27 عفّت
فهرست موضوعات
جستجو 

قال على(علیه السلام): «تَمامُ الْعَفافِ اَلرِّضا بِالْکَفافِ».(1)

حضرت على(علیه السلام) مى فرماید: «کمال عفت این است که انسان به آنچه که دارد راضى باشد».

عفّت در لغت به معناى خوددارى و امتناع است(2) و در اصطلاح به معناى خوددارى از شهوت رانى حرام است.

راغب در مفردات مى گوید: «العِفَّةُ حُصولُ حالَة لِلنَّفْسِ تَمْتَنِعُ بِها عن غَلَبَةِ الشَّهْوَةِ، وَالمُتَعَفِّفُ، المُتَعاطِى لِذلِکَ بِضَرْب مِنَ المُمارِسَةِ وَالقَهْرِ وَأصْلُه الاقْتِصارُ على تَناوُلِ الشَّىءِ القَلیلِ; عفت، بوجود آمدن حالتى براى نفس انسان است که او را از غلبه یافتن شهوت حفظ مى کند و عفیف کسى است که این حالت را بر اثر تمرین و تلاش بدست مى آورد و ریشه آن اکتفا کردن بر استفاده از امکانات کم است».(3)

در میان علماى علم اخلاق معروف است که اخلاق فضیلت میانه و معتدلى است بین افراط و تفریط اخلاقى که رذیله هستند. آنها براى اخلاق معتقد به چهار خلق اصلى هستند که عبارتند از: شجاعت، عفّت، حکمت و عدالت که اساس و پایه تمام علم اخلاق است، پس عفّت فضیلت و حدّ اعتدال قوّه شهویّه است آن هم به معناى عام کلمه که هر جاذبه اى را نسبت به چیزى قوّه شهویّه مى گویند مانند جاذبه مال، مقام، شهوت جنسى و غیره که اگر از حد بگذرد، حرص است و اگر به حدّ اعتدال نرسد، تنبلى و رکورد است و اگر حدّ اعتدال باشد عفاف است.

مى گویند ثروتهاى دنیا در سه مرحله مصرف مى شود:

اوّل: ضرورتهاست که حداقل ضروریات زندگى لباس، غذا، و مسکن است.

دوم: مسیر رفاهى است که مقدارى از مرحله اوّل بالاتر است.

سوم: شهوت و هوسهاست، آمار نشان مى دهد که قسمت عمده اموال دنیا در این مرحله مصرف مى شود.

اگر زندگى کسى مرحله اوّل باشد بارش سبک است و اگر دومى و معتدل باشد عفیف است و اگر به مرحله سوم رسید مایه بدبختى است و بار به قدرى سنگین است که از طریق مشروع قابل حل نیست و حلال و حرام با هم مخلوط مى شود. انسان باید قانع باشد در غیر این صورت حدّى براى توقّف ندارد.

عفّت نیز مانند سایر صفات کمال، از مراتبى برخوردار است، که بالاترین مرتبه آن، خوددارى و پرهیز از تمام محرّمات و نافرمانیهاست و به پرهیز از محرّمات شهوانى محدود نمى شود.

حضرت على(علیه السلام) به محمّدبن ابى بکر فرمود:

«اِعْلَم أَنَّ أفضَلَ العِفَّةِ الوَرَعُ فى دینِ اللهِ وَ العَمَلُ بِطاعَتِهِ; بدان که برترین پاکدامنى پرهیزگارى در دین خدا و عمل به طاعت پروردگار است».(4)

بنابراین خوددارى از شهوت حرام، از بزرگترین و دوست داشتنى ترین مراتب عفّت است. رسول اکرم(صلى الله علیه وآله)مى فرماید: «أحَبُّ الْعفافِ اِلَى اللهِ تعالى، عِفَّةُ الْبَطْنِ وَ الْفَرجِ; محبوب ترین پاکى نزد خداى تعالى، پاکى شکم و شهوت جنسى است».(5)

امام على(علیه السلام) خطاب به کمیل مى فرماید: «یا کُمَیْلُ اِنَّ اَحَبَّ ما تَمْتَثِلُهُ العِبادُ إلى اللهِ بَعْدَ الإقرارِ بِهِ وبأَوْلیائِهِ التَّعَفُّفُ وَالتَّحَمُّلُ والاصْطِبارُ; محبوب ترین چیزى که بندگان خدا اطاعت فرمانش را در آن مى کنند بعد از اقرار به خدا و اولیایش سه چیز است: عفّت، تحمّل و صبر».(6)

و از آن حضرت مى خوانیم: «ما الُمجاهِدُ الشَّهیدُ فى سَبیلِ الله بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ، لَکادَ الْعَفیفُ أن یَکونَ مَلَکاً مِنَ الْمَلائِکةِ; مجاهد شهید در راه خدا اجرش بیشتر از کسى نیست که قدرت بر گناه دارد امّا خویشتندارى مى کند، چنین شخصى نزدیک است که فرشته اى از فرشتگان خدا باشد».(7)

هرچه عفّت بیشتر شود، حیا هم بیشتر مى شود و درجه غیرت هرکس به اندازه درجه عفّت اوست و میزان عفّت هر کس به قدر غیرت اوست.

امام على(علیه السلام) مى فرماید: «دَلیلُ غِیْرَةِ الرَّجُلِ عِفَّتُهُ; پاکدامنى مرد دلیل بر غیرت مند بودن اوست».(8)

و فرمود: «... وَعِفَّتُه على قَدْرِ غِیرَتِهِ; و پاکدامنى او به میزان غیرت اوست».(9)

و فرمود: «مَنْ عَفَّتْ أَطْرافُهُ حَسُنَت أوصافُهُ; کسى که چشمش را پاک نگه دارد اوصاف و اخلاقش نیکو گردد».(10)

و نیز فرمود: «لا تَکْمُلُ المَکارِمُ، إلاّ بالعَفافِ والإیثارِ; فضایل اخلاقى جز با پاکدامنى و ایثار کامل نمى گردد».(11)

و فرمود: «اَلْعَفافُ یَصونُ النَّفْسَ وَ یُنَزِّ هُها عَنِ الدَّنایا; پاکدامنى نفس را محافظت کرده و آن را از پستها دور نگه مى دارد».(12)

و فرمود: «مَنْ عَفَّ خَفَّ وِزْرُهُ، وَ عَظُمَ عِندَاللهِ قَدرُهُ; هرکس پاکدامنى پیشه کند، بار گناهانش سبک مى شود و مقامش نزد خداوند بالا مى رود».(13)

و فرمود: «إذا أَرادَ اللهُ بِعَبْد خَیْراً أعَفَّ بَطنَهُ وَ فَرْجَهُ; هنگامى که خداوند نسبت به کسى اراده نیکى داشته باشد، شکم و دامن او را پاک مى گرداند».(14)

امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: «عِفّوا عَن نِساءِ النّاسِ، تَعِفَّ نِساؤُکُم; نسبت به زنان مردم پاکدامن باشید تا نسبت به زنان شما پاکدامن باشند».(15)


1. بحارالانوار، ج 74، ص 419.
2. مجمع البحرین، مادّه «عفّت».
3. مفردات راغب، شماره 339.
4. بحارالانوار، ج 77، ص 390.
5. تنبیه الخواطر، ص 282.
6. تحف العقول، ص 167 با ترجمه.
7. نهج البلاغه، کلمات قصار، 474.
8. غررالحکم، شماره 5408.
9. نهج البلاغه، کلمات قصار، 47 ; بحارالانوار، ج 70، ص 4.
10. غررالحکم، شماره 5428.
11. همان مدرک، شماره 5418.
12. غررالحکم، شماره 5420.
13. همان مدرک، شماره 5426.
14. همان مدرک، شماره 9263.
15. بحارالانوار، ج 71، ص 270.

 

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای