عیادت مقام معظم رهبری و مراجع عظام حفظهم الله از حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته) به همراه ترجمه به زبان اشاره

آنچه از ذکر وارد شده برای سجده زیارت عاشورا به دست می آید این است که شرط برخورداری از شفاعت سید الشهداء علیه السلام، ثبات قدم در راه ایشان است.

 نکته بسیار مهم زندگی حضرت آیت الله العظمی مکارم در بیان دکتر مسعود مکارم به همراه ترجمه به زبان اشاره

https://makarem.ir/ahkam

"«فقه» آیین نامه و روش زندگى انسان ها را در ابعاد مختلف شخصى، اجتماعى و سیاسى به او مى آموزد. در عرصه روایات دینى اهمیّت فوق العاده اى به «فقه» و یادگیرى مسائل حلال و حرام داده شده است."

برگرفته از کتاب دائرة المعارف فقه مقارن آیت الله العظمی مکارم شیرازی

با توجه به ضرورت تبیین احکام مستحدثه و جدید که در عرف به استفتائات معروف است، تارنمای جامع المسائل با بهره گیری از تکنیک های به روز جستجو، به ارائه رساله عملیه معظم له و استفتائات ایشان در بیش از 1400 موضوع و 15000 سؤال و جواب پرداخته است تا سهولت دسترسی مقلدان معظم له را فراهم آورد.

یکی از مزایای وب سایت جامع المسائل، ارائه احکام با دسته بندی موضوعی و با توجه به کثرت سؤالات کاربران می باشد که این امر با تلاش معاونت محتوای فقهی پایگاه اطلاع رسانی دفتر معظم له میسر شده است.

احکام نماز ویژه ناشنوایان

به سه مورد از مبطلات نماز اشاره کردیم. و حالا بقیه مبطلات رو میشمریم.

4-خوردن و آشامیدن: به گونه اى که صورت نماز به هم بخوره. البته اگه ذرّاتى از غذا در دهان مونده باشه و موقع نماز فرو برده بشه نماز باطل نمی شه ولی مستحبه که نمازگزار قبل از نماز مسواک بزنه

5-رعایت نکردن قبله: پشت به قبله نماز خواندن، یا کاملا به طرف چپ یا راست قبله نماز خوندن چه عمدی باشه چه سهوی نماز رو باطل می کنه. حتی اگه انحراف نمازگزار از قبله زیاد نباشه ولی عرفا رو به قبله محسوب نشه باز هم نمازش باطله.

همچنین اگه نمازگزار صورتش رو کاملا به راست یا چپ برگردونه هم بنابراحتیاط واجب باید نماز رو دوباره بخونه چه عمدی باشه چه سهوی. ولی اگه صورت کمی از قبله منحرف بشه اشکالی نداره.

6- شک کردن. شک در رکعت های نماز 2 یا 3 رکعتی و یا رکعت اول و دوم نمازهای چهار رکعتی موجب ابطال نماز می شه

7-از بین رفتن یکی از شروط نماز مثل طهارت

8- باطل شدن وضو

9-آمین گفتن.

10- خندیدن.

11- گریه کردن.

12- کم یا زیاد کردن ارکان نماز مثل رکوع و سجود

این مجموعه ای از مبطلات نماز بود که نمازگزار باید ازش اجتناب کنه ولی اگه بعد از نماز شک کنه که مبطلات رو انجام داده یا نه نمازش درسته و نباید به شکش اعتنا کنه.

12 چیز باعث ابطال نماز می شه و اگه نماز ابطال بشه باید نماز رو اِعاده کرد:

1- دست بسته یا دست به سینه نماز خواندن به قصد ادب. البته اگه دست به سینه یا دست بسته بودن از روی فراموشی و یا ناچاری یا برای خاراندن باشه اشکالی نداره

2-بهم خوردن صورت نماز: کارهایی مثل کف زدن و یا به هوا پریدن که صورت نماز رو خدشه دار می کنه چه عمدی انجام بشه چه سهوی، نماز رو باطل می کنه. ولی صرف اشاره کردن با دست، صورت نماز رو به هم نمی زنه

 3- حرف زدن: گفتن عمدی حتی یک کلمه یا حتی دو حرف و یا حتی فقط یک حرف معنی دار مثل حرف قاف نماز رو باطل می کنه. البته حرف زدن سهوی یا از روی فراموشی موجب ابطال نماز نمیشه

اگه هم کسی می خاد وسط نماز، موضوعی رو به کسی بفهمونه نمی تونه صحبت کنه، فقط می تونه به نیت ذکر خدا یک ذکر رو بلند بگه مثلا بلند تکبیر بگه تا دیگری متوجه بشه، چون گفتن ذکر خدا در هرجای نماز اشکالی نداره

سرفه و عطسه هم به خودی خود مانعی نداره ولی گفتن آوای آخ یا آه اگه عمدی باشه بنابراحتیاط نماز رو باطل می کنه.

ادامه مُبطِلات نماز رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد.

مستحبه که نمازگزار در تمام نمازهای واجب و مستحب پیش از رکوع رکعت دوم قنوت به جا بیاره. البته به جز نماز شفع که بنابر احتیاط نمازگزار باید قنوت رو ترک کنه ولی در نماز وتر با این که یک رکعته قنوت پیش از رکوع رکعت اول مستحبه.

به صورت کلی اگه کسی فراموش کنه قنوت انجام بده نمازش باطل نمی شه چون قنوت مستحبه ولی اگه کسی فراموش کرد و در رکوع یادش اومد، مستحبه بعد از رکوع قضاش رو به جا بیاره اما اگه دیرتر به یادش اومد مستحبه بعد از سلام، قنوت رو قضا کنه. البته در نماز عید فطر و عید قربان قنوت واجبه.

لازم نیست نمازگزار برای قنوت حتماً دستهاشو بلند کنه و یا ذکر یا دعاى مخصوصى بخونه، ولى بهتره که دستهاشو تا مقابل صورت بلند کنه بطورى که کف دستش رو به آسمان باشه و اون ها را به هم بچسبونه و ذکر خدارو بگه و یا دعا کنه و یا هر ذکرى که دوست داره توی قنوت بخونه.

نمازگزار باید اعمال نماز رو به صورت متوالی انجام بده يعنى در ميان اعمال نماز، مانند ركوع و سجود و تشهد، انقدر فاصله نندازه كه نماز از صورت خودش خارج بشه.

به این میگن موالات که از واجبات غیر رکنی نمازه. و اگه موالات نماز به هم بخوره نماز باطل می شه ، چه عمداً باشه چه سهواً

البته موالات به این معنا نیست که نماز نباید طولانی باشه، اتفاقا طول دادن ‏ركوع، سجود، قنوت و خواندن سوره‏هاى طولانى در قرائت، موالات را به هم نمى‏زنه، بلكه ثواب بیشتری هم داره.

حتی تکرار کردن آیات حمد و سوره یا ذکرهاى رکوع و سجود و تسبیحات براى ثواب یا براى احتیاط مانعى نداره، البته به شرط اینکه به خاطر وسواس نباشه

ولی فاصله انداختن بیش از حد بین حروف و کلمات نماز اشکال داره و اگه در ميان حرفها يا كلمات قرائت، سهواً فاصله بیفته بطوری که صورت قرائت كلمات از بين بره اما هنوز صورت نماز از بين نرفته باشه، نمازگزار بايد مجددا  بطور صحيح اون ذکر یا آیه رو بخونه. ولی اگه سهوا این اتفاق بیفته و نمازگزار وارد رکن بعدی شده باشه لازم نیست برگرده و نمازش صحیحه.

نمازگزار باید کارهای نماز را به ترتیب انجام بده یعنی رکوع رو قبل از سجده و تشهد رو بعد از سجده بجا بیاره. به این میگن ترتیب که از واجبات غیر رکنی نمازه.

اگه کسی عمداً ترتیب رو رعایت نکنه مثلا اول تشهد بخونه بعد به سجده بره نمازش باطل می شه.

ولی اگه سهوا ترتیب به هم بخوره، اگه نمازگزار وارد رکن بعدی نشده، یعنی اگه مثلا بدون سجده رفتن در حال خوندن تشهده، باید برگرده و سجده رو به جا بیاره و بعد تشهد بخونه.

اما اگه نمازگزار وارد رکن بعدی نماز شده یعنی مثلا فقط یک سجده به جا آورده و بعد بلند شده، در اینصورت نمازش صحیحه

مگه اینکه جزء فراموش شده از ارکان نماز بوده باشه، مثلا هر دو سجده رو فراموش کرده باشه و وارد رکعت بعدی شده باشه كه در اين صورت نمازش باطل میشه

آخرین واجب نماز، که در رکعت آخر همه نماز ها و بعد از تشهد، باید انجام بشه، سلامه که واجب غیر رکنی نماز محسوب می شه

نماز 3 سلام داره: 1- «السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته2- «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین - السلام علیکم و رحمة الله و برکاته» و فقط سلام سوم واجبه و مى‏شه به اون قناعت كرد

ولی اگه کسی سلام را فراموش کنه اگه صورت نمازش به هم خورده مثلا صورتش رو از قبله برگردونده، دیگه لازم نیست سلام بده اما اگه صورت نماز رو حفظ کرده و کارهایی که عمدا و سهوا نماز رو باطل می کنه انجام نداده، باید سلام بده ولی اگه صورت نماز رو حفظ کرده اما کاری که عمدا و سهوا نماز رو باطل می کنه انجام داده باید دوباره نماز بخونه.

یکی از واجبات نماز، خوندن تشهده

تشهد رو باید در ركعت دوم و ركعت آخر تمام نمازها، به صورت نشسته و در حالت آرامش کامل بدن با این عبارات به عربی صحیح قرائت کرد: اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له؛ و اشهد ان محمدا عبده و رسوله؛ اللهم صل علی محمد و آل محمد

اگه کسی شک کنه که تشهد خونده یا نه اگه هنوز وارد رکعت بعد نشده باید تشهد رو بخونه ولی اگه وارد رکعت بعد شده دیگه نباید اعتنا کنه.

ولی اگه کسی فراموش کنه که تشهد بخونه، اگه پیش از رکوع رکعت بعد به یاد بیاره، باید برگرده و تشهد بخونه و دوباره بایسته و از نو تسبیحات رو بخونه ولی اگه در رکوع رکعت بعد و یا بعد از اون به یاد بیاره نمازش صحیحه وبرگشتن لازم نیست فقط باید دو سجده سهو به جا بیاره ولی بهتره بعد از نماز علاوه بر اون، تشهّد رو هم قضا کند

اما اگه کسی فقط صلوات تشهد را فراموش کنه اگه در نماز جماعت باشه و در حالت قیام به یاد بیاره، باید بشینه و صلوات رو بگه و دوباره نماز رو ادامه بده و خودشو به جماعت برسونه و بعد از نماز، دو سجده سهو برای قیام اضافه به جا بیاره ولی اگه در نماز فرادا باشه و در حال سلام دادن باشه، باید برگرده و صلوات رو بفرسته و دوباره سلام بده اما اگه نماز تموم شده دیگه تکلیفی نداره و نمازش صحیحه.

توی قسمت قبل چیزهایی که می شه روی اون سجده کرد رو توضیح دادیم ولی اگه کسی چیزی برای سجده پیدا نکرد نماز ازش ساقط نمی شه و باید

1- پیشونیش رو روی لباس یا روی فرش بذاره ولی اگه لباسش از کتان یا پنبه هست باید پیشونیش رو فقط به روی لباسش بذاره 2-  اگه این ها ممکن نبود باید به فلزّات و اشیاء معدنى سجده کنه 3-و اگه مطلقا چیزى پیدا نمى کنه که بشه بر اون سجده کرد  باید به پشت دست خودش سجده کنه، بنابر این پشت دست آخرین چیزیه که مى شه به اون سجده کرد.

اما ممکنه وسط نماز، کسی مهرش رو از دست بده، مثلا بچه ای مهرش رو برداره، در اینصورت:  اگه وقت نماز تنگ نباشه، و چیزی همراهش نباشه که سجده بر اون صحیحه، باید نمازش رو تموم کنه و بنابر احتیاط مجددا نمازش رو بخونه.

ولی اگه وقت تنگ باشه، باید طبق دستوری که گفته شد سجده کنه و نمازش رو ادامه بده و لازم نیست بعدا قضا کنه.

تغییر رنگ مهر اشکالی برای نماز ایجاد نمی کنه ولی نماز گزار باید مراقب باشه پیشانیش باید روی خاک قرار بگیره و اگه احیاناً چرک روی مهر رو پوشونده و مانع رسیدن پیشانی به خاک میشه سجده براین مهر باطله.

علاوه بر این اگه موی سر آقایون یا روسری بانوان مانع رسیدن سرشون به مهر بشه باید بدون بلند کردن سرشون از مهر، روسری یا موی سرشون رو از بین پیشانی و مهر بیرون بکشن تا پیشونیشون به خاک مهر برسه و بعد از آرامش بدن ذکر سجده رو قرائت کنن.

 البته اگه بخشی از پیشانی با مهر در تماس باشه کفایت می کنه و لازم نیس که مو یا روسری کنار زده بشه.

گفتیم که یکی از اعضای هفتگانه که در سجده باید روی زمین باشه، پیشانیه، البته پیشانی فقط باید بر زمين يا چيزهايى كه از زمين سبز میشه مثل چوب و برگ درختان گذاشته بشه

اما خاک بهتر از هر چيزی براى سجده ست ، به ویژه «تربت حضرت سيّد الشّهداء عليه السلام که سجده بر اون ثواب بسیار زیادی داره. برای همین ما از مهر استفاده می کنیم.

ولی میشه به چیزای دیگه ای هم سجده کرد از جمله:1- سنگهاى معدنى مثل سنگ مرمر، سنگهاى سفيد و سياه و حتّى عقيق 2- سجده بر سنگ آهك و سنگ گچ چه قبل از پخته شدن و چه بعد از آن پخته شدن 3- آجر و سفال و سيمان.4- کاغذ تمیز 5- علف و كاه و مانند اينها كه از زمين سبز میشه و خوراك حيوانه6- گُل هايى كه خوراكى انسان نيستند.

ولی به صورت کلی به چیزهای خوراکی و چیزهای پوشیدنی حتی اگه از زمین هم روییده باشن نمی شه سجده کرد؛ حتی بنابر احتياط واجب سجده بر گلها و گياهانى كه داروى خوراكى هستن مثل گل گاو زبان ، صحيح نيست. علاوه بر این سجده بر کاشی، سرامیک و آسفالت و سجده بر فلزات از جمله طلا و نقره باطله. اگرچه از زمین هستن.

آخرین مسائل مربوط به سجده رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد.

بعضی وقتا ممکنه هنگامی که نمازگزار سر به سجده می گذاره ناخودآگاه سرش از روی مهر بلند بشه و مجددا روی مهر قرار بگیره؛ اگه این اتفاق بی اختیار رخ بده، یک سجده صحیح محسوب می شه و فقط باید یه سجده دیگه انجام بده.

ولی اگه کسی عمداً سرش رو بلند کنه و فورا دوباره روی مهر بگذاره نمازش باطل می شه. حتی اگه بعد از گفتن ذکر سجده باشه

چون باید بعد از انجام سجده بشینه تا بدنش آرام بگیره و بعد دوباره به سجده بره؛ حتی بعد از سجده دوم هم در جايى كه تشهد واجب نيس بهتره که لحظه‏اى بشينه، بعد براى ركعت بعد بلند بشه

علاوه بر این اگه در سجده اول، مهر به پیشانی نمازگزار بچسبه، نمازگزار بشینه و با همون حالت دوباره به سجده بره نمازش اشکال پیدا می کنه. چون باید برای سجده دوم مهر رو از پیشونیش جدا کنه

ادامه مسائل مربوط به سجده رو در قسمت های بعد توضیح خواهیم داد

بنابر احتياط واجب جاى پيشانى نمازگزار نبايد نسبت به جاى انگشتان پای اون، بيش از چهار انگشت بسته، بالاتر یا پايين تر باشه، حتی بنابر احتياط واجب جاى پيشانى نمازگزار نبايد از جاى زانوهاش هم بيش از چهار انگشت بسته، بالاتر و پايين تر باشه. چه روی زمين سراشيبى باشه چه روی یه بلندی باشه.

حالا اگه کسی بر اثر بیماری نمی تونه به طور معمول سجده کنه یا کلاً روي صندلي نماز مي‌خونه ولی مي‌تونه روي ميز سجده کنه، باید مهر را روی میز قرار بده و به اون سجده کنه و کف دستهاش رو روی میز بگذاره و در این حالت لازم نيست شرايط ديگۀ سجده مثل گذاشتن نوک پا بر زمين رو رعايت کنه. حتی می تونه با کفش هم نماز بخونه ولی بهتره که کفشش رو در بیاره.

ولی اگه این فرد نتونه حتی روی میز هم سجده کنه، باید مهر را بالا بياره و سر رو روي مهر بِذاره.

اما اگه کسی نمی تونه برای سجده کف دست هاش رو روی زمین بذاره، باید:1- باید پشت دستش رو روی زمین بگذاره2- اگه نمی تونه، باید مچ دستش رو روی زمین بگذاره. 3- اگه باز نمی تونه، بنابر احتياط واجب باید هر جاى دستش تا آرنج رو که می تونه روى زمين بگذاره4- باز اگه نمی تونه باید بازوانش رو روی زمین بگذاره.

ادامه مسائل مربوط به سجده رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد.

یکی از واجبات سجده ذکر سجدَس که نمازگزار باید قرائت کنه. بنابر احتیاط واجب ذکر سجده عبارتست از: حدّاقل سه مرتبه «سبحان الله» يا يك مرتبه «سبحان ربی الاعلی و بحمده» که البته این ذکر هرچه بيشتر گفته بشه بهتره.

توی سجده، دعا و اذکار دیگه ای رو هم میشه به نیت استحباب اضافه کرد ولی قرائت سوره در سجده مکروهه.

در هنگام قرائت ذکر واجب و ذکر مستحبی که به نیت ذکر سجده گفته می شه هم مثل زمان قرائت ذکر رکوع بدن باید آرامش داشته باشه.

برای همین اگه کسی عمداً قبل از رسیدن به سجده ذکر رو شروع کنه یا قبل از تموم شدن ذکر، سر از سجده برداره، نمازش باطله، اما گفتن ذکر در حال حرکت اگر سهوی باشه نماز رو باطل نمی کنه ولی اگه هنوز پیشانی از زمین بلند نشده باید ذکر دوباره گفته بشه.

به همین دلیل سجده روی تشک نرم که حرکت داره و مانع آرامش بدن می شه اشکال داره ولی اگه بدن آرامش پیدا کنه اشکال نداره.

البته آرامش بدن برای ذکر واجب و ذکر مستحبی لازمه ولی ذکر مستحبی مطلق که هر جای نماز جایزه، نیازی به آرامش بدن نداره.

ادامه مسائل مربوط به سجده و نحوه سجده رو در قسمت های بعد توضیح خواهیم داد.

سجده زیباترین تجلی بندگی و از واجبات رکنی نمازه که در هر نماز مستحب و واجب در هر رکعت بعد از رکوع 2 بار باید انجام بشه

البته یک سجده به تنهایی رکن نیست و 2 سجده هر رکعت با هم رکن نماز محسوب می شن. برای همین ترک یک سجده یا زیاد انجام دادن یک سجده اگه سهواً باشه نماز رو باطل نمی کنه ولی اگه هر دو سجده انجام نشه، چه عمداً و چه سهواً، چون رکن نماز ترک شده، نماز باطل می شه.

نحوه انجام سجده به شکلیه که 7 عضو بدن روی زمین قرار می گیره: 1- پیشانی.2- کف دستها.3- سر دو زانو.4- سر دوانگشت بزرگ پا.

البته بنابر احتیاط واجب فقط انگشت بزرگ پا باید روی زمین باشه و انگشتان دیگه کفایت نمی کنه.

اگه یکی از این 7 عضو عمداً روی زمین قرار داده نشه سجده باطل می شه. اما به غیر از پیشونی اگه بعضی از این 6 عضو سهواً روی زمين قرار نگیره سجده صحیحه ولی اگه پیشانی روی زمین نباشه در هر صورت سجده باطله

البته موقع ذکر سجده نباید هیچ یک از این 7 عضو رو از زمین بلند کرد و دوباره روی زمین قرار داد، ولی در لحظه ای که ذکر نمی گه، می شه بعضی از اعضای هفت گانه رو به جز پیشانی از زمین بلند کرد و یا اینکه جا به جا کرد.

مسائل بیشتر در مورد سجده رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد.

گفتیم که رکوع یکی از واجبات رکنی نمازه. و البته یکی از واجبات رکوع، ذکریه که باید در رکوع گفته بشه. در رکوع باید بنابر احتياط واجب سه مرتبه «سبحان الله» يا يك مرتبه «سبحان ربی العظیم و بحمده» به عربى صحيح گفته بشه و مستحبه که این ذکر تا سه، پنج، یا هفت مرتبه تكرار بشه.

نمازگزار باید مراقب باشه که در موقع ذكر واجب، بدن بايد آرام باشه و در راه نباید ذکر بگه. حتی ذكر مستحب رو هم اگه به قصد ذكر ركوع می گه باید بدنش آرامش داشته باشه. واگه قبل از تمام شدن ذکر واجب رکوع، عمداً بلند بشه نمازش باطل میشه.

ولی اگه سهواً بلند بشه و بعد از خارج شدن از حالت رکوع متوجه این موضوع بشه نمازش صحیحه ونیازی به تکرار نیست. اما اگه قبل از خارج شدن از حالت رکوع متوجه بشه باید در حال آرامش بدن دوباره ذکر رو بگه.

اما اگه در حال ذکر، کسی تنه بزنه یا حرکت ناخواسته ای رخ بده بايد بعد از آرام گرفتن بدن دوباره ذكر گفته بشه، البته حركات مختصر در هنگام ذکر اشكالی نداره.

نهایتاً بعد از انجام رکوع باید نمازگزار کاملا بایسته و کمی تامل کنه تا بدنش کامل آرامش پیدا کنه. این همون قیام بعد از رکوعه که واجبه و اگه نمازگزار عمداً انجامش نده نمازش باطله ولی اگه سهواً انجام نده اشکالی نداره.

آموزش احکام نماز - رکوع – قسمت اول

یکی از واجبات نماز که در هر رکعت بعد از قرائت انجام می شه رکوعه.

رکوع یکی از واجبات رکنی نمازه، برای همین اگه کسی فراموش کنه که رکوع به جا بیاره یا این که در یک رکعت دو یا سه بار رکوع به جا بیاره چه عمداً باشه چه سهواً نمازش باطل می شه و باید نمازش رو دوباره بخونه.

مگه اینکه قبل از سرگذاشتن به مهر برای سجده دوم به یاد بیاره که به رکوع نرفته، در اینصورت باید بلند بشه و رکوعش رو انجام بده و بعد ادامه نماز رو بخونه.

خم شدن برای رکوع باید به نیت رکوع باشه، و اگه نمازگزار به نیت دیگه ای خم بشه رکوعش صحیح نیست.

نمازگزار برای رکوع، باید به اندازه ای خم بشه که كف دستهاش بتونه روی زانوانش قرار بگیره، و حتی بنابر احتياط واجب باید توی رکوع كف دستهاش روی زانوانش باشه.

اگه هم نمازگزار نشسته نماز می خونه برای رکوع باید به حدی خم بشه که عرفاً گفته بشه رکوع انجام داده.

رکوع توی همه نماز ها باید انجام بشه و اگه کسی انجام رکوع براش سخته، باید: 1- اگر بتونه به چيزى تكيه بده و به رکوع بره. 2- اگه این هم ممكن نشد باید به هر اندازه كه می تونه ‏خم بشه.3- اگه اصلاً نتونه خم بشه بايد بصورت نشسته به رکوع بره. 4- اگر باز هم نتونه، باید در حالت ايستاده با سر اشاره کنه 5- اگه با سر هم نمی تونه اشاره کنه، باید به نيّت ركوع چشمهاش رو ببنده و ذكر رو بگه و بعد به نيّت برخاستن از ركوع چشمهاش رو باز کنه.

ادامه مسائل مربوط به رکوع و اذکار رکوع رو توی قسمت بعد توضیح خواهیم داد.

گفتیم که توی رکعت های اول و دوم نماز، یه حمد و یه سوره از قرآن باید قرائت بشه. ولی در رکعت های سوم و چهارم، یا باید یکبار سوره حمد قرائت بشه و یا اینکه ذکر تسبیحات اربعه خونده بشه.

به طور دقیق تر، نمازگزار می تونه در رکعت سوم و چهارم، یکبار سوره حمد رو تلاوت کنه

و یا اینکه 3 مرتبه بگه سبحان الله والحمدالله و لا اله الا الله والله اکبر.

البته قرائت این تسبیحات از قرائت سوره حمد ثواب بیشتری داره. حتی در قرائت تسبیحات به یک بار قرائت هم می شه اکتفا کرد.

اگه نمازگزار بخواد حمد بخونه اما اشتباهاً تسبیحات به زبانش بیاد يا بعكس بخواد تسبيحات بخونه، ولی حمد به زبانش بیاد، قرائتش صحیح نیست و بايد برگرده و دوباره حمد يا تسبيحات رو بخونه. ولی اگه هر دو در نيّتش بوده، هر كدوم که زبانش بیاد کفایت می کنه.

حالا اگه کسی در رکوع یا بعد از اون شک کنه که تسبیحات یا حمد را خونده یا نه نباید به شکش اعتنا کنه. امّا اگه هنوز به اندازه رکوع خم نشده احتیاط واجب اینه که دوباره بایسته و تسبیحات یا حمد رو بخونه.

واجبه که نمازگزار حمد و تسبیحات اربعه رو در رکعت های سوم و چهارم، آهسته قرائت کنه. و اگه می خواد سوره حمد رو بخونه بنابر احتیاط واجب بسم اللهِ الرحمن الرحیم رو آهسته بخونه.

نماز به همه مسلمانان واجبه ولی نمی شه هرکسی نماز رو به زبان خودش بخونه. مثلا ایرانی ها نمی تونن نماز رو به فارسی بخونن و گرنه نمازشون باطل می شه.

قرائت نماز باید به عربی صحیح باشه یعنی مخارج حروف باید رعایت بشه ولی لازم نیست قواعدی که براى بهتر خوانى قرآن ذكر کردن مثل مدّ لازم یا قُنِّه، رعايت بشه، هرچند رعايت دستورات تجویدی بهتره. ولی همین که بگن نماز به عربى صحیح خونده شده کفایت می کنه.

ولی اگه در همین حد هم تلفظ عربی بلند نیست، باید بره و یاد بگیره و اگه در یاد گیری قرائت نماز کوتاهى کنه، و قرائتش صحیح نباشه نمازش باطل می شه.

حتی اگه وقت نماز تنگ شده باشه و وقت یادگیری نداشته باشه، بنابر احتیاط واجب باید نماز رو به جماعت بخونه. ولی اگه دسترسى به نماز جماعت نداشته باشه، در اینصورت نمازش در تنگى وقت صحیحه.

البته کسانی که امکان یادگیری ندارن و نمی تونن عربی صحیح بخونن، باید قرائت عربی رو هر طوری که می تونن بخونن ولی باز بهتره که این افراد در نماز جماعت شرکت کنن تا حمد و سوره رو امام جماعت براشون بخونه.

اما اگه کسی عربی رو یاد گرفته ولی در حال قرائت شک کرده که یه کلمه رو صحیح گفته یا نه باید دوباره اون کلمه رو بگه. البته به شرطی که به حد وسواس نرسه در اینصورت نباید تکرار کنه و اگه تکرار کنه بنابر احتیاط واجب باید دوباره نمازش رو بخونه.

ادامه مسائل مربوط به قرائت رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد.

یکی دیگه از واجبات نماز قرائته. قرائتِ نماز، یعنی خواندن حمد و سوره، اذکار واجب، تشهد و سلام های نماز.

به جز در نماز میت، در رکعت اوّل و دوم تمامی نمازها باید بعد از تکبیره الاحرام سوره حمد رو قرائت کرد و بعد از اون بنابر احتیاط یک سوره کامل از قرآن مجید رو خوند.

البته در نماز های مستحبی که سوره ی خاصی ذکر نشده، می شه به حمد اکتفا کرد و سوره نخوند.

ولی به صورت کلی در همه نماز ها، می شه تمامی سوره های قرآن رو برای قرائت سوره انتخاب کرد . البته به جز 4 سوره ای که سجده واجب دارن. و البته استثنائاً سوره های «فیل» و «ایلاف» و همچنین سوره های «والضُّحى» و «اَلَم نَشرَح» یک سوره محسوب مى شن.

برای تلاوت حمد و سوره باید توجه داشت که: به طور کلی واجبه آقایان حمد و سوره ی نماز های صبح، مغرب و عشاء رو بلند بخونن و حمد و سوره نماز های ظهر و عصر رو آهسته تلاوت کنن. همچنین واجبه که بانوان هم حمد و سوره نماز ظهر و عصر رو آهسته تلاوت کنن اما در مورد نماز صبح و مغرب و عشاء مختار هستن که حمد و سوره رو آهسته بخونن یا بلند. البته اگه نامحرم صداشون رو می شنوه احتیاط مستحب اینه که حمد و سوره اون نمازها رو هم آهسته بخونن.

البته منظور از بلند خُوندن اینه که زنگ و جوهر صدا آشکار باشه. نه اینکه فریاد زده بشه. و حتی اگه فریاد زده بشه نماز باطل می شه.

همچنین منظور از آهسته خوندن هم اینه که صدا جوهر نداشته باشه و حمد و سوره مثل صحبت های درگوشی قرائت بشه .نه اینکه فقط از قلب گذرونده بشه

اما اگه کسی از روی فراموشی مثلا نماز عشا رو آهسته یا نماز ظهر رو بلند بخونه نمازش باطل نمی شه ولی هر موقع به یاد بیاره باید ادامه نماز رو به صورت صحیح بخونه.

ادامه مسائل مربوط به قرائت رو در قسمت های بعد توضیح خواهیم داد...

اگه کسی بیمار باشه و نتونه ایستاده نماز بخونه ولی احتمال میده تا آخرِ وقت نماز بتونه ایستاده نماز بخونه، بنابر احتياط واجب باید صبر کنه تا شاید موفق بشه ایستاده نماز بخونه.

ولی اگه نهایتاً نتونست همۀ نماز رو ایستاده بخونه، هر مقداری رو که می تونه باید ایستاده بخونه، هرچند به چيزى مثل عصا تكيه کنه ولی اگه نتونست تا آخر نماز ادامه بده، بقیه نمازش رو نشسته بخونه؛ اگه نشسته هم نتونست، باید ادامه نمازش رو خوابیده بخونه، اما هر موقع که بتونه باید بلند شه و نشسته بخونه و یا حتی اگه بتونه بلند شه و ایستاده بخونه و دوباره اگه نتونست، ادامه نماز رو نشسته و اگه باز نتونست؛ خوابیده بخونه.

ولی در بین حرکت نباید ذکرهای نماز رو بگه.

البته گاهی ممکنه نمازگزار بتونه ایستاده نماز بخونه ولی احتمال عقلائى مى ده که ایستادن برای بدنش مضر باشه یا باعث بشه بیماریش طولانی تر بشه، در اینصورت نمازگزار نباید ایستاده نماز بخونه و می تونه نشسته نماز بخونه.

توی قسمت های قبل در مورد قیام که از واجبات نمازه صحبت کردیم.

البته واجب بودن قیام به این معنا نیست که اگه کسی نمی تونه بایسته نمازش باطله.

اگه کسی فقط با تکیه به عصا يا ديوار و مانند اون می تونه بایسته، يا اینکه اگه پاهاش رو از هم دور بذاره می تونه بایسته، بايد ايستاده نماز بخونه.

حتی اگه فقط می تونه قسمتى ‏از نماز رو ايستاده بخونه، واجبه که اون مقدار رو بايسته ولی می تونه بقيّه نمازش رو نشسته بخونه . اما اگه در هر صورت ایستادن فوق العاده براش مشقت بار باشه و نمى‏تونه ايستاده نماز بخونه می تونه کل نمازش رو نشسته بخونه.

حتی اگه مثل معلولین قطع نخاع، نشسته هم نمی تونه نماز بخونه باید خوابیده نماز بخونه. ولی در حال خوابیده هم باید جهت قبله رو رعایت کنه بدین صورت که:

1-در مرحله اول باید به پهلوی راست بخوابه به طوری که جلوی بدن رو به قبله باشه.

2- اگه کسی نتونه به پهلوی راست بخوابه باید به پهلوى چپ بخوابه.

3- ولی اگه نتونه به پهلوی چپ هم بخوابه، باید به پشت بخوابه بطورى كه كف پاهاش رو به قبله باشه.

ادامه مسائل مربوط به نماز نشسته و خوابیده رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد

گفتیم که قیام یکی از واجبات نمازه.

اما یکی از واجبات قیام اینه که آرامش بدن موقع قیام حفظ بشه

و در غیر اینصورت: اگه در حال تکبیره الاحرام و یا قیام متصل به رکوع، بدن آرامش نداشته باشه چه عمدا باشه چه سهوا، باید نماز رو تموم کرد و دوباره خوند.

ولی اگه قیام برای خواندن حمد و سوره باشه و نمازگزار در حال خواندن حمد و سوره یا تسبیحات باشه، اگرچه نباید بدن و پاهاش حرکت کنه یا بدنش به طرفی خم بشه ولی اگه حرکت از روی فراموشی باشه، در اینصورت نمازش باطل نمی شه. و اگه چنین شد یعنی بدن بى‏اختيار قدری حركت کرد كه از حالت آرامش خارج شد بنابر احتياط واجب باید بعد از آرام گرفتن بدن،‏ اون ذکری رو که در حال حركت گفته دوباره بگه.

نمازگزارانی که به حرم های شریفه مشرف می شن ممکنه در حال نماز و در شلوغی رواق ها، شخصی بهشون برخورد کنه و آرامش بدنشون از بین بره ، در این صورت بنابر احتیاط باید اون ذکرو که در حال حرکت گفتن، در حال آرامش تکرار کنن.

ادامه مسائل مربوط به قیام رو در قسمت بعد توضیح خواهیم داد

قیام یا همون ایستادن، یکی از واجبات نمازه و  بهتره که با حالت خُشوع, با شانه های پایین افتاده و دست های روی ران و انگشتان به هم چسبیده و با بدن راست انجام بشه. و نگاه در حال قیام به محل سجده باشه. همچنین سنگینی بدن به صورت متوازن، پاهای زنان به هم چسبیده و پاهای آقایان کمی باز باشه.

قیام در 4 جای نماز واجبه که 2 تای اون ها رکنی و 2 تای اون ها غیر رکنیه

قیام های رکنی عبارتند از : 1- قیام موقع تکبیره الاحرام 2- قیام قبل از رکوع که اصطلاحا قیام متصل به رکوع هم گفته می شه.

اگه این دو قیام انجام نشه چه عمدا و چه سهوا ، نماز باطل می شه

قیام های غیر رکنی عبارتند از: 1- قیام هنگام خواندن حمد و سوره 2- قیام بعد از رکوع و قبل از سجده

که اگه این دو قیام عمداً انجام شده نماز باطل می شه. ادامه مسائل مربوط به قیام رو در قسمت های بعد توضیح خواهیم داد.

توی قسمت قبل نیت رو توضیح دادیم. اما بعد از نیت، موقع تکبیره الاحرامه که اولین جزء نماز به حساب میاد

تکبیره الاحرام یعنی همون ذکر «الله اکبر» که نماز با اون ذکر شروع می شه و باید به عربی صحیح گفته بشه. و چون واجب رکنی نمازه، اگه عمداً و یا سهواً گفته نشه نماز باطل می شه. حتی اضافه گفتن، یعنی دوبار گفتن تکبیر هم اگه عمداً باشه موجب ابطال نماز می شه.

کسانى هم که به خاطر بیمارى یا هر دلیل دیگه ای قدرت تکلم ندارن و نمى تونن تکبیر رو درست بگن باید هر طورکه توانایی دارن بگن و اگه هیچی نمى تونن بگن احتیاط واجب اینه که با دست اشاره کنن و همچنین با زبانى که در میان ناشنوایان متعارف هست اون رو ادا کنن و علاوه بر اون در قلبشون هم بگذرونن.

مستحبه که افراد، موقع تکبیر، دستها رو تا مقابل گوش بالا بیارن ولی باید مراقب باشن تکبیره الاحرام رو باید زمانی بگن که بدن آرامش داشته باشه یعنی اگه در حال خم شدن یا در حال حرکت و یا قدم برداشتن تکبیر بگن نماز شون باطل می شه.

اگه کسی بعد از تکبیر شک کرد که تکبیر رو صحیح گفته یا نه، نباید دوباره تکبیر بگه و باید نمازش رو ادامه بده. همچنین اگه کسی در حال خواندن حمد یا سوره شک کنه که اصلاً تکبیره الاحرام گفته یا نه، باز شکش بی مورده و نباید اعتنا کنه. ولی اگه هنوز حمد رو شروع نکرده باید دوباره تکبیر بگه.