تفسیر:
فهرست موضوعات
جستجو 


در این آیه، مسلمانان را از طریق دیگرى به جهاد تشویق کرده، متوجه مسئولیت سنگین خود در این قسمت مى کند که نباید تصور کنند، تنها با ادعاى ایمان، همه چیز درست خواهد شد، بلکه صدق نیت، درستى گفتار، و واقعیت ایمان، در مبارزه با دشمنان، آن هم یک مبارزه خالصانه و دور از هر گونه نفاق، روشن مى شود.
نخست مى فرماید: «آیا گمان کردید شما را به حال خودتان رها مى سازند؟ و در میدان آزمایش قرار نخواهید گرفت؟ در حالى که هنوز مجاهدین شما، و هم چنین کسانى که جز خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله) و مؤمنان محرم اسرارى براى خود انتخاب نکرده اند، مشخص نشده اند»؟ (أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمّا یَعْلَمِ اللّهُ الَّذینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ الْمُؤْمِنینَ وَلیجَةً).(1)
«وَلیجَة» از ماده «وُلُوج» به معنى «دخول» است، و به کسى گفته مى شود که محرم اسرار و گرداننده کارهاى انسان مى باشد، و معنى آن تقریباً با «بِطانَة» یکسان است.
در حقیقت جمله فوق دو مطلب را به مسلمانان گوشزد مى کند، و آن این که: تنها با اظهار ایمان کارها سامان نمى یابد، و شخصیت اشخاص روشن نمى شود، بلکه با دو وسیله آزمایش، مردم آزمون مى شوند:
نخست جهاد در راه خدا، براى محو آثار شرک و بت پرستى;
و دوم ترک هر گونه رابطه و همکارى با منافقان و دشمنان، که اولى دشمنان خارجى را بیرون مى راند و دومى دشمنان داخلى را.
جمله: لَمّا یَعْلَمِ اللّهُ: «در حالى که خدا هنوز ندانسته»، که نظیر آن در سایر آیات قرآن نیز دیده مى شود، و در واقع به معنى «هنوز تحقق نیافته است» مى باشد (به تعبیر دیگر نفى «علم» به معنى نفى «معلوم» است و این گونه تعبیر معمولاً در موارد تأکید به کار مى رود) و گرنه خداوند طبق دلایل عقلى و صریح آیات فراوانى از قرآن از همه چیز آگاه بوده و خواهد بود.
این آیه در حقیقت شبیه دومین آیه سوره «عنکبوت» است، آنجا که مى فرماید: أَ حَسِبَ النّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتنُونَ: «آیا مردم گمان مى کنند آنها را به حال خود رها مى سازند و آزمایش نمى شوند»؟
و همان گونه که در تفسیر سوره «آل عمران» گفتیم آزمایش هاى الهى براى کشف امر مجهولى نیست، بلکه به معنى پرورش و به منظور شکوفا کردن استعدادها و آشکار ساختن اسرار درون افراد است.
و در پایان آیه به عنوان اخطار و تأکید مى فرماید: «خداوند از آنچه انجام مى دهید آگاه است» (وَ اللّهُ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ).
مبادا کسانى چنین تصور کنند: خدا از ارتباط هاى مخفیانه آنها با منافقین و دشمنان بى خبر است بلکه به خوبى همه را مى داند و بر طبق آن با بندگان خود رفتار خواهد کرد.
از طرز بیان آیه چنین بر مى آید که: در میان مسلمانان آن روز افرادى تازه به محیط اسلام گام گذارده بودند، و آمادگى روحى براى جهاد نداشتند، این سخن درباره آنها است، و گرنه مجاهدان راستین وضع خود را بارها در میدان هاى جهاد تا آن روز روشن ساخته بودند.


* * *


1 ـ «أَمْ» حرف عطف است که با آن جمله استفهامى را بر جمله استفهامى دیگر عطف مى کنند، و به این ترتیب معنى استفهام را مى دهد، منتها همیشه به دنبال استفهام دیگرى قرار گرفته، و در آیه فوق عطف بر جمله «أَلاّ تُقاتِلُونَ...» است که در آیه 13 گذشت.
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای