خدایا تو پناه منى
فهرست موضوعات
جستجو 
بعد از بیان مقدمات دعا و آمادگى قلب و روح براى درخواست از خداوند که در بخش سابق آمد، امام(علیه السلام) در این بخش به اصل دعا مى پردازد و به جاى اینکه انگشت روى تک تک خواسته ها بگذارد، به ذکر یک اصل کلى پرداخته و تمام خواسته هاى خود را در آن خلاصه مى کند، عرضه مى دارد: «خداوندا اگر از بیان خواسته خود عاجز شوم یا در پیدا کردن راه و رسم درخواست خود نابینا گردم، تو مرا به مصالح خودم راهنمایى کن و قلبم را به سوى آنچه رشد و صلاح من است رهبرى فرما که این کار از هدایتهاى تو بى سابقه و دور نیست و برآوردن چنین خواسته هایى براى تو تازگى ندارد»; (اللَّهُمَّ إِنْ فَهِهْتُ(1) عَنْ مَسْأَلَتِی، أَوْ عَمِیتُ عَنْ طِلْبَتِی، فَدُلَّنِی عَلَى مَصَالِحِی، وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَى مَرَاشِدِی، فَلَیْسَ ذلِکَ بِنُکْر مِنْ هِدَایَاتِکَ، وَ لاَ بِبِدْع مِنْ کِفَایَاتِکَ).

این گونه دعا، نهایت ادب را در پیشگاه خدا در بر دارد و در ضمن، جامعیّتى نسبت به تمام درخواستها در آن دیده مى شود و این واقعیت را بیان مى کند که ماهر قدر نسبت به خواسته ها و مصالح خودآگاهى داشته باشیم باز هم امور زیادى است که یا از نظر ما پنهان مى شود و یا در تشخیص آن به خطا مى افتیم; ولى خداوند از ما آگاه تر به مصالح و مفاسد ماست، از او مى خواهیم که ما را به مصالحمان رهنمون گردد و آنچه را از خدا مى خواهیم همان باشد که خیر و صلاح ما در آن است و این از لطف خدا هرگز بعید نیست.

اى دعا از تو اجابت هم ز تو *** ایمنى از تو اهابت هم ز تو

در اینجا حدیث جالبى از امام زین العابدین على بن الحسین(علیه السلام) نقل شده است. به آن حضرت عرض کردند حسن بصرى چنین مى گوید: «لَیْسَ الْعَجَبُ مِمَّن هَلَکَ کَیْفَ هَلَکَ وَ إنّما الْعَجَبُ مِمَّنْ نَجى کَیفَ نَجى; تعجب نیست از کسانى که گمراه مى شوند چگونه گمراه شدند، بلکه تعجب از کسانى است که هدایت مى یابند چگونه هدایت مى یابند».

امام(علیه السلام) فرمود: امّا من چیز دیگرى مى گویم، مى گویم: «لَیْسَ الْعَجَبُ مِمَّنْ نَجى کَیْفَ نَجى وَ إنَّمَا الْعَجَبُ مِمَّنْ هَلَکَ کَیْفَ هَلَکَ مَعَ سِعَةِ رَحْمَةِ اللهِ; تعجب نیست از کسانى که نجات یافته اند چگونه نجات یافته اند تعجب از کسانى است که گمراه شدند، چگونه گمراه شدند با آن همه وسعت رحمت الهى».(2)

سپس در پایان این دعا عرضه مى دارد: «خداوندا با عفو و بخشش خود با من رفتار کن و با عدل و دادگریت رفتار مکن»; (اللَّهُمَّ احْمِلْنِی عَلَى عَفْوِکَ، وَ لاَ تَحْمِلْنِی عَلَى عَدْلِکَ).

گویى امام(علیه السلام) در این جمله عفو و عدل الهى را مرکبى راهوار شمرده، عدل مرکبى است نگران کننده، در حالى که عفو مرکبى است آرامبخش و از خداوند تقاضا مى کند که مرا بر آن مرکب آرامبخش سوار کن تا آسوده خاطر به جوار قرب تو آیم و فارغ البال از مجازاتهاى دردناک در سایه لطف تو قرار گیرم، و این همان مضمون جمله معروفى است که به عنوان دعا در نمازها و غیر نمازها خوانده مى شود: «إلهَنا عامِلْنا بِفَضْلِکْ وَ لاتُعامِلْنا بِعَدْلِکَ یا کَریمُ».

در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که فرمود: «وَالَّذى نَفْسى بِیَدِهِ ما مِنَ النّاسِ أحَدٌ یَدْخُلُ الْجَنَّةِ بِعَمِلِهِ; احدى از مردم به سبب عمل خود وارد بهشت نمى شود».

اصحاب گفتند: «وَ لا أنْتَ یا رَسُولَ اللهِ; تو نیز با عملت وارد بهشت نمى شوى؟» فرمود: «وَ لا أنَا إلاّ أنْ یَتَغَمَّدنِى اللهُ بِرَحْمَة مِنْهُ وَ فَضْل وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلى فَوْقِ رَأْسِهِ وَ طَوَّلَ بِها صَوْتَهُ; من نیز به سبب عملم وارد بهشت نمى شوم جز اینکه خداوند مرا در رحمتش و فضلش بپوشاند و هنگامى که پیغمبر این سخن را مى گفت دست خود را بر سر نهاد و صداى خود را بلند و طولانى کرد».(3)
1. «فَهِهتُ» از ریشه «فهاهة» بر وزن «کرامه» به معناى عجز و ناتوانى و فراموش کارى گرفته شده است.
2. بحارالانوار، ج 75، ص 153، ح 17 .
3. بحارالانوار، ج 7، ص 11 .
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای