با این قوم مغضوب علیهم طرح دوستى نریزید
فهرست موضوعات
جستجو 



چنان که دیدیم، این سوره با مسأله «قطع رابطه از دشمنان خدا» آغاز شد و با همین امر، نیز پایان مى گیرد، و به تعبیر دیگر، پایان سوره بازگشتى است به آغاز آن، مى فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده اید با قومى که خداوند آنها را مورد غضب قرار داده دوستى نکنید» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِمْ).
شما نباید آنها را به دوستى برگزینید و اسرار خود را در اختیار آنها بگذارید.
در این که «قوم مغضوب علیهم» چه اشخاصى هستند، بعضى صریحاً آن را ناظر به «یهود» مى دانند; چرا که در آیات دیگر قرآن، از آنها به این عنوان یاد شده است (در آیه 90 «بقره» در مورد «یهود» مى خوانیم: فَباءُوا بِغَضَب عَلى غَضَب).
این تفسیر، با شأن نزولى که براى آیه ذکر کرده اند نیز، سازگار است; چه این که گفته اند: جمعى از فقراء مسلمین بودند که، اخبار مسلمانان را براى «یهود» مى بردند، و در مقابل، آنها از میوه هاى درختان خود به آنان هدیه مى کردند، آیه فوق نازل شد و آنها را نهى کرد.(1)
ولى، با این همه تعبیرات، آیه مفهوم وسیع و گسترده اى دارد که، همه کفار و مشرکین را شامل مى شود، و تعبیر به «غضب» در قرآن مجید، منحصر به «یهود» نیست، بلکه در مورد «منافقان» نیز آمده است(2) و شأن نزول نیز مفهوم آیه را محدود نمى کند.
بنابراین، آنچه در آیه آمده، هماهنگ با مطلب گسترده اى است که در نخستین آیه سوره، تحت عنوان دوستى با دشمنان خدا آمده است.
سپس، به ذکر مطلبى مى پردازد که، در حکم دلیل بر این نهى است، مى فرماید: «آنها به کلى از نجات در آخرت مأیوس اند همان گونه که کافران مدفون در قبرها مأیوس مى باشند» (قَدْ یَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ کَما یَئِسَ الْکُفّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ).(3)
زیرا مردگان کفار در جهان برزخ، نتائج کار خود را مى بینند و راه بازگشت براى جبران ندارند، لذا به کلى مأیوس اند، این گروه از زندگان نیز، به قدرى آلوده گناهند که، هرگز امیدى به نجات خویش ندارند، درست همانند مردگان از کفار.
چنین افرادى، مسلماً افرادى خطرناک و غیر قابل اعتمادند، نه به قول آنها اعتمادى است، و نه براى صداقت و صمیمیتشان اعتبارى، آنها مأیوس از رحمت حق اند و به همین دلیل، دست به هر جنایتى مى زنند، با این حال، چگونه بر آنها اعتماد مى کنید، و طرح دوستى با آنان مى ریزید؟!

* * *


خداوندا! هرگز ما را از لطف بى پایانت محروم و مأیوس مگردان!
پروردگارا! چنان توفیقى مرحمت فرما که همیشه با دوستانت دوست، و با دشمنانت دشمن، و در طریق دوستیت ثابت قدم باشیم!
بارالها! ما را به تأسى کردن به اولیاء و انبیاء گرامت موفق دار.
 
آمِیْنَ یا رَبَّ العالَمِیْنَ
پایان سوره ممتحنه(4)

* * *


1 ـ «مجمع البیان»، جلد 9، صفحه 276.
2 ـ فتح، آیه 6.
3 ـ بعضى احتمالات دیگرى در تفسیر این آیه داده اند از جمله این که: آنها از ثواب آخرت مأیوس اند همان گونه که مشرکان از زنده شدن اصحاب قبور مأیوس اند، ولى تفسیرى که در بالا ذکر کردیم مناسب تر است (توجه داشته باشید طبق تفسیر اول «مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ» وصف براى کفار است و طبق تفسیر اخیر متعلق به «یَئِسَ» مى باشد).
4 ـ تصحیح: 19 / 1 / 1383.
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای