حكمت 18 مطلب

نگاهي به سر منشأ «اخلاق»

آيا «اخلاق» ثمره و نتيجه «علم» است؟

گروهى از فلاسفه قديمِ يونان معتقد بودند كه فضيلت و حُسن اخلاق بر اثر علم به خوبى و بدى پيدا مى شود؛ اما اينان تنها نيمى از شخصيّت انسان را شناخته و تصوّر كرده اند كه شخصيّت انسان منحصراً يك شخصيّت عقلانى است و زمامِ حكومت كشورِ وجودِ ما تنها در دست عقل است؛ در حالى كه قسمت مهمى از شخصيّت انسان را همان غرايز(حُبّ ذات، ميل به كمال، استخدامِ ديگران، حسِّ انتقام، ترس، غضب و اميال و علاقه هاى گوناگون به مال، مقام، جمال و ...) تشكيل مى دهد.

اوصاف امام زمان(عج) از زبان امام علي(ع)

امام علی(ع) در خطبه 182 «نهج البلاغه» چه اوصافی را برای امام زمان(عج) بر می شمرد؟

امام علی(ع) در بیان اوصاف حضرت مهدی(عج) می فرماید: «او حكمت را باهمه آدابش در برگرفته، و آن را به خوبى شناخته، و همواره در جستجوى دانش است، حكمت و دانش براى او گمشده اى است كه همواره در جستجوى آن است و نيازى است كه پيوسته در طلب آن است، او به هنگامى كه اسلام غروب كند همچون شترى كه از راه رفتن بازمانده، بر زمين قرار گرفته و سينه به آن چسبانده، پنهان خواهد شد، او باقيمانده اى از حجّت هاى خداست و جانشينى از جانشينان پيامبران اوست».

استدلال به قرآن برای حکم به عدم جواز «حیله های ربا»

استدلال به قرآن براي كنار گذاشتن روایات جواز «حیله هاي ربا» و حکم به حرمت آن چه اشکالی دارد؟

اشکالی که بر استدلال کنندگان به آیات قرآن برای حکم به حرمت استفاده از حیله های ربا وارد است این است که آنچه به صورت علّت حكم در آيات و روايات مطرح مى شود، معمولا حكمت حكم است، نه علّت آن؛ بنابراين اگر چه فرار از ربا و ترك رباخوارى براى از بين رفتن ظلم مى باشد؛ ولى لازم نيست اين فلسفه، كه حكمت حكم است، در تمام مصاديق فرار از ربا وجود داشته باشد.

«محرومیت از علم و دانش» از پیامدهای «تکبّر»

چگونه «تکبّر»، انسان را از علم و دانش باز می دارد؟

يكى از پيامدهاى شوم «تكبّر»، محروم شدن از علم و دانش است؛ زيرا اشخاص متكبّر به آسانى حاضر نمى‏ شوند حتی بهترين علوم و دانشها و حكمت‏ها را از افراد هم‏رديف و يا زيردست خود بپذيرند. در واقع آنها علوم و دانش هایی را قبول دارند که از فکر خودشان بجوشد و صفت کبر، اجازه چنین چیزی را به آن ها نمی دهد.

پیامدهای «شهوت پرستي» در کلام علی(ع)

از ديدگاه امام علي(علیه السلام) «شهوت پرستي» چه پیامدهایی به دنبال دارد؟

درباره پيامدهاى شهوت پرستى و پيروى از هواى نفس، تعبيرات تكان دهنده اى در کلام امیرالمؤمنین(ع) ديده مى شود؛ از جمله اینکه: پيروي از شهوات، انسان را به ارتكاب انواع گناهان و هجوم بر معاصى مى كشاند، دين انسان را فاسد مى كند، هرگز روى آزادى را نخواهد ديد و شخصيت انسانى او كم مى شود و ...

چهل بار رفتن به «مسجد مقدس جمکران»

آیا این سخن که "برای برآورده شدن حاجات باید چهل بار به «مسجد مقدس جمکران» رفت"، سند و مدرکی دارد؟

رفتن چهل بار به «مسجد مقدس جمكران» دلیل خاصى ندارد؛ اما از سه طريق مى توان مشروعيت آن را به اثبات رسانيد: 1- روش علما و صلحا مداومت بر چهل بار رفتن به مسجد جمكران است. 2- در روايات بسيارى آمده است که هر كس چهل روز خود را براى خدا خالص كند چشمه هاى حكمت از قلبش بر زبانش جارى مى گردد. 3- از مجموعه روايات استفاده مى شود كه عدد چهل در شكوفايى قابليت هاى مادى و معنوى تاثير بسزايى دارد. لذا مى توانيم عدد چهل و چله گيرى را در تمام كارهاى خير تعميم دهيم.

جايگاه «صبر» از نگاه اسلام

در دین مبین اسلام «صبر» از چه جايگاهي برخوردار است؟

«صبر» یکی از نشانه های ایمان است. ابن عباس نقل کرده است که: «رسول اكرم(ص) بر انصار وارد شدند و فرمودند: آيا شما مؤمنيد؟ و آنها همه ساكت شدند. يكى از صحابه گفت: بله يا رسول الله(ص). ایشان فرمود: علامت ايمان شما چيست؟ گفتند: در خوشى شاكريم و بر بلا صابريم و به قضاء الهى راضى. حضرت فرمودند: قسم به صاحب كعبه كه شما مؤمنيد».

نسبت «حكمت» عبادات با احكام و آداب آن

آیا «حکمت» عبادات غیر از احکام و آداب آن است؟

عبادت كه به عنوان هدف آفرينش انسان تعيين شده، حكمتي دارد كه غير از آداب و احكام عبادت است؛ احكام عبادات واجباتي است كه در كتابهاي فقهي آمده است؛ از قبيل اينكه وضو چگونه بايد انجام بگيرد؟ عبادات نيز آدابي دارد كه تعدادي از آنها را كتابهاي فقهي به نام مستحبات و مقداري ديگر را كتابهاي اخلاقي بيان مي‏ كند. قسمت سوم، حكمت عبادت است كه نه در كتابهاي فقهي و نه در كتابهاي اخلاقي نیامده؛ بلكه ارواح و باطن عبادات است كه با باطن انسان در ارتباط است و حشر انسان نيز با همان خواهد بود.

فوائد «كم خوري»

روایات اسلامی چه آثار و فوایدی را برای «كم خوري» برشمرده اند؟

فوائد «کم خوری» عبارت است از: 1. موجب سلامتى و اعتدال جسمى و روحى مى شود. 2. مايه بيدارى و استفاده از فرصتها است. 3. موجب صفاى روح و نشاط روان است. 4. زاينده حكمت و دانش در قلب است. 5. موجب عدم اسراف و تبذير است. 6. سبب توفيق در انجام عبادات است. 7. اشتياق و علاقه ملائكه را به دنبال دارد. 8. موجب تداوم حياتِ قلب است. 9. موجب ورود به مقامات عالى است. 10. موجب رقّت قلب و تأثير موعظه در آن مى گردد. 11. مايه نزول رحمت خداوند می شود. 12. مايه انديشه و فكر مستقيم و صحيح مى گردد و ...

اصول چهارگانه و زیر بنای «علم اخلاق»

زیر بنای «علم اخلاق» چیست؟

علماء اخلاق، علم اخلاق را در چهار صفت خلاصه نموده اند و زيربناى اخلاق نيك را چهار خُلق قرار داده اند: 1. حكمت. 2. شجاعت. 3. عدالت. 4. عفّت. اين چهار چيز اصول چهارگانه اخلاق نام دارد که مرجع و ريشه تمام اخلاق نيكو هستند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

کَفى بالإيثارِ مَکْرُمَةً

براى بزرگوارى، ايثار بس است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22