مامون 18 مطلب

تعابير معصومین(ع) در فضيلت عفو و نکوهش انتقام

معصومین(علیهم السلام) با چه تعابیری به نکوهش عفو و فضیلت انتقام پرداخته اند؟

فضیلت عفو و نکوهش انتقام در سخنان معصومین(ع) بازتاب وسیعی دارد. پیامبر(ص) می فرمایند: «روز قيامت، صدا مى زنند: هر كس اجر او بر خدا است وارد بهشت شود. گفته مى شود چه كسى اجرش بر خدا است؟ در پاسخ مى گويند: كسانى كه مردم را عفو كردند». آن حضرت در حدیثی می فرمایند: «بهترین اخلاق در دنیا و آخرت، عفو و گذشت در مقابل کسی است که به شما بدی کرده». امام علی(ع) می فرمایند: «عفو و گذشت تاج فضايل اخلاقى است». همچنین می فرماید: «بدترين مردم كسى است كه عفو نمى كند». و ... .

امام هادی(ع) و مساله حدوث و قدم «قرآن»

امام هادی(عليه السلام) در مورد مساله حدوث و قدم «قرآن» چگونه به تبيين حقيقت پرداختند؟

درباره مسأله «حدوث» و «قدم» قرآن در روایات ائمه(ع) بحثی نشده است و تنها نامه ای از امام هادی(ع) به یکی از شیعیان وجود دارد كه تاكيد می كند نبايد جانب «حدوث» یا «قدم» قرآن را گرفت. در قسمتی از نامه چنين آمده است: «به عقیده ما جدال و گفتگو درباره قرآن بدعت است و در گناه و مسئولیت آثار زشت ناشی از آن، سؤال کننده و جواب دهنده هر دو شریکند ... قرآن کلام خدا است؛ از پیش خود اسمی بر آن نگذار که در این صورت از ستمگران خواهی بود...».

امام رضا(ع) و «ايران»

زندگي و شهادت امام رضا(ع) در «ايران» چه آثار و بركاتی را برای این کشور و مردمان آن به همراه داشت؟

وجود مبارک امام رضا(ع) از بدو ورود به ایران، سبب خیر و برکات فراوان شد؛ تماس شیعیان ایران در زمان حیات با امام(ع) و نگارش نامه‌ هایی به آن حضرت و طرح سؤال و گرفتن پاسخ، یکی از شواهد این امر است. مجموعه نامه‌ های امام(ع) به افراد مختلف در توضیح مبانی شیعه، گستردگی آن را نشان می‌ دهد؛ نامه‌ هایی از قبیل تبیین جایگاه اهل بیت در کتاب و سنّت. برخی از مسائل کلامی و نیز مسائل اختلافی میان شیعه و سنی مانند مسأله ایمان ابو طالب، توضیح مصداق شیعه، توضیح مصداق صحابی و معنای اولی الأمر و جز آن. این پاسخ‌ ها آموزه‌ هایی بود که برای شیعیان به عنوان دیدگاه قطعی پذیرفته می‌ شد.

همچنین تردیدی نیست که وجود قبر امام(ع) در این محدوده، موجب گسترش تشیع بوده است؛ در حال حاضر آرزوی هر مسلمان شیعهِ ایرانی آن است که سالانه یک بار و یا حتی بیشتر به زیارت مرقد شریفش مشرّف شود. گفتار «ابن حبّان» در این باره نشان می‌ دهد که نه تنها شیعیان؛ بلکه محدّثان و مردمان سنّی مذهب نیز زمانی احترام وافر نسبت به قبر آن امام همام از خود نشان می‌ داده‌ اند و به زیارت قبر شریفش نائل شده و بهره می‌ گرفتند. توجه به قبر مبارک رضوی و دیگر آثار به جای مانده از ایشان موجب توجّه به مکتب اهل بیت شده است.

«امام جواد(ع)» در منابع تاریخی

درباره زندگی و حوادث دوران حيات امام جواد(ع)، چه گزارشاتی در منابع تاريخی نقل شده است؟

آگاهی های تاریخی درباره زندگی امام جواد(ع) به خاطر محدودیّت های سیاسی، تقیه و شیوه های پنهانی مبارزه و طولاني نبودن زندگي ايشان چندان گسترده نیست؛ تنها می دانیم که مأمون سیاست پدرش را در کنترل امام کاظم(ع)، درباره امام رضا(ع) و امام جواد(ع) در پیش گرفت. او با عقد «ام الفضل» برای امام، ضمن كنترل امام جواد(ع) و زير نظر گرفتن رفت و آمد شیعیان به خانه حضرت، قصد داشت خود را از اتهام قتل امام رضا(ع) برهاند اما «ام الفضل» از امام(ع) صاحب فرزند نشد و مورد كم توجهی ايشان نيز قرار گرفت، لذا ناجوانمردانه امام(ع) را مسموم کرد.

هدف از مناظرات امام جواد(ع)

هدف از مناظرات امام جواد(ع) چه بود؟

دو هدف مهم در برگزاری مناظرات امام جواد(ع) وجود داشت؛ نخستین انگیزه از طرف شیعیان بود که با توجه به سن کم آن حضرت می خواستند علم الهی امام را دریابند. دوم از طرف حکومت، به ویژه مأمون و معتصم، دو خلیفه معاصر آن حضرت بود كه می کوشیدند با تشکیل مجالس مناظره، امام جواد(ع) را رو در روی برخی از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شاید در پاسخ برخی از پرسش ها درمانده شده و شیعیان، در اعتقاد خود به وجود علم الهی نزد ائمه اهل بیت(ع) دچار تردید شوند و از پیروی آنها خودداری کنند.

ميراث علمی امام جواد(ع)؟

ميراث علمی امام جواد(ع) چيست؟

کوتاه بودن عمر امام جواد(ع)، سبب شد تا زمینه بسط روابط با شیعیانش کمتر به وجود آید؛ لکن علاوه بر مطالبی که درباره اصحاب امام و یا کتب منسوب به آنها روایت شده، بیش از دویست و بیست حدیث پیرامون مسائل مختلف اسلامی از آن حضرت به ما رسيده كه با این مقدار حدیث نیز می توان به عظمت و احاطه علمی امام بر مسائل فقهی، عقیدتی و تفسیری پی برد، چنان که در لابلای کلمات قصار آن حضرت، کمالات اخلاقی وی به خوبی نمودار است. از سویی بخش عمده روایات فقهی امام(ع) را باید در نامه هایی جستجو کرد که حضرت در پاسخ اصحاب به بلاد مختلف اسلامی فرستاده‌ اند.

امام صادق(ع) در منابع تاریخی

گزارشات تاريخی درباره امام صادق(ع) و زندگی ايشان چه می گويد؟

امام صادق(ع) در سال 80 يا 83 هجری از مادری به نام «فروه» متولد شده و در سال 148 به شهادت رسيدند. امام صادق(ع) تکیه گاه اصلی  فکری و عقیدتی شیعه  بوده و بخش گسترده ای از احادیث و علوم اهل بیت(ع) توسط این امام گسترش یافته است. از سویی امام صادق(ع) حد فاصل فرقه هایی قرار گرفته بود که در شیعه به وجود آمده بود، لذا وظیفه حفظ و صیانت شیعه را برعهده داشت. امام(ع) با وجود آن كه پدرشان، در مدینه زندگی می کرد؛ اما از آنجا که بیشتر شیعیان آن حضرت در عراق بودند، مدتی در عراق به سر برده است. همچنین در زمان امام صادق(ع) امویان سقوط کرده و حکومت به دست بنی عباس افتاد.

هدف مأمون از طرح مسأله‌ «ولايت عهدی»؟

بر اساس منابع تاريخی هدف مأمون از طرح مسأله‌ «ولايت عهدی» چه بود؟

هدف مأمون از طرح مسأله‌ ولايت عهدی، پذيرش مشروعیت خلافت بنی عباس از جانب امام رضا(ع) بود كه خود امتیاز بزرگی برای عباسيان محسوب می شد. از بين رفتن دشمنی دیرینه‌ بین دو خاندان، كنترل فعالیّت های امام رضا(ع)، كاسته شدن مقام و منزلت امام(ع) نزد طرفدارانش و جدايي امام هشتم از شیعیان واقعی از ديگر اهداف مأمون در طرح مسأله‌ ولايت عهدی امام رضا(ع) بود.

واکنش امام رضا(ع) به پيشنهاد «ولایت عهدی»

بر اساس منابع تاريخی امام رضا(ع) چه عكس العملی در مقابل پيشنهاد «ولایت ‌عهدی» از خود نشان دادند؟

اولین عکس العمل امام(ع) درباره پذيرش ولایت عهدی، مخالفت با سفر به خراسان بود كه سرانجام با اجبار، به اين سفر رضایت دادند. افزون بر این، امام(ع) در اين سفر هیچ کدام از افراد خانواده اش را به همراه نبرد و این خود دلیل روشنی بود بر اين كه این مسافرت آینده روشنی ندارد. در مرو نيز با اصرار فراوان مأمون و تهديد به قتل، ولایت‌ عهدی را پذیرفتند با اين شرط كه هیچ‌ گونه مداخله ‌ای در امور سیاسی و جاری نداشته باشند. در واقع امام(ع) با اين شرط نمی خواست مسوولیت وضع موجود و کارهایی که از طرف حکومت اعمال می شود را بر عهده بگیرد.

هدف مأمون در برگزاری جلسات مناظره

بر اساس منابع تاريخي هدف مأمون در برگزاری جلسات مناظره با امام رضا(عليه السلام) چه بود؟

هدف مأمون از تشکیل محافل علمی، نشان دادن علم دوستی و یا تظاهر به آن بود. به علاوه مذاق عقلی او و همراهیش با «معتزله»، او را واداشت تا از اين طريق در برابر «اهل حدیث» بايستد و آنان را منکوب سازد. هم چنين او به جهت حسادتی كه نسبت به امام(ع) و منزلت علمی و اجتماعی آن حضرت داشت، می خواست با کشاندن امام به بحث، به مردم بفهماند كه ائمه اهل بیت(ع) صاحب علم لدنّی (علم الهي) نيستند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام علىٌّ(عليه السلام)

بالإيثارِ على نفْسِکَ تَمْلِکُ الرِّقابَ

با ايثار و از خودگذشتى ديگران را بنده خويش مى سازى

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 24