1 ـ شگفتى هاى چشم
فهرست موضوعات
جستجو 


چشم را معمولاً به یک دستگاه دوربین عکاسى تشبیه مى کنند، که با عدسى بسیار ظریف خود، از صحنه هاى مختلف عکسبردارى مى کند، عکس هائى که به جاى فیلم روى «شبکیّه چشم» منعکس مى شود، و از آنجا به وسیله اعصاب بینائى به مغز منتقل مى گردد.
این دستگاه عکسبردارى فوق العاده ظریف و دقیق، در شبانه روز ممکن است هزاران هزار عکس از صحنه هاى مختلف بردارد، ولى از جهات زیادى قابل مقایسه حتى با پیشرفته ترین دستگاه هاى عکسبردارى و فیلمبردارى نیست، زیرا:
1 ـ دریچه تنظیم نور (دیافراگم) در این دستگاه، که همان «مردمک چشم» است، به طور خودکار در برابر نور تغییر شکل داده، در مقابل نور قوى تنگ تر و در مقابل نور ضعیف گشادتر مى شود، در حالى که دستگاه هاى عکاسى را باید به وسیله اشخاص تنظیم کرد.
2 ـ عدسى چشم بر خلاف تمام عدسى هائى که در دوربین هاى عکاسى دنیا به کار رفته، دائماً تغییر شکل مى دهد، به طورى که گاه قطر آن 5/1 میلیمتر است و گاه تا 8 میلیمتر مى رسد! تا آماده عکسبردارى از صحنه هاى دور و نزدیک شود، و این کار به وسیله عضلاتى که اطراف عدسى را گرفته اند، و آن را مى کشند یا رها مى کنند، انجام مى شود، به طورى که یک عدسى چشم به تنهائى کار صدها عدسى را انجام مى دهد!
3 ـ این دستگاه عکاسى در چهار جهت مختلف حرکت مى کند، و مى تواند به کمک عضلات چشم، به هر طرف حرکت کرده و فیلمبردارى کند.
4 ـ نکته مهم دیگر اینجا است که: در دوربین هاى عکاسى باید فیلم ها را عوض کنند، و یک حلقه فیلم که تمام شد، باید حلقه دیگرى جاى آن بگذارند، اما چشم هاى انسان در تمام طول عمر فیلمبردارى مى کند، بى آن که چیزى از آن عوض شود، این، به خاطر آن است که، در قسمت «شبکیّه چشم» که تصویرها روى آن منعکس مى شود، دو رقم سلول وجود دارد، سلول هاى «مخروطى» و «استوانه اى» که داراى ماده بسیار حساسى در برابر نور است، و با کمترین تابش نور تجزیه مى شود و امواجى به وجود مى آورد که به مغز منتقل، و بعداً اثر آن زائل مى شود، و شبکیّه مجدداً آماده فیلمبردارى جدید خواهد شد.
5 ـ دوربین هاى عکاسى از موادى بسیار محکم ساخته شده است، ولى دستگاه عکاسى چشم به قدرى ظریف و لطیف است که، با مختصر چیزى خراش مى یابد و به همین جهت در محفظه محکم استخوانى قرار گرفته، اما در عین ظرافت، از آهن و فولاد بسیار پر دوام تر است.
6 ـ مسأله «تنظیم نور» براى فیلمبرداران و عکاسان مسأله بسیار مهمى است، و براى این که تصویرها روشن باشد گاهى لازم است چندین ساعت مشغول تنظیم نور و مقدمات آن باشند، در حالى که چشم در هر شرائطى از نور قوى، متوسط و ضعیف، حتى در تاریکى، به شرط آن که نور بسیار کمى در آنجا باشد، عکسبردارى مى کند، و این از عجائب چشم است.
7 ـ گاهى ما از روشنائى به تاریکى مى رویم، و یا لامپ هاى برق دفعتاً خاموش مى شود، در آن لحظه، مطلقاً چیزى را نمى بینیم، ولى با گذشتن چند لحظه، چشم ما به طور خودکار وضع خود را با آن نور ضعیف تطبیق مى دهد، به طورى که وقتى به اطراف خود نگاه مى کنیم، تدریجاً اشیاء زیادى را مى بینیم و مى گوئیم: چشم ما با تاریکى عادت کرد، و این تعبیر عادت که با زبان ساده ادا مى شود، نتیجه مکانیسم بسیار پیچیده اى است که در چشم قرار دارد، و مى تواند خود را در زمان بسیار کوتاهى با شرائط جدید تطبیق دهد.
عکس این معنى، به هنگامى که از تاریکى به روشنائى منتقل مى شویم نیز صادق است، که در آغاز، چشم ما تحمل نور قوى را ندارد، ولى بعد از چند لحظه خود را با آن تطبیق مى دهد و به اصطلاح عادت مى کند، این امور هرگز در دستگاه هاى فیلمبردارى وجود ندارد.
8 ـ دستگاه هاى فیلمبردارى از فضاى محدودى مى توانند فیلم تهیه کنند، در حالى که چشم انسان تمام نیم دایره افق را که در مقابل او قرار دارد مى بیند، و به تعبیر دیگر، ما تقریباً 180 درجه، دائره اطراف خود را مى بینیم، در حالى که هیچ دستگاه عکاسى چنین نیست.
9 ـ از مطالب عجیب و جالب این که: دو چشم انسان که هر کدام دستگاه مستقلى است، چنان تنظیم شده، که عکس هاى حاصل از آنها درست روى یک نقطه مى افتد، به طورى که اگر کمى این تنظیم به هم بخورد، انسان با دو چشمش جسم واحد را دو جسم مى بیند! همان گونه که در اشخاص «احول» (دو بین) این معنى مشاهده مى شود.
10 ـ نکته جالب دیگر این که: تمام صحنه هائى که چشم از آن عکسبردارى مى کند، به طور وارونه روى شبکیه چشم مى افتد، در حالى که ما هیچ چیز را وارونه نمى بینیم، این به خاطر عادت کردن چشم، و حفظ نسبت اشیاء با یکدیگر مى باشد.
11 ـ سطح چشم باید دائماً مرطوب باشد، به طورى که اگر چند ساعتى خشک شود، ضربه شدیدى بر آن وارد مى گردد، این رطوبت دائمى از غده هاى اشک تأمین مى شود، که از یکسو وارد چشم شده، و از رگ هاى بسیار باریک و ظریفى که در گوشه چشمان قرار دارد بیرون مى رود، و به بینى ها منتقل مى شود، و بینى را نیز مرطوب مى کند.
اگر غده هاى اشک بخشکد، چشم، به خطر مى افتد و حرکت پلک ها غیر ممکن مى شود، و اگر بیش از حدّ فعالیت کند، دائماً اشک بر صورت جارى مى شود، یا اگر راه باریک فاضلاب چشم بسته شود، باید دائماً دستمالى به دست داشته باشیم، آب هاى زیادى را از صورت خشک کنیم و چه دردسر بزرگى است.
12 ـ ترکیب اشک (آب چشم)، ترکیب پیچیده اى است، و از بیش از ده عنصر تشکیل مى یابد، که در مجموع بهترین و مناسب ترین مایع براى نگهدارى چشم است.
کوتاه سخن این که: عجائب چشم به قدرى زیاد است که، باید روزها نشست، درباره آن سخن گفت، کتاب ها نوشت، و با تمام اینها، ماده اصلى آن را که مى نگریم، تقریباً یک تکه پیه بیشتر نیست!
امیرمؤمنان على(علیه السلام) در آن سخن پرمایه اش مى فرماید: اعْجَبُوا لِهذَا الْإِنْسانِ یَنْظُرُ بِشَحْم، وَ یَتَکَلَّمُ بِلَحْم، وَ یَسْمَعُ بِعَظْم، وَ یَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْم!:
«شگفتا از این انسان که با یک قطعه پیه مى بیند، با قطعه گوشتى سخن مى گوید، با استخوانى مى شنود، و از شکافى نفس مى کشد»! (و این کارهاى بزرگ حیاتى را با این وسائل کوچک انجام مى دهد).(1)

* * *

 


1 ـ «نهج البلاغه»، کلمات قصار، حکمت 8.
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای