علم بشر 32 مطلب

«سونوگرافی» ناقض آیه 34 سوره «لقمان»!!

چگونه آیه 34 سوره «لقمان» آگاهی به جنسیت جنين و زمان وضع حمل را مخصوص خدا دانسته است؛ و حال آنکه امروزه تشخیص این امور به وسیله «سونوگرافی» راحت است؟

در این آیه سخن تنها در مسأله جنسيت جنين نيست كه بشر امروزه به علم آن دست يافته است؛ بلكه بحث در تمام كم و كيف، استعدادها، سليقه ها، نبوغ ها، توانائى ها و ضعف ها و خلاصه تمام خصوصيات جنين است كه آن را تنها خدا مى داند. کما اینکه امام علي(ع) مي فرمايد: «خداوند سبحان از آنچه در رحم مادران است از پسر يا دختر، زشت يا زيبا و سخاوتمند يا بخيل و ... باخبر است و اين همان علم غيبى است كه احدى جز خدا از آن آگاه نيست». اين عبارت به خوبى نشان مى دهد كه مقصود، آگاهى از تمام صفات جسمى و روحى جنين است نه خصوص جنسيّت آن.

تصور گستره «علم» خداوند؟!

آیا گستره «علم» خداوند قابل تصور است؟

در سوره «لقمان»، اشاره ای به وسعت علم خداوند شده و با اعداد و ارقامى زنده و بى نظير اين مسأله را مجسّم کرده و مى فرمايد: «و اگر همه درختان روى زمين قلم شود، و دريا براى آن مركّب گردد، و هفت دريا به آن افزوده شود، [اينها همه تمام مى شود ولى] كلمات خدا پايان نمى گيرد». اكنون به محاسبه مى نشينيم: اگر حجم عظيم تمام جنگل ها و ميلياردها متر مكعب آب درياها كه سه چهارم كره زمين را پوشانده مورد توجّه قرار دهيم، چه وضع عجيبى به وجود مى آيد! قرآن می گوید: همه اينها تمام مي شود و كلمات الهى پايان نمى گيرد.

ميزان درک علم امروز بشر از عظمت و بزرگي عالَم

علم امروز بشر تا چه ميزان توانسته است به عظمت و بزرگي عالَم راه پيدا کند؟

در كرات منظومه شمسى، مناظر شگفت انگيز فراوانى وجود دارد كه شبحى از آن در پشت تلسكوب‌هاى عظيم امروزي به چشم مى‌خورد که كانال‌هاى منظم و عجيب كره مريخ، حلقه‌هاى زيبا و درخشان زحل و قيافه مرموز زهره از آن جمله‌اند. از هر سيصد ستاره موجود در كهكشان ما، يك ستاره با جرمى بزرگتر از دو برابر خورشيد مى‌باشد و مجموع اختران كهكشان را سى هزار ميليون ستاره تخمين زده‌اند. توده كهكشان «شجاع» در هر ثانيه! شصت هزار كيلومتر از ما دور مى‌شود و همه اينها بخشي از راه‌يابي علم به عظمت و بزرگي عالم است.

شکسته شدن انحصار علم الهی به جنسیّت جنین!

خداوند در آیه 34 سوره لقمان علم به جنسیّت جنین را منحصر به خود می داند؛ آیا چنین انحصار و امتیازی با علم جدید شکسته نشده است؟

انحصار علم الهی به حالات جنین منافاتی با علم کنونی بشر ندارد؛ زیرا علم بشر به چنین اموری «علم با واسطه و ابزار» است؛ در حالی که علم خدا به این امور«علم بی واسطه، غیبی و یا حضوری» است و علم «حضوری» خدا به حالات جنین انحصاری است. ضمن اینکه منظور از «آنچه درون رحمها است»، فقط جنسیت جنین نیست و صدها راز دیگری درباره جنین وجود دارد که فقط خداوند از آنها اطلاع دارد، مانند علم به سعادت و شقاوت او  و... .

 

انواع «علم» و اصالت برخي از آنها

چند نوع «علم» در جهان وجود دارد و کدام یک از آنها اصیل است؟

دانش انسان دو گونه است: اول تجربی که روشن ترین دانشها است؛ ولی در برخی موارد همراه با خطا می باشد که در برای رفع خطا نیاز به کمک خرد دارد. دوم علوم نظری که برای حل برخی از مجهولات به کمک علوم تجربي می آید. علومی مثل تاريخ بشرى، تاريخ طبيعى، علم هيئت، روان شناسى که علوم تجربی و آزمایشگاهی هستند با کمک خرد و علم نظری به نتیجه مي رسند.

علت «دین گریزی» بشر با وجود پیشرفت «علم»

اگر درک عقلی منشاء گرایش به مذهب است پس چرا با پیشرفت و کمال یافتن علم و عقل انسان نسبت به هستی و نظام آفرینش شاهد دین گریزی بشر هستیم؟

پیشرفت علوم طبیعی در غرب با برخورد و مخالفت کلیسا و رهبران آن روبرو شد؛ زیرا کلیسا این پیشرفت و بیداری را مانع تعلیمات خرافی و قدرت خود می دانست بنابراین این برخورد کلیسا باعث شد تا دانشمندان خیال کنند که مذهب باعث عقب ماندگی علمی و فکری و خشونت و کشتار و در کل مزاحم آزادی فکری و رفاه مادی و اقتصادی و ... شده است؛ ولی اگر این دانشمندان با مذهبی مثل اسلام برخورد مي كردند که دعوت به فکر و اندیشه می کند و آن را عبادت می شمارد قطعاً برداشت دیگری از دین داشتند.

سوال کردن چه آسان و جواب دادن چه مشکل

چرا طرح سوال برای انسان کار بسیار ساده و راحتی است و در مقابل جواب دادن به سوالات کار بسیار سخت و دشواری است؟

اين موضوع مسئله مهمى است که چرا طرح سؤال اينقدر آسان است، و يافتن پاسخ هایی كه «عقل» و «دل» را قانع كند مشكل است؟ در جواب این پرسش باید گفت که: علل اصلى سؤالات ما در واقع فهرست «مجهولات» ماست، بنابراين سوالات ما مانند مجهولات مان بى انتهاست، و بعكس پاسخ هاى ما فهرست «معلومات» ماست و طبعاً محدود و در برابر مجهولات ناچيز است.

موقعیت انسان در جهان هستی

انسان در جهان هستی چه جایگاهی دارد و موقعیت او نسبت به عالم چگونه است؟

در واقع آنچه نام آن را علم و دانش بشرى مى گذاريم و كتابخانه هاى عظيمى را به وسعت چندين كيلومتر با چندين ميليون كتاب پوشانيده است همه شرح ناداني هاى ما و يا دانستني هاى مربوط به نقطه روشن كوچكى است كه بى شباهت به شعاع يك كرم شب تاب در يك شب تاريك آن هم در دل بيابانى پهناور نيست. تفكر درباره آنچه نمى دانيم و از آن آگاهى نداريم، به ما آمادگى مى دهد كه يك سلسله حقايق را بيرون از اين محدوده، بطور جدى مورد بررسى قرار دهيم و اينجا آغاز راهى بسوى سرنوشت و حل معماها در مقياس وجود يك انسان است.

انفكاك «علم» از «عمل»

آیا «علم» و «عمل» از یکدیگر قابل انفکاک هستند؟

انفكاك علم از عمل نه تنها ممكن بلكه محقق است؛ زيرا انفكاك علم از ايمان محقق است و آنچه از آيات قرآن استنباط مي شود امكان جدايي ايمان از علم است. بنابراين عقل نظري مي تواند حق را بفهمد؛ ليكن عقل عملي در اثر شهوت يا غضب از درك حق عاجز است.

منحصر نبودن «تعليم و تعلم» به علوم ديني

آيا اهميت «تعليم و تعلم»، منحصر به علوم ديني است؟

تأكيد قرآن و روايات درباره فراگرفتن علوم، منحصر به علوم دينى نيست. مسئله تعليم اسماء در قضيه آدم(ع)، تعليم بيان از سوي خدا در سوره «الرّحمن»، علم تعبير خواب، علم زره بافي داود(ع)، تعليم علوم از سوي خضر(ع) به موسي(ع)، علم سخن گفتن با پرندگان، علم سدسازي و سفارش به يادگيري علم نجوم و .... همگي دلالت بر تجویز تعليم علومي غير از علوم ديني دارد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال علي بن موسي الرضا عليه السلام :

کان ابي اذا دخل شهر المحرم لايري ضاحکا و کانت الکابة تغلب عليه حتي يمضي منه عشرة ايام فاذا کان يوم العاشر کان ذلک اليوم يوم مصيبته و حزنه و بکائه و يقول: هو اليوم الذي قتل فيه الحسين عليه السلام

بحارالانوار، ج 44، ص 284