معراج پیامبر(صلی الله علیه وآله) از نظر «علوم»
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ مجله مکتب اسلام، اردیبهشت 1345، سال هفتم، شماره 7.
معراج پیامبر(صلی الله علیه وآله) از نظر «علوم»
در دو شماره گذشته بحثهاى لازمى درباره مسأله «معراج» از نظر قرآن مجيد و رواياتى كه از طرق شيعه و اهل تسنن نقل شده، و سؤالات فراوانى كه در اين زمينه مىشود، عنوان گرديد. اكنون با روشن شدن اين جهات بايد قسمت سوم اين مسأله را كه يكى از قسمتهاى حساس آن محسوب مىشود -يعنى «معراج از نظر علوم»- مورد بررسى قرار دهيم. مجدداً يادآور مىشويم قضاوت نهايى را پس از خاتمه اين سلسله مقالات بفرماييد.
در اين بحث براى رفع هرگونه ابهام بايد چند سؤال طرح كرد و به پاسخ آنها پرداخت:
1. آيا اصولا «معراج»؛ (يعنى سير در آسمانها) و به عبارت ديگر مسافرت دامنه دار فضائى براى يك بشر از نظر علوم امكان پذير است؟
2. اگر امكان دارد نياز به چه وسائلى دارد؟
3. مدت زمانى كه براى چنين سفرى لازم است چه اندازه مىباشد؟
پاسخ:
بديهى است پاسخ سوال اول از نظر علوم امروز مثبت است؛ زيرا سير فضائى بشر، نه تنها امكان دارد بلكه قسمتهاى قابل توجهى از آن تاكنون جنبه عملى به خود گرفته است. اگر در سابق ممكن بود كسانى بگويند چنين مسافرتى امكان عقلى و علمى ندارد، و يا آنطور كه طرفداران هيئت كهنه «بطلميوس» تصور كردند سير انسان در آسمانها موجب خرق و التيام افلاك است(1)، امروز چنين سخنى اصلا قابل قبول نيست؛ زيرا موشكهاى فضاپيما ـ بعضى با سرنشين و بعضى بدون سرنشين ـ سينه آسمان را شكافته و تا ستاره «زهره» كه در هيئت بطلميوس در فلك سوم قرار داشت، پيش رفتهاند؛ نه محال عقلى روى داده، و نه خرق و التيامى پيش آمده است. و شايد آن روز كه انسان رسماً در كره ماه پياده شود چندان دور نباشد.(2)
درست است كه اين پيشرفت و موفقيت در برابر عظمت كواكب و آسمانها و فواصل عجيب آنها بسيار ناچيز مىباشد ولى هر چه هست مطلب را از صورت يك امر محال عقلى و علمى بيرون آورده است. و همانطور كه گفتهاند بهترين دليل براى امكان يك موضوع وقوع آن است... اين در مورد سوال اول.
در مورد سوال دوم بايد اعتراف كرده كه «سفر فضائى» نيازمند به وسائل گوناگون است؛ و بايد به كمك آنها بر موانع فراوانى كه در اين راه وجود دارد پيروز شد. اين موانع بسيار است، و از همه مهمتر شش مانع زير مىباشد:
1. نخستين مانع بر سر راه مسافرتهاى فضائى «نيروى جاذبه زمين» است كه بايد با وسائلى بر آن پيروز شد. دانشمندان با يك محاسبه دقيق ثابت كردهاند براى شكافتن «زره جاذبه» و فرار از حوزه جاذبه زمين مَركبى لازم است كه سرعت آن لااقل 40 هزار كيلومتر در ساعت، و به عبارت ديگر 11/2 كيلومتر در ثانيه باشد. اگر چنين سرعتى به ناو فضاپيما داده شود زره جاذبه را شكافته و به سوى سيارات منظومه شمسى حركت خواهد نمود. به دست آوردن چنين سرعتى يا بيشتر از آن كاملاً ممكن است ولى ساده و آسان نيست.
2. مانع ديگر، فقدان هوا در محيط ماوراء «جو»(3) است. بلكه در جو زمين كه قطر آن در حدود يكصد كيلومتر است قطع نظر از چند كيلومتر هواى مجاور زمين كه به اندازه كافى اكسيژن دارد و متراكم است، بقيه به واسطه رقيق بودن قابل تنفس نيست، و اگر انسان از آن بالاتر برود بر اثر كمبود اكسيژن به زودى دچار خفقان مىگردد. تجربه نشان مىدهد يك فرد عادى در 15 كيلومترى از سطح زمين در عرض چند ثانيه بيهوش مىشود و اگر به او نرسند هلاك خواهد شد، لذا فضاپيمايان ناچارند اكسيژن لازم را براى مسافرتهاى فضائى با خود از زمين ببرند.
3. مانع ديگر، موضوع گرماى سوزان و سرماى كشندهاى است كه در فضا وجود دارد. به اين معنى که آن قسمتى از جسم كه آفتاب بر آن مىتابد فوقالعاده داغ و سوزان و آن قسمتى كه آفتاب بر آن نمىتابد بىاندازه سرد خواهد بود! زيرا در آنجا هوا وجود ندارد تا از يك طرف حرارت سوزان آفتاب را تعديل، و از طرف ديگر قسمتى از آن را در خود ذخيره كند و يك حرارت نسبتاً ملايم در اطراف جسم بوجود آورد.
4. مانع ديگر، پرتوهاى مرگبار و اشعههاى خطرناگى است كه در ماوراء جو وجود دارد؛ مانند: «اشعه ماوراء بنفش»، «اشعه ايكس» و «اشعه كيهانى».(4) اين پرتوها اگر به مقدار كم بر بدن انسان بتابد اثر زيانبخشى بر ارگانيسم بدن ندارد، اما چون در فضاى بيرون جو بهمقدار فوقالعاده زياد موجود است براى انسان كشنده و مرگبار است. در حقيقت يكى از خدمات بزرگى كه جو زمين به ما مىكند اين است كه مقدار زيادى از آنها را در خود جذب كرده و از قدرت آنها مىكاهد، لذا آنچه در روى زمين به ما مىرسد به هيچ وجه خطرناك نيست، بلكه غالباً مفيد مىباشد و جنبه حياتى دارد.
پرتوهاى «ماوراء بنفش» اگر ضعيف نشوند پوست بدن را به سختى مىسوزانند، و براى سلامت انسان كاملاً زيان آورند. تشعشعات «ايكس» نيز به صورتى كه در بيرون جو است در اعماق بدن انسان نفوذ مىكند و به ارگانيسم داخلى بدن ضايعاتى مىرساند، تركيب خون و گلبولهاى آن را به هم مىريزد و در كار مغز استخوانها اختلالاتى ايجاد مىكند. اثر پرتوهاى «كيهانى» خيلى سخت تر و خطرناكتر است؛ آنها تأثيرى مشابه تشعشات «راديواكتيو» دارند و نسوج مختلف بدن را از هم متلاشى مىكنند. فضانوردان براى رهائى از خطرات اين پرتوهاى كشنده لباسهاى مخصوصى در تن مىكنند كه با آن مىتوانند حتى از سفينه خود بيرون آيند و در برابر تابش اين تشعشعات قرار گيرند.
5. مانع ديگر اجسام فراوان شهابى است كه با سرعتهاى مختلف و بعضى بسيار شديد در اين فضاى بيكران در حركتند. برخورد يكى از ذرات كوچك آنها با بدن انسان ممكن است به مراتب موثرتر و خطرناكتر از گلولههاى مسلسل باشد. چه اين كه مىدانيم هر قدر سرعت يك جسم بيشتر گردد، نفوذ و تأثير آن زيادتر خواهد بود، و به همين جهت قدرت تأثير انواع گلولهها را با سرعت سير آنها اندازهگيرى مىكنند. راه مبارزه با اين اجسام نيز ساختمان مخصوص بدنه ناو فضاپيما و لباسهاى مخصوص فضاپيمائى است.
6. بالاخره مانع ديگرى كه در اين راه وجود دارد مسئله «بى وزنى» است. اين را مىدانيم كه نيروى جاذبه با «مجذور فاصله» نسبت معكوس دارد؛ يعنى اگر فاصله جسمى از «مركز زمين» دو برابر گردد وزن آن به يك چهارم تقليل پيدا مىكند؛ زيرا «وزن» چيزى جز «تأثير نيروى جاذبه» بدن انسان يا ساير اجسام نيست. و به اين ترتيب به جائى مىرسيم كه وزن بدن انسان به چند كيلو، و كم كم به چند گرم و سپس به صفر مىرسد و مسافر فضائى كاملاً احساس بىوزنى مىكند حتى به اندازه يك پر كاه احساس وزن نمىنمايد. عوارض و ناراحتىهاى حاصل از بىوزنى گرچه خطرناك نيست ولى تحمل آن براى افراد عادى مشكل و طاقتفرسا مىباشد. فضانوردان براى تحمل آثار بىوزنى ناچارند پيش از دست زدن به سفر فضائى تمرينهاى مشكل و مختلفى انجام دهند و ورزيده شوند.
اينها موانع گوناگونى است كه بر سر راه مسافران فضا وجود دارد؛ ولى همانطور كه گفته شد چنان نيست كه وجود اين موانع مسئله سفر فضائى را به صورت محال و لاينحل درآورد، بلكه مىتوان با وسائل لازم بر آنها پيروز شد. نمونهاى از اين وسائل را امروز بشر در اختيار دارد ولى بديهى است نبايد وسيله را منحصر به اينها دانست و كاملاً ممكن است طرق و وسائل ديگرى نيز براى درهم شكستن اين موانع وجود داشته باشد.
اين در مورد سفرهاى فضائى بشر امروز، اما در مورد معراج پيامبر(صلی الله علیه وآله) ...
ادامه دارد ... معراج از نظر «علوم» (2)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.