عدم دلالت حديث منزلت بر خلافت علي(ع)!

حديث منزلت چگونه مي تواند بر خلافت علی(ع) بعد از پيامبر(ص) دلالت کند؟ در حالی که: 1) هارون پیش از موسی وفات کرده است و این امر نشان می دهد که خلافت پس از وفات پیامبر برای علی ثابت نخواهد بود. 2) در واقعیت خليفه بعد از پيامبر اسلام ابوبکر بود. 3) جانشيني پيامبر در مدينه به هنگام جنگها اختصاص به علي(ع) ندارد که اين جانشينی دليل خلافت آنها بعد از حيات پيامبر باشد. 4) اگر علي(ع) در جانشينی شبيه هارون بود، چرا مثل هارون با گمراهان مسلمين مبارزه نکرد و برعکس تسليم خلافت ابوبکر شد؟ 5) این حدیث در شأن ابوبکر هم آمده است؟!

1) تشبيه على(ع) به هارون از نظر مقامات است و این مقامات بعد از وفات پیامبر(ص) نیز برای ایشان ثابت است. 2) عمل بر خلاف نص روایت نبوی، دلالت آن را مخدوش نمی کند. 3) تعابیر حدیث منزلت جز علی(ع) برای هیچ یک از جانشینان پیامبر(ص) در مدینه صادر نشده است. 4) امام علی(ع) مانند هارون در مقابل انحراف ایستادگی کرد؛ اما وقتی در میان قوم ضعیف ماند به ناچار مصلحت را در صبر کردن دید. 5) علمای اهل سنت معترف اند که حديث منزلت در شأن ابوبکر جعلی است.

راویان حدیث منزلت در قرون مختلف

آیا حدیث منزلت در قرنهای مختلف روایت شده است؟

عدّه‏ اى از مشهورترین مشاهیر اهل تسنّن در قرن ‏هاى مختلف حدیث منزلت را روایت کرده ‏اند، مثل: محمّد بن اسحاق، مسلم نیشابورى، ابوبکر خطیب بغدادى، ابن قیم، ابن کثیر، ابن حجر عسقلانى، سیوطی، ابن حجر مکی، متقی هندی و... .

اشکال ابن تیمیه در دلالت حدیث منزلت

آیا همانگونه که ابن تیمیه می گوید، حدیث منزلت فضیلتی برای علی (علیه السلام) محسوب نمی شود؟

ابن تیمیه حدیث منزلت را فضیلتی برای امام علی(ع) نمی داند. در این باره می توان گفت: اولا: حدیث منزلت وجه شبه وزارت است و لازم نیست همه خصوصیات تشبیه وجود داشته باشد. ثانیا: برفرض این سخن برای دلجویی باشد، اما با این سخن پیامبر(ص) جانشینی علی(ع) نیز بآشکار گردید. ثالثا: اگر علی(ع) در زمان حیات رسول(ص) صلاحیت خلافت را داشت، بعد از وفات نیز این صلاحیت را دارد. رابعا: حدیث منزلت در مواقع مختلف از پیامبر(ص) صادر شده و اینجا علی(ع) با حفظ سمت وزارت و خلافت، مقام ریاست بر مدینه را به نیابت دارا بود.

نگاهى به حدیث منزلت‏

حدیث منزلت‏ در منابع اهل سنّت چه جایگاهی دارد ؟

علما و محدثان بزرگ اهل سنت مثل بُخارى، مسلم و... با سندهای مختلف   نقل کرده‏ اند که حدیث منزلت (أما ترضى أن تکون منّی بمنزلة هارون من موسى) در شأن و مقام امیر مؤمنان على(ع) وارد شده است.

صحابه و حدیث منزلت

آیا حدیث منزلت توسط صحابه پیامبر(ص) روایت شده است؟

حدیث منزلت را بسیاری از صحابه روایت کرده اند، از جمله: امام علی(ع)، ابن عباس، جابر بن عبداللَّه انصارى، سعد بن ابى وَقّاص، عمر بن خطّاب، ابوهریره، انس بن مالک و... . برخی از زنان اصحاب مثل ام سلمه و اسماء نیز آن را بیان کرده اند.

تواتر حدیث منزلت

آیا حدیث منزلت متواتر می باشد؟

حدیث منزلت را بیش از سی نفر از صحابه روایت کرده اند و در نزد بسیاری از علمای اهل سنت مثل ابن عبدالبرّ، ابن عساکر، حاکم نیشابورى، سیوطی و... از احادیث صحیح، معروف و مشهور و متواتر است.

خصوصیت مورد در حدیث منزلت

آیا مى توان با تکیه بر خصوصیت مورد، حدیث منزلت را از عمومش خارج کرد؟

اولا: حدیث فی حد نفسه عام است و مطابق قاعده معروف نزد اصولیون، خصوصیّت مورد، دلیل عام را از عمومش خارج نمى کند. ثانیاً: در بیشتر روایات، این جمله به طور مطلق آمده و اشاره به صدور آن در قصه تبوک نشده است. ثالثاً: مورد حدیث منزلت منحصر در غزوه تبوک نیست و در موارد بسیارى غیر از غزوه تبوک نیز از پیامبر(ص) رسیده است.

موارد صدور حدیث منزلت

آیا حدیث منزلت تنها در جریان غزوه تبوک از پیامبر نقل شده است؟

حدیث منزلت منحصر در غزوه تبوک نیست و در موارد بسیارى از پیامبر(ص) صادر شده است، مانند: هنگام عقد اخوت، هنگام ولادت حسنین(ع)، روز خیبر، هنگام نهى از خوابیدن در مسجد، هنگام بستن درها به سوى مسجد، در جمع عده اي از اصحاب از جمله ابوبكر و عمر، در خانه ام سلمه، زماني كه انس بن مالك نزد پيامبر(ص) حضور داشت، در قضیه نزاع درباره دختر حمزه، روز غدیر خم، در سخنى با عقیل و... .

تحریف حدیث منزلت با تغيير «مُشبَّه به»

در حدیث منزلت چه تحریفى از ناحیه «مشَّبه به» صورت پذیرفته است؟

برخى از نواصب به جاى هارون کلمه «قارون» را به کار بردند، تا امام على(ع) را شبیه قارون جلوه دهند.
اولا: در تمام کتب حدیثى، حتّى صحیحین، کلمه «هارون» به کار رفته است. ثانیاً: روایت از ولید بن عبدالملک نقل شده که از دشمنان امام على(ع) است. ثالثاً: خود حریز بن عثمان ناصبى است. ابوحفص مى گوید: حریز بن عثمان حمله هاى زیادى بر على(ع) داشت، و او را بر منابر لعن مى نمود و به صراحت مى گفت: من او را به جهت کشتن پدرانم دوست ندارم.
 

حدیث منزلت در شأن ابوبکر و عمر!

آیا حدیث منزلت در شأن شخص دیگرى غیر از على(علیه السلام) نیز وارد شده است؟

برخى افراد با جعل حدیث منزلت، به جاى على(ع)، ابوبکر و عمر را گذاردند، مانند روایت خطیب بغدادى! در پاسخ مى گوییم: 1- چنین حدیثی در هیچ یک از صحاح و مسانید و سنن و سایرکتب مهم و معتبر اهل سنت نیامده است. 2- حدیث فوق از حیث سند ضعیف است. 3- مطابق نظر علماى اهل سنت، این روایت جعلى است، از آن جمله مى توان ابن عدى، ابن جوزى، ذهبى و ابن حجرعسقلانى را نام برد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الرّضا عليه السّلام :

مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً يُحْيى فيهِ اَمْرُنا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ.

هر کس در مجلسى بنشيند که در آن ، امر (و خطّ و مرام ما) احيا مى شود، دلش در روزى که دلها مى ميرند، نمى ميرد.

بحارالانوار، ج 44، ص 278