چنان که در شأن نزول خواندیم: دو آیه فوق ناظر به سوء استفاده از مسأله سوگند است، و مقدمه اى محسوب مى شود براى بحث آیات آینده، که از «ایلاء» و سوگند در مورد ترک آمیزش جنسى با همسران سخن مى گوید.
در نخستین آیه مى فرماید: «خدا را در معرض سوگندهاى خود ـ براى ترک نیکى و تقوا و اصلاح در میان مردم ـ قرار ندهید و (بدانید) خدا شنوا و دانا است» سخنان شما را مى شنود و از نیات شما آگاه است (وَ لا تَجْعَلُوا اللّهَ عُرْضَةً لِأَیْمانِکُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النّاسِ وَ اللّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ).(1)
ولى بعضى در تفسیر آیه گفته اند: منظور این است: خدا را در معرض سوگندهاى خود قرار ندهید و براى این که نیکى کنید و اصلاح پیشه سازید و در میان مردم اصلاح کنید (سوگند یاد ننمائید) که خداوند دانا و شنوا است، یعنى حتى براى کارهاى نیک، اعم از کوچک و بزرگ، قسم یاد نکنید، و نام خدا را کوچک ننمایید، و به این ترتیب سوگند یاد کردن جز در مواردى که هدف مهمى در کار باشد عملى نامطلوب است.
این موضوع در احادیث زیادى نیز به چشم مى خورد، از جمله این که در حدیثى امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: وَ لاتَحْلِفُوا بِاللّهِ صادِقِینَ وَ لا کاذِبِینَ فَإِنَّ اللّهَ یَقُولُ وَ لاتَجْعَلُوا اللّهَ عُرْضَةً لاِ َیْمانِکُمْ: «هیچ گاه سوگند به خدا یاد نکنید چه راستگو باشید، چه دروغگو، زیرا خداوند سبحان مى فرماید: خدا را در معرض سوگندهاى خود قرار ندهید».(2)
احادیث متعدد دیگرى نیز در این زمینه نقل شده است.(3)
در این صورت، تناسب آن با شأن نزول چنین است که سوگند یاد کردن در کارهاى خوب عملى پسندیده نیست تا چه رسد به این که کسى سوگند یاد کند کارهاى خوب را ترک کند.
* * *