعتراف دارند که هنوز صدا و سیما تصفیه کامل نشده است.

سؤال 713 ـ در صورت امکان مختصراً در مورد اثر تخریبى موسیقى توضیحى بفرمایید، یا کتابهایى را در این مورد معرّفى بفرمایید؟

جواب: در تفسیر نمونه، ج 17 از صفحه 29 تا 38 مباحث مفید و جامعى در این زمینه مطرح شده است.

سؤال 714 ـ چنانچه سلامت وضعیّت روحى شخصى، در بعضى اوقات، منوط به شنیدن و یا نواختن موسیقى حرام باشد، حکم نواختن و گوش کردن شخص فوق به این نوع موسیقى چیست؟

جواب: در صورتى که واقعاً درمان منحصر به فرد باشد، اشکالى ندارد و این مسأله با مراجعه به اطّباى متخصّص روشن مى شود; ولى از وسوسه هاى نفس و شیطان بپرهیزید.

سؤال 715 ـ آیا استماع نوار خواننده هاى ترانه، که فعلاً از مواضع قبلى خود که فساد بوده، دست برداشته و توسّط وزارت ارشاد مجوّز گرفته اند، جایز است؟

جواب: باز تکرار مى کنیم: کلیّه صداها و آهنگ هایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن حلال است و تشخیص آنها با مراجعه به اهل عرف عام خواهد بود و گرفتن مجوّز از وزارت ارشاد کافى نیست.

سؤال 716 ـ شنیدن صداى نوار ترانه که از منزل همسایگان یا در وسیله نقلیّه دیگران از قبیل تاکسى به گوش مى رسد و مجبور به استماع آن هستیم، چه حکمى دارد؟

جواب: در صورتى که عمداً گوش ندهید حرام نیست; ولى وظیفه امر به معروف و نهى از منکر را در آن جا که احتمال اثر دارد، نباید فراموش کنید.

سؤال 717 ـ با توجّه به این که انگیزه خواننده، انگیزه شنونده، شرایط مکانى (مجلس خاصّ)، شرایط زمانى (زمان مناسب)، در انتخاب لحن و کلام نقش دارد، حکم حرمت غنا متوجّه کدام ناحیه است؟

جواب: کراراً گفته ایم: کلیّه صداها و آهنگ هایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن حلال است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. و انگیزه ها و شرایط زمانى و مکانى در آن تأثیرى ندارد; مانند حرمت شرب خمر که زمانها و مکانها در آن اثر ندارد، جز در موارد اجبار قطعى.


1. شرح این مطلب را در تفسیر نمونه، جلد 17، صفحه 29 به بعد مطالعه فرمایید.

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای