مجازات استدراج
فهرست موضوعات
جستجو 


در تعقیب بحثى که در آیات گذشته پیرامون حال گروه دوزخیان بود، در این دو آیه یکى از مجازات هاى الهى را که به صورت یک سنت درباره بسیارى از گنهکاران سرکش اجرا مى شود، بیان شده و آن همان چیزى است که از آن به «عذاب استدراج» تعبیر مى شود.
استدراج در دو مورد از قرآن مجید آمده است:
یکى در آیه مورد بحث.
و دیگر آیه 44 سوره «قلم» و هر دو مورد درباره انکار کنندگان آیات الهى است.
به طورى که اهل لغت گفته اند، استدراج دو معنى دارد:
یکى این که چیزى را تدریجاً بگیرند; زیرا اصل این ماده از «درجه» گرفته شده که به معنى «پله» است، همان گونه که انسان در صعود و نزول از طبقات پائین عمارت به بالا، یا به عکس، از پله ها استفاده مى کند، همچنین هر گاه چیزى را تدریجاً و مرحله به مرحله بگیرند یا گرفتار سازند به این عمل استدراج گفته مى شود.
معنى دیگر «استدراج»، «پیچیدن» است، همان گونه که یک طومار را به هم مى پیچند (این دو معنى را «راغب» در کتاب «مفردات» نیز آورده است).
ولى با دقت روشن مى شود که هر دو به یک مفهوم کلى و جامع یعنى «انجام تدریجى» باز مى گردند.
پس از روشن شدن معنى استدراج به تفسیر آیه باز مى گردیم:
خداوند در نخستین آیه مورد بحث مى فرماید: «آنها که آیات ما را تکذیب و انکار کردند تدریجاً، و مرحله، به مرحله، از راهى که نمى دانند، در دام مجازات گرفتارشان مى کنیم و زندگى آنها را در هم مى پیچیم» (وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ).


* * *

در دومین آیه همان مطلب را به این صورت تأکید مى کند: چنان نیست که با شتابزدگى چنین کسانى را فوراً مجازات کنم، بلکه «به آنها مهلت و فرصت کافى براى تنبه و بیدارى مى دهم» (وَ أُمْلی لَهُمْ) و هنگامى که بیدار نشدند، گرفتارشان مى سازیم.
زیرا شتاب و عجله مال کسانى است که قدرت کافى ندارند و مى ترسند فرصت از دستشان برود «ولى نقشه من و مجازات هایم آن چنان قوى و حساب شده است که هیچ کس را قدرت فرار از آن نیست» (إِنَّ کَیْدی مَتینٌ).
«مَتین» به معنى قوى و شدید است و اصل آن از «مَتْن» گرفته شده که به معناى عضله محکمى است که در پشت قرار دارد.
«کَیْد» با «مَکْر» از نظر معنى همسان است و همان گونه که در ذیل آیه 54 سوره «آل عمران» در جلد دوم تفسیر «نمونه» گفته ایم: «مکر» در اصل لغت به معنى چاره جوئى و جلوگیرى کردن کسى از رسیدن به مقصود طرف مخالف است، و معنى «نقشه هاى موذیانه» که در مفهوم فارسى امروز آن افتاده، در مفهوم عربى آن نیست.
 


* * *

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای