1 ـ هجرت و جهاد
فهرست موضوعات
جستجو 


بررسى تاریخ اسلام نشان مى دهد: این دو موضوع دو عامل اصیل در پیروزى اسلام در برابر دشمنان نیرومند بوده.
اگر هجرت نبود، اسلام در محیط خفقان آور «مکّه» از میان مى رفت.
و اگر جهاد نبود اسلام هیچ گاه رشد و نمو نمى کرد.
هجرت، اسلام را از شکل منطقه اى بیرون آورد، و در شکل جهانى قرار داد.
و جهاد، به مسلمانان آموخت که اگر تکیه بر قدرت نکنند، دشمنانى که پایبند منطق و حرف حساب نیستند، هیچ گونه حقى براى آنها قائل نخواهند شد!
هم اکنون براى نجات اسلام از بن بست ها و شکستن موانع مختلفى که دشمنان از هر سو در برابر آن ایجاد کرده اند، راهى جز احیاى اصل «هجرت» و «جهاد» نیست.
هجرت، صداى آنها را به گوش جهانیان مى رساند و دل هاى آماده و نیروهاى سازنده و اقوامى را که تشنه حق و عدالتند در اختیار آنها مى گذارد.
و جهاد، به آنها حرکت و حیات مى بخشد و مخالفان لجوجى را که جز منطق زور بگوششان فرو نمى رود از سر راه خود بر مى دارد.
در اسلام چند هجرت واقع شده:
هجرت مسلمانان «مکّه» به «حبشه» که هم بذر اسلام را در بیرون جزیره عرب پاشید و هم سنگرى براى مسلمانان معدود نخستین در برابر فشار شدید دشمن بود.
هجرت پیامبر(صلى الله علیه وآله) و مسلمانان نخستین به «مدینه».
این مهاجران که گاهى از آنها به مهاجرین بدر تعبیر مى شود، اهمیت فوق العاده اى در تاریخ اسلام دارند; زیرا به ظاهر به سوى یک آینده کاملاً تاریک حرکت کردند، و در حقیقت براى خدا از همه سرمایه هاى مادى خود چشم پوشیدند.
این مهاجران که از آنها به «المهاجرون الأَوَّلون» تعبیر مى شود، در حقیقت سنگ زیر بناى کاخ پر شکوه اسلام را تشکیل داده بودند، و قرآن از آنها با عظمت خاصى سخن مى گوید; چرا که از فداکارترین مسلمان ها محسوب مى شدند.
هجرت ثانیه، به هجرت گروهى از مسلمانان گفته مى شود که بعد از صلح حدیبیه و به دست آمدن یک محیط نسبتاً امن به دنبال این صلح، صورت گرفت، و گاهى به هجرت تمام کسانى که بعد از واقعه بدر تا زمان فتح «مکّه» به «مدینه» مهاجرت کردند، نیز گفته مى شود.
پس از فتح «مکّه»، هجرت به آن صورت سابق، یعنى حرکت از «مکّه» به «مدینه» از میان رفت; زیرا «مکّه» تبدیل به یک شهر اسلامى شد و حدیث «لا هِجْرَةَ بَعْدَ الْفَتْحِ» که از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده، اشاره به همین موضوع است.
ولى این سخن به آن مفهوم نیست که مسأله هجرت در اسلام به کلى منتفى شد، ـ آن چنان که بعضى پنداشته اند ـ بلکه موضوع هجرت، از «مکّه» به «مدینه» منتفى گشت.
و گرنه هر گاه شرائطى همانند شرائط زندگى مسلمانان نخستین پیدا شود، قانون هجرت درباره آنها به قوت خود باقى است و تا آن روز که اسلام سراسر جهان را بگیرد، برقرار خواهد بود.
متأسفانه امروز مسلمانان بر اثر فراموش کردن این اصل مهم اسلامى غالباً در لاک خود فرو رفته اند، در حالى که مبشران مسیحى، مبلغان فرق ضالّه و مذاهب استعمارى به شرق، غرب، شمال و جنوب دنیا مهاجرت مى کنند حتى به میان قبائل وحشى و آدمخوار و حتى به مناطق قطب شمال و جنوب زمین مى روند، در واقع این دستور از آنِ مسلمان ها است، اما عملش از دیگران!
عجب تر این که در اطراف شهرهاى بزرگ اسلامى روستاهاى زیادى گاهى با فاصله چند فرسخ وجود دارد که از مسائل اسلامى بى خبر و گاهى حتى رنگ یک مبلغ اسلامى را به خود ندیده اند، و محیط آنها محیط آماده اى است براى نشو و نماى جرثومه هاى فساد و مذاهب ساختگى و استعمارى، و معلوم نیست مسلمانان امروز که وارث مهاجران اولین هستند، چه پاسخى در برابر خدا براى این وضع فراهم ساخته اند؟!
گر چه اخیراً حرکتى در این زمینه دیده مى شود. ولى هرگز کافى نیست.
به هر حال، موضوع هجرت و نقش آن در تاریخ و سرنوشت مسلمانان مهم تر از آن است که با این مختصر بتوان تمام جوانب آن را بررسى کرد.(1)
 


* * *


1 ـ در جلد چهارم تفسیر «نمونه»، ذیل آیه 100 سوره «نساء» نیز در این باره سخنانى داشتیم، در آینده نیز ذیل آیات مناسب به خواست خدا باز سخن خواهیم گفت.
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای