ذکر 36 مطلب

مسأله «اِنساء» (فراموشاندن) آیاتی از قرآن!

«انساء در قرآن» به چه معناست و نظر علمای اسلامی در این باره چیست؟

پندار ديگرى در زمينه تحریف قرآن کریم وجود دارد كه در تكلّف و ساختگى بودن، شبيه مسأله «نسخ تلاوت» است. مى‌گويند: پاره‌اى از آيات از دل‌ها فراموش شد به‌گونه‌اى كه يادى از آنها در دل‌ها و ذهن‌ها نمانده است. اين مسأله، مانند مسأله نسخ تلاوت است و آنان بدين وسيله مى‌كوشند رواياتى را كه در پندار ايشان صحيح نموده شده و بر ضايع شدن بسيارى از آيات قرآن پس از وفات پيامبر(ص) حكايت دارد، حل نمايند.

فلسفه نماز خواندن؟

نماز چه جایگاهی در بین اعمال دارد و چرا باید نماز بخوانیم؟

بهترین روش راز و نیاز با خدواند نماز می باشد. نماز ستون دین است و اسرار فراوانی برای وجوب نماز ذکر شده است. به عنوان مثال: نماز بهترین ذکر خداست و باعث آمرزش گناهان می شود و سدی در برابر گناهان آینده است. نماز غفلت زداست و کبر را از بین می برد.
نماز به سایر اعمال نیز ارزش می دهد و مقدمه تکامل معنوی و اخلاقی انسان می گردد. تقویت اخلاص آدمی در همه اعمالش نیز منوط به نماز است. همچنین شرایط صحت نماز مثل غصبی نبودن لباس و مکان و... مانع تجاوز به حقوق دیگران می شود و شرایط قبول نماز نیز انسان را از خیلی گناهان باز می دارد. نماز همچنین روح انضباط را در انسان تقویت می کند.

غفلت از یاد خدا، و تنگی معیشت!

در قـرآن می خوانیم كـه «هـر كس از ياد خدا روي گرداند معيشت تنگي خواهد داشت»؛ در حالی است که اكثر كساني كه به خدا توجهي ندارند زندگي خوبي دارند! آیا این نوعی نقض در سخن قرآن نیست؟!

مـراد از تـنـگـی و سـخـتـي معيشت، فقر و نداري نيست؛ بلكه مراد آن است كه كسي كه خدا را فـراموش كند حتي اگر ثروت بي شمار هم داشته باشد باز آرامش روحي و رواني نخواهد داشت و همواره در پي افزايش ثروت و دلواپس از دست دادن آن، بيماري و ... خواهد بود و روشن است كه با چنين روحيه اي زندگي بسيار تلخ و تنگ خواهد بود. نكته ديگر اينكه منظور از «اعراض» در آیه، روگرداني عمدي و عناد با حقّ بعد از آگاهي و اتمام حجت با ایشان است؛ اما بسياري از مردم اینگونه نیستند. بنابراین، گشايش زندگي آنها به طور عادي و نتيجه تلاش آنها است؛ مگر كساني كه گرفتار سنّت استدراج شده اند و خداوند خواسته كه آنها در دنيا طلبي غوطه ور شوند.

اهمیت «ذکر خدا» در آیات و روایات

اهمیت ذکر و یاد خدا در آیات و روایات چگونه منعکس شده است؟

«ذكر» سه مرحله دارد: قلبی، زبانی و عملی که در هر مرحله دارای مصاديقی متفاوت است. در قرآن معانى مختلفى برای «ذكر» بیان شده ولى همه در يك چیز مشترکند و آن چيزى است كه انسان را به سوى خدا مى برد. از قلب بر زبان جارى شده و از زبان به تمام اعمال انسان گسترش مى يابد. در روايات اسلامى نيز مسئله ذكر و ذاكران بازتاب گسترده اى دارد؛ امام صادق(ع) مى فرماید: «هر چيزى حد و اندازه اى دارد جز ذكر خدا كه هيچ حدّى براى آن متصوّر نيست».

آثار «یاد خدا»

امام علی(علیه السلام) در خطبه 222 نهج البلاغه چه آثاری برای ذکر و یاد خدا بیان نموده است؟

امام علی(ع) می فرماید: «خداوند یاد خویش را مايه ی جلاى قلبها قرار داد، كه بر اثر آن گوش دل شنوا و چشمش باز و بينا مى گردد و دل از لجاجت به اطاعت باز مى گردد». زیرا هنگامی که یاد خداوند با انديشه همراه شد، پرده های غفلت کنار می رود و انسان حق را می بیند و صدای رهبران الهی را به گوش جان می شنود.

ضرورت «بعثت» با وجود درك حقايق توسط «عقل»؟

با توجه به اين كه «عقل» بسياری از حقايق را درك می كند، بعثت انبياء چه ضرورتی دارد؟

انسان بخشى از معلومات خود را از طريق فطرت يا عقل به دست مى آورد؛ لکن اين معلومات گاه دچار فراموشى و بى اعتنايى مي شود و يا وسوسه ها به آن ها راه پيدا مى كند، اينجاست كه لطف خدا ايجاب مى كند، پيامبرانى بفرستد تا ضمن دعوت مردم به سوى خدا، ادراكات عقلى را تاييد كند و دست وسوسه گران را كوتاه سازد.

«ذکر» سودمند؟!

چه ذکری به حال انسان سودمند است؟

ذكر خدا تا در عمق جان انسان رسوخ نکند، موجب آرامش واقعی نمي شود؛ زيرا نام خدا بر لب، مانند آبياري شاخه درخت است كه تنها باعث گردگيري آنست؛ ولي ياد او در دل همتاي آبياري ريشه درخت است كه مايه بالندگي آن است. و همین يادآوری است كه در غفلت‏ زدايي مؤثّر می باشد. البته این افراد همانگونه که خداوند فرمود: «مردانى كه نه تجارت و نه داد و ستد، آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و دادن زكات به خود مشغول نمى‏ دارد»، نه به بهانه رهبانیت از کار و تولید دست می کشند و نه از یاد خدا بواسطه تجارت باز می مانند.

اطلاق «ذكر» بر كُتب آسماني

چرا خداوند بر کُتب آسمانی، عنوان «ذکر» را اطلاق کرده است؟

یکی از مصاديق «ذكر» كتاب تدويني خداوند اعم از قرآن و غير آن است. اطلاق عنوان ذكر بر قرآن در سوره حجر «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ»، و اطلاق عنوان ذكر حكيم بر قرآن «وَ الذِّکْرِ الْحَکيمِ» و عنوان ذكر جهانيان بر قرآن «إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِکْرٌ لِلْعالَمينَ» و عنوان ذي الذكر در سوره ص «وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّکْرِ» و مانند آن مشهود است و چون هم ‏آوايي قرآن با فطرت انسان و با نظام عيني جهان محرز است؛ لذا خداوند چنين كتابي را براي تذكّر جوامع بشري آماده كرده است.

«نامدار شدن» در سایه ذکر و یاد خداوند

از چه جهت تنها در سایه ذکر خداوند و یاد حق می توان به نام آوری و نامداری دست یافت؟

«ذكر» به معناي نامداري و صاحب نام شدن بدون ذكر حق ميسور نيست؛ زيرا چيزي كه از حق تهي است سهمي از بقا و دوام ندارد و كساني كه پيوندي با نام و ياد خدا نداشته ‏اند، به بوته فراموشي سپرده شده ‏اند. آری شخصي صاحب نام خواهد شد كه با ياد حق و نام خدا پيوند عميق برقرار كرده باشد؛ لذا درباره رسول اكرم(ص) كه نه تنها با ياد خدا پيوند ناگسستني داشته و دارد، بلكه مظهر نام حق و آيت كبراي ياد الهي بوده و هست چنين آمده: «وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ»؛ (و آوازه تو را بلند ساختيم!).

محبت واقعی به خدا

محبت واقعی به خدا چه آثار و نشانه هایی دارد؟

مهمترین آثار محبت واقعی خداوند عبارت است از: اطاعت و تبعیّت از خدا، «دوری از گناه»، تولى و تبرّى، ترجیح دادن خداوند بر همه ی محبوب های دیگر، ذکر و یاد خداوند، نماز شب و مناجات با خدا، «احسان و نیکوکارى»‏، جهاد و شهادت‏، ترک هواپرستى‏، صبر و تحمل در برابر شدائد، اخلاص‏، «صدق و راستى»‏، خود سازى و تزکیه نفس‏، «انفاق» و «استغفار»، «اهتمام به نماز»، و... .

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

إنّ لکلٍّ أجلا لا يَعْدُوهُ

براى هر چيز مدّتى است که از آن تجاوز نمى کند

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 46