نسيان 6 مطلب

تناقض آيات قرآن درباره «فراموش‌كاری خداوند»!

چرا برخي آيات قرآن خداوند را «فراموش‌كار» معرفی می كند و برخی ديگر از آيات نسیان الهی را نفی می نمايد؟

كلمه «نسيان» در آياتی كه خداوند را «فراموش‌كار» معرفی می كند، به معناى فراموشى نيست، بلكه به معناى تناسى و تغافل؛ يعنى به فراموشى سپردن و بى اعتنا بودن است، ولى آنچه در آیات مقابل نفى شده، فراموشى و غفلت است.
امير مؤمنان علی(ع) درباره معناى آيه «نَسُواْ اللهَ فَنَسِيَهُمْ» فرمود: خدا را در دنيا فراموش كردند؛ به اين معنى كه او را اطاعت نكردند و خداوند نيز آنان را در آخرت فراموش كرد؛ يعنى براى آنان پاداشى در نظر نگرفت و آنان در بهره‌مندى از نعمت‌هاى الهى به فراموشى سپرده شدند.

نسبت دادنِ «نسیان و فراموشی» به پيامبر(ص)

آیا پیامبر اسلام(ص) دچار «نسيان و فراموشي» شده است؟

درباره اينكه آيا پيامبر(ص) دچار «نسيان و فراموشي» شده است يا نه؟ دو احتمال از سوي مفسران داده شده است: 1. پيامبر(ص) فراموشى ندارد، و آنچه در آيه 24 سوره «کهف» آمده اشاره به امّت پيامبر(ص) دارد. بنابراين معناى آيه اين است كه: «اى امّت محمّد(ص)! مراقب اعمال خود باشيد. مبادا عمرى عبادت و اطاعت كنيد و در پايان عاقبت به خير نشويد و اعمالتان حبط گردد». 2. بعضى نيز گفته اند: فراموش كردنِ گفتن «إن شاء الله»، گناه نيست؛ بلكه ترك اولى است. بنابراين اگر پيامبر(ص) هم مرتكب آن شده و آن را فراموش كرده باشد اشكالى ندارد.

عصیان آدم وخروج او از بهشت

آیا حضرت آدم به دلیل ارتکاب معصیت از بهشت خارج شد؟

در آیه 115 و 121 سوره طه، نسبت «نسیان» و «عصیان» به آدم (ع) داده شده، امّا هیچ یک از این دو خطا با مقام عصمت انبیاء که مصونیّت از گناه و خطا و نسیان است سازگار نیست. براى حلّ این مشکل سه تفسیر را مى توان پذیرفت: 1- نهى آدم آزمایشى بوده. 2- نهى آدم نهى ارشادى بوده نه مولوی. 3- عمل آدم ترک اولى بوده، و منظور از آن عملى است که ترکش از انجامش بهتر است.

«دنیا طلبی» عامل کم شدن تأثیر یاد خدا

دنیا طلبی و توجه به دنیا چه تأثیری در کاهش یاد خدا دارد؟

عصاره تأثير توجه به دنيا و گمراه شدن به وسیله آن، در جوامع روايي مخصوصاً نهج البلاغه، داشتن آرزوهای دور و دراز و پیروی از هوا و هوس بیان شده است. این عوامل موجب می شود که انسان دچار غفلت شده و ياد خدا در زندگی اش کم رنگ شود. امام علي(ع) می فرماید: «آرزوهاي طولاني مايه سهو عقل و نسيان ياد خداست».

نشانه های «غافلان»

«غافلان» چه نشانه هايي دارند؟

در روایت پيامبر اكرم(ص) چهار نشانه براي «غافلان» ذکر شده است: «نابينايى و بستن چشم بر روى حقايق، سهو، لهو و نسيان به گونه اى كه گرفتار فراموشكارى و سردرگمى به شهوات و عدم توجه به سرنوشت آينده خويش شود».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله :

من احب ان ينظر الى احب اهل الاءرض الى اهل السماء فلينظر الحسين.

هر که دوست دارد به محبوبترين شخص روى زمين نزد آسمانيان بنگرد، به حسين نگاه کند

بحار الانوار 43/297