آيه 6 مطلب

معنای «سوره» و «آیه» و کاربرد آنها در قرآن

عبارت «سوره» و «آیه» به چه معناست و چه کاربردی در قرآن دارند؟

سوره از «سور بلد»؛ (ديوار بلند و گرداگرد شهر) گرفته شده است؛ زيرا هر سوره آياتى را در بر گرفته و به آن احاطه دارد؛ مانند حصار (سور) شهر كه خانه هايى را در بر گرفته است. برخى آن را به معناى بلنداى شرف و منزلتِ رفيع گرفته اند. همچنین آيه، به معناى علامت است؛ زيرا هر آيه از قرآن نشانه اى بر درستى سخن حقّ تعالى است يا آنكه هر آيه مشتمل بر حكمى از احكام شرع يا حكمت و پندى است كه بر آنها دلالت دارد.

نسبت ترتیب فعلی قرآن با ترتیب نزول

آیا ترتیب فعلی قرآن مطابق با ترتیب نزول آن است؟ اصولا چه ملاکی برای ترتیب نزول قرآن وجود دارد؟

در ترتيب نزول سوره ها رواياتى در دست است كه عمدتا از ابن عباس نقل شده است و سيوطى روايت ترتيب را از «جابر بن زيد» مى آورد كه تكميل كننده روايت ابن عباس به شمار مى رود. علامه طبرسى و ديگر بزرگانِ فنّ، متذكر مى شوند كه رعايت ترتيب سوره ها، نظر به ابتداى هر سوره است. اگر سوره اى تا چند آيه نازل شود، و پيش از اتمام آن سوره، سوره ديگرى به طور كامل نازل گردد، و حتى چند سوره ديگر در اين ميان به صورت كامل نازل شود، آن گاه بقيه سوره نخست نازل شود؛ در اين حالت نيز اعتبار ترتيب، مبدأ نزول هر سوره خواهد بود. بنابراين ترتيب سوره ها طبق روايت ابن عباس و تكميل آن مطابق روايت جابر بن زيد، با تصحيح از روى نسخه هاى متعدّد قابل اعتماد است.

مقصود از آیه و نشانه در قرآن

مقصود از آیه و نشانه در قرآن چیست؟

«آيه» در لغت به معناي «نشانه و علامت» است ولی در قرآن معانى گوناگونى دارد از جمله: 1ـ فرازهاى قرآن که با نشانه از هم تفکيک شده اند. 2ـ معجزات پيامبران. 3ـ به معنى دليل و نشانه خداشناسى يا معاد. 4ـ به معنى اشياء چشمگير مانند بناهاى مرتفع و عالى.

تعابیر قرآن از معجزه

قرآن اعجاز پیامبران را با چه تعابیری بیان می کند؟

واژه "معجزه" به آن معنا که امروزه به کار مى رود هرگز در قرآن مجید نیامده است؛ ولی به جاى آن واژه هاى "آیه" و"بینه" و"برهان" آمده است؛ هر چند این سه واژه به معانى دیگرى نیز در قرآن مجید به کار رفته است؛ ولى یکى از معانى آنها معجزه است.

اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص)

اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص) کدام است؟

درباره اولين آيه يا سوره نازل شده بر پیامبر(ص) سه نظریه وجود دارد: 1. سه يا پنج آيه از اول سوره «علق». 2. سوره «مدّثّر». 3. سوره «فاتحه». البته ميان اين سه نظر مى توان به گونه اى جمع كرد؛ زيرا نزول سه يا پنج آيه از اول سوره «علق» به طور قطع با آغاز بعثت مقارن بوده، و اين مسئله مورد اتفاق است. سپس چند آيه از ابتداى سوره مدّثّر نازل شده؛ ولى اولين سوره كامل كه بر پيامبر(ص) نازل گرديده سوره «حمد» است. چند آيه از سوره «علق» يا سوره «مدّثّر» در آغاز، عنوان سوره نداشته و با نزول بقيه آيه هاى سوره اين عنوان را يافته اند. پس به ملاك ترتيب نزول سوره ها، اولين سوره، «علق» و پنجمين سوره، «حمد» است؛ اما به ملاك سوره كامل، اولين سوره كامل «حمد» است.

آخرین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص)

آخرین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص) کدام آیه و سوره است؟

در برخي از روايات، سوره «نصر» و در برخي ديگر، سوره «برائت» به عنوان آخرين سوره ای نام برده شده که بر پیامبر(ص) نازل شده است. راه جمع ميان اين روايات اين است كه بگوييم: آخرين سوره كامل سوره «نصر» است كه در عام الفتح نازل شد و آخرين سوره به اعتبار آيات نخستين آن، سوره «برائت» است، و آخرين آيه كه پايان كار رسالت را خبر مى دهد، «آيه اِكمال» است. گرچه ممكن است به اعتبار آيات ‌الاحكام، آخرين آيه: «وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللهِ» باشد كه در سوره «بقره» ضبط و ثبت شده است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

عَن الرّضا عليه السّلام :

يا دِعبِلُ! اِرْثِ الحُسَيْنَ عليه السّلام فَاَنْتَ ناصِرُنا وَ مادِحُنا ما دُمْتَ حَيّاً فَلا تُقصِرْ عَنْ نَصْرِنا مَا اسْتَطَعْتَ.

اى دعبل ! براى حسين بن على عليه السّلام مرثيه بگو، تو تا زنده اى ، ياور و ستايشگر مايى ، پى تا مى توانى ، از يارى ما کوتاهى مکن .

جامع احاديث الشيعه ، ج 12، ص 567