88 ـ آیا معاد جسمانى است یا روحانى؟
فهرست موضوعات
جستجو 

منظور از معاد جسمانى این نیست که تنها جسم در جهان دیگر بازگشت مى کند، بلکه هدف این است که روح و جسم تواماً مبعوث مى شود، و به تعبیر دیگر بازگشت روح مسلم است، گفتگو از بازگشت جسم است.

جمعى از فلاسفه پیشین تنها به معاد روحانى معتقد بودند و جسم را مرکبى مى دانستند که تنها در این جهان با انسان است، و بعد از مرگ از آن بى نیاز مى شود، آن را رها مى سازد و به عالم ارواح مى شتابد.

ولى عقیده علماى بزرگ اسلام این است که معاد در هر دو جنبه روحانى و جسمانى صورت مى گیرد، در اینجا بعضى مقید به خصوص جسم سابق نیستند، و مى گویند: خداوند جسمى را در اختیار روح مى گذارد، و چون شخصیت انسان به روح او است این جسم جسم او محسوب مى شود!

در حالى که محققین معتقدند همان جسمى که خاک و متلاشى گشته، به فرمان خدا جمع آورى مى شود، و لباس حیات نوینى بر آن مى پوشاند، و این عقیده اى است که از متون آیات قرآن مجید گرفته شده است.

شواهد معاد جسمانى در قرآن مجید آن قدر زیاد است که به طور یقین مى توان گفت: آنها که معاد را منحصر در روحانى مى دانند کمترین مطالعه اى در آیات فراوان معاد نکرده اند وگرنه جسمانى بودن معاد در آیات قرآن به قدرى روشن است که جاى هیچگونه تردید نیست.

 

آیاتى که در آخر سوره یس مى خوانیم به وضوح بیانگر این حقیقت است چرا که مرد عرب بیابانى تعجبش از این بود که این استخوان پوسیده را که در دست دارد چه کسى مى تواند زنده کند؟

و قرآن با صراحت در پاسخ او مى گوید: «قل یحییها الذى انشأها اول مرة» «بگو همین استخوان پوسیده را خدائى که روز نخست آن را ابداع و ایجاد کرد زنده مى کند».

تمام تعجب مشرکان و مخالفت آنها در مسأله معاد بر سر همین مطلب بود که چگونه وقتى ما خاک شدیم و خاکهاى ما در زمین گم شد، دوباره لباس حیات در تن مى کنیم؟ وقالوا ءاذا ضللنا فى الارض ءانا لفى خلق جدید (الم سجده آیه 10).

آنها مى گفتند: «چگونه این مرد به شما وعده مى دهد وقتى که مردید و خاک شدید بار دیگر به زندگى باز مى گردید: ایعدکم انکم اذامتم و کنتم تراباً و عظاماً انکم مخرجون (مؤمنون آیه 35).

آنها به قدرى از این مسأله تعجب مى کردند که اظهار آن را نشانه جنون و یا دروغ بر خدا مى پنداشتند: «قال الذین کفروا هل ندلکم على رجل ینبئکم اذا مزقتم کل ممزق انکم لفى خلق جدید» کافران گفتند مردى را به شما نشان دهیم که به شما خبر مى دهد هنگامى که کاملا خاک و پراکنده شدید دیگر بار آفرینش جدیدى مى یابید» (سوره سبا آیه 7 و 8).

به همین دلیل عموماً «استدلالات قرآن درباره امکان معاد» بر محور همین معاد جسمانى دور مى زند، و بعلاوه قرآن کراراً خاطر نشان مى کند که شما در قیامت از قبرها خارج مى شوید (یس 51 ـ قمر 7) قبرها مربوط به معاد جسمانى است.

داستان مرغهاى چهارگانه ابراهیم، و همچنین داستان عزیر وزنده شدن او بعد از مرگ، و ماجراى مقتول بنى اسرائیل همه با صراحت از معاد جسمانى سخن مى گوید.

توصیفهاى زیادى که قرآن مجید از مواهب مادى و معنوى بهشت کرده است

همه نشان مى دهد که معاد هم در مرحله جسم و هم در مرحله روح تحقق مى پذیرد، وگرنه حور و قصور و انواع غذاهاى بهشتى و لذائذ مادى در کنار مواهب معنوى معنى ندارد.

به هر حال ممکن نیست کسى کمترین آگاهى از منطق و فرهنگ قرآن داشته باشد و معاد جسمانى را انکار کند، و به تعبیر دیگر انکار معاد جسمانى از نظر قرآن مساوى است با انکار اصل معاد!

علاوه بر این دلائل نقلى، شواهد عقلى نیز در این زمینه وجود دارد که اگر بخواهیم وارد آن شویم سخن به درازا مى کشد.

البته اعتقاد به معاد جسمانى پاره اى از سؤالات و اشکالات برمى انگیزد مانند شبهه آکل و مأکول که محققان اسلامى از آن پاسخ گفته اند(1)

 

 


1 ـ تفسیر نمونه 18/487

12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای