1 ـ تقوا و نجات از مشکلات
فهرست موضوعات
جستجو 


آیات فوق از امیدبخش ترین آیات قرآن مجید است، که تلاوت آن دل را صفا و جان را نور و ضیا مى بخشد، پرده هاى یأس و نومیدى را مى درد، شعاع هاى حیات بخش امید را به قلب مى تاباند، و به تمام افراد پرهیزگار با تقوا، وعده نجات و حل مشکلات مى دهد.
در حدیثى از «ابوذر غفارى» نقل شده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: إِنِّى لاَ َعْلَمُ آیَةً لَوْ أَخَذَ بِهَا النّاسُ لَکَفَتْهُمْ: وَ مَنْ یَتَّقِ اللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً... فَما زالَ یَقُولُها وَ یُعِیْدُها:
«من آیه اى را مى شناسم که اگر تمام انسان ها دست به دامن آن زنند براى حل مشکلات آنها کافى است، پس از آن آیه «وَ مَنْ یَتَّقِ اللّهَ...» را تلاوت فرمود و بارها آن را تکرار کرد».(1)
در حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده که در تفسیر این آیه فرمود: مِنْ شُبُهاتِ الدُّنْیا وَ مِنْ غَمَراتِ الْمَوْتِ وَ شَدائِدِ یَوْمِ الْقِیامَةِ:
«خداوند پرهیزکاران را از شبهات دنیا و حالات سخت مرگ و شدائد روز قیامت رهائى مى بخشد»!(2)
این تعبیر، دلیل بر این است که، گشایش امور براى اهل تقوا، منحصر به دنیا نیست، بلکه قیامت را نیز شامل مى شود.
و در حدیث دیگرى از همان حضرت(صلى الله علیه وآله) آمده است: مَنْ أَکْثَرَ الْإسْتِغْفارَ جَعَلَ اللّهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضِیق مَخْرَجاً:
«هر کس بسیار استغفار کند (و لوح دل را از زنگار گناه بشوید) خدا براى او از هر اندوهى گشایشى، و از هر تنگنائى راه نجاتى قرار مى دهد».(3)
جمعى از مفسران گفته اند: نخستین آیه فوق، درباره «عوف بن مالک» نازل شده که از یاران پیامبر (صلى الله علیه وآله) بود، دشمنان اسلام فرزندش را اسیر کردند، او به محضر پیامبر(صلى الله علیه وآله)آمد و از این ماجرا و فقر و تنگ دستى شکایت کرد، فرمود: تقوا را پیشه کن و شکیبا باش و بسیار ذکر «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاّ بِاللّه» را بگو، او این کار را انجام داد، ناگهان در حالى که در خانه اش نشسته بوده فرزندش از در، درآمد، معلوم شد: از یک لحظه غفلت دشمن استفاده کرده فرار نموده، و حتى شترى از دشمن را نیز با خود آورده است. (اینجا بود که آیه فوق نازل شد و از گشایش مشکل این فرد با تقوا و روزى از جائى که انتظارش را نداشت خبر داد).(4)
ذکر این مطلب نیز لازم است که، هرگز مفهوم آیه، این نیست که انسان تلاش و کوشش براى زندگى را به دست فراموشى بسپارد، و بگوید در خانه مى نشینم و تقوا پیشه مى کنم و ذکر «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاّ بِاللّه» مى گویم، تا از آنجا که گمان ندارم به من روزى مى رسد، نه، هرگز مفهوم آیه چنین نیست، هدف، تقوا و پرهیزکارى توأم با تلاش و کوشش است، اگر با این حال درها به روى انسان بسته شد، خداوند گشودن آنها را تضمین فرموده است.
لذا در حدیثى مى خوانیم: یکى از یاران امام صادق(علیه السلام) به نام «عمر بن مسلم» مدتى خدمتش نیامد، حضرت جویاى حال او شد، عرض کردند: او تجارت را ترک گفته، و رو به عبادت آورده، فرمود: واى بر او، أَ ما عَلِمَ أَنَّ تارِکَ الطَّلَبِ لایُسْتَجابُ لَهُ:
«آیا نمى داند کسى که تلاش و طلب روزى را ترک گوید، دعایش مستجاب نمى شود»؟
سپس افزود: جمعى از یاران رسول خدا(صلى الله علیه وآله) وقتى آیه «وَ مَنْ یَتَّقِ اللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ» نازل شد، درها را به روى خود بستند، و روى به عبادت آورده گفتند: «خداوند روزى ما را عهده دار شده»!
این جریان به گوش پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسید، کسى را نزد آنها فرستاد که، چرا چنین کرده اید؟
گفتند: اى رسول خدا! چون خداوند روزى ما را تکفل کرده ما مشغول عبادت شدیم، پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: إِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذلِکَ لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ عَلَیْکُمْ بِالطَّلَبِ!: «هر کس چنین کند دعایش مستجاب نمى شود، بر شما باد که تلاش و طلب کنید».(5)

* * *


1 ـ «مجمع البیان»، جلد 10، صفحه 306.
2 ـ «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 356، حدیث 44.
3 ـ «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 357، حدیث 45.
4 ـ «مجمع البیان»، جلد 10، صفحه 306 ـ همین ماجرا در تفسیر «فخر رازى» و «روح البیان» با تفاوت هائى آمده است، بعضى از آنها تعداد شتران را یک صد شتر نوشته اند.
5 ـ «کافى»، جلد 5، صفحه 84.
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma
آبی
سبز تیره
سبز روشن
قهوه ای