معيار تعيين خوراک برای پرداخت فطره [کلیات زکات فطره ]

پرسش : آیا در پرداخت زکات فطره خوراک شخصی خود انسان ملاک می باشد؟

پاسخ : در زكات فطره خوراك شخصى خود انسان ملاك نيست بلكه خوراك معمولى اهل شهر و يا محل ملاك است؛ بنابراين، كسى كه هميشه برنج مى‏خورد مى‏تواند زكات فطره را از گندم بدهد.

میزان زکات فطره قابل پرداخت به فقیر [کلیات زکات فطره ]

پرسش : چه مقدار می توان به فقیر زکات فطره پرداخت؟

پاسخ : احتياط واجب آن است كه به فقير بيشتر از مخارج سالش و كمتر از يك صاع (تقريباً سه كيلو) داده نشود.

وقت اداى زكات فطره [کلیات زکات فطره ]

پرسش : وقت پرداختن زکات فطریه چه زمانی است؟

پاسخ : وقت اداى زكات فطره، روز عيد فطر قبل از انجام نماز است؛ بنابراين، كسى كه نماز عيدفطر را مى‏خواند بايد فطره را پيش از نماز عيد بدهد، ولى اگر نماز عيد را نمى‏خواند مى‏تواند تا ظهر روز عيد تأخير بيندازد.

استحباب پرداخت زکات فطره توسط فقير [کلیات زکات فطره ]

پرسش : پرداخت زکات فطره توسط شخص فقیر چه حکمی دارد؟

پاسخ : مستحب است شخص فقيرى كه فقط به اندازه يك صاع (تقريباً سه كيلو) گندم يا مانند آن دارد زكات فطره را بدهد و چنانچه عيالاتى داشته باشد و بخواهد فطره آنها را بپردازد، مى‏تواند آن يك صاع را به قصد فطره به يكى از آنان بدهد و او هم با همين قصد به ديگرى مى‏دهد، تا نفر آخر و بهتر است بعداً آن را به كسى بدهند كه از خودشان نباشد و اگر يكى از آنها صغير است ولى او به جاى او بگيرد و بعد به شخص ديگرى دهد.

اعتبار قصد قربت در زکات فطره [کلیات زکات فطره ]

پرسش : آیا باید در هنگام پرداخت زکات فطره، قصد قربت نمود؟

پاسخ : در زكات فطره مانند زكات مال قصد قربت لازم است، يعنى بايد براى اطاعت فرمان خدا زكات فطره بدهد و نيّت فطره نيز شرط است.

حکم اعتماد به اعلام صداوسیما برای اثبات اوّل ماه [راه های ثابت شدن اول ماه]

پرسش : آیا می‌توان به اطلاعیه‌ی صداوسیما در مورد عید فطر اعتماد نمود و روزه را ترک نمود؟

پاسخ : درصورتی‌که از هر منبعی اطمینان به اوّل ماه پیدا کنند شکستن روزه جایز است.

وظیفه مکلّف در صورت اختلاف‌نظر مرجع با ولی‌فقیه در رؤیت هلال [راه های ثابت شدن اول ماه]

پرسش : در مورد رؤیت هلال ماه باید از مرجع، تقلید کرد یا از ولی‌فقیه؟

پاسخ : رؤیت هلال حکم شرعی نیست تا نیاز به تقلید داشته باشد بلکه تشخیص موضوع است که باید برای مکلف ثابت شود و از قول هرکسی برای اوثابت شد می‌تواند طبق آن عمل کند، مگر این‌که بداند مستند حاکم یا مرجع تقلید اشتباه بوده، در این صورت عید حتی با حکم حاکم نیز ثابت نمی‌شود.

حکم ثبوت ماه با نظر مرجع تقلید [راه های ثابت شدن اول ماه]

پرسش : اگر حلول ماه شوال و عید فطر بر مرجع تقلید محرز شده باشد تکلیف مقلدین آن مرجع چیست؟

پاسخ : هرکس از گفته مراجع تقلید اطمینان به حلول شوال پیدا کنند طبق آن عمل کند.

عدم لزوم تساوی امکانات برای اثبات اوّل ماه در بلاد شرقی و غربی [راه های ثابت شدن اول ماه]

پرسش : در رساله شریفه مرقوم است که معظم له قائل به وحدت افق در اثبات اول ماه می باشند و از طرف دیگر آمده است که فرض حلول ماه جدید در بلادی که در شرق آنان رویت هلال اثبات گردیده، صحیح است و برای مثال دو شهر استهلال در دو شهر مشهد و تهران آورده شده است، سوال اینکه آیا دو بلاد بایستی دارای امکانات رویت مشابه باشند (یعنی در یک روز خاص امکان رویت هلال برای هر دو آنان میسر باشد) یا صرف استقرار در شرق دیگری علیرغم تفاوت امکان رویت بین آنان برای جاری شدن فتوای حضرت عالی کافی است؟

پاسخ : برای بلاد شرقی مانند مثال مزبور حتما رویت حاصل می شود و وجود موانع مشکلی در حلول ماه ایجاد نمی کند.

حکم ثبوت اول ماه به‌وسیله محاسبات نجومي [راه های ثابت شدن اول ماه]

پرسش : آیا اول ماه می‌توان را به‌وسیله‌ی محاسبات نجومی ثابت نمود؟

پاسخ : اوّل ماه به‌وسیله تقویم‌ها و محاسبات منجّمين ثابت نمی‌شود، هرچند آن‌ها اهل اطّلاع و دقّت باشند، مگر اين‏كه از گفته آن‌ها يقين حاصل گردد.

راه‌های اثبات اول ماه قمری [راه های ثابت شدن اول ماه]

پرسش : راه‌های اثبات اول ماه قمری را بیان فرمایید؟

پاسخ : اوّل ماه از پنج طريق ثابت می‌شود: 1- ديدن ماه با چشم، امّا ديدن با دوربين و وسايل ديگرى از اين قبيل كافى نيست. 2- شهادت عدّه‏اى كه از گفته آن‌ها يقين پيدا شود (هرچند عادل نباشند، همچنين هر چيزى كه مايه يقين گردد). 3- شهادت دو مرد عادل، ولى اگر اين دو شاهد صفت ماه را برخلاف يكديگر بگويند، يا نشانه‌هایی بدهند كه دليل بر اشتباه آن‌هاست به گفته آن‌ها اوّل ماه ثابت نمی‌شود. 4- گذشتن سى روز تمام از اوّل ماه شعبان كه اوّل ماه رمضان با آن ثابت می‌شود، يا گذشتن سى روز تمام از اوّل ماه رمضان كه اوّل ماه شوال ثابت مى‏شود (البتّه اين در صورتى است كه اوّل ماه قبل مطابق همين طرق ثابت‌شده باشد). 5- حكم حاكم شرع، به اين صورت كه براى مجتهد عادلى اوّل ماه ثابت شود و سپس حكم كند كه آن روز اوّل ماه است، در اين صورت پيروى از او بر همه لازم است، مگر كسى كه يقين به‌اشتباه او دارد.

حد جنون مسقط تکلیف [کسانی که نمی توانند روزه بگیرند]

پرسش : تا چه حد از بیماری‌ها و اختلالات روحى و روانى، باعث ساقط شدن نماز و روزه می‌شود؟ تشخیص آن بر عهده کیست؟

پاسخ : درصورتی‌که عرفاً به او دیوانه و مجنون بگویند و یا اینکه نتواند وقت نماز را تشخیص دهد، نماز از او ساقط می‌شود.

وظیفه مسافر در صورت رسیدن به وطن در بعدازظهر [کسانی که نمی توانند روزه بگیرند]

پرسش : آیا مسافری که بعد از اذان ظهر به وطن رسیده است می‌تواند روزه بگیرد؟

پاسخ : مسافرانى كه بعدازظهر به وطن يا محلّ اقامت می‌رسند نمی‌توانند روزه‌بگیرند، اما مستحب‏ است اعمالى كه روزه را باطل می‌کند ترك كنند.

وظیفه پزشک در مورد توصیه به ترک روزه [کسانی که نمی توانند روزه بگیرند]

پرسش : در برخى بیماری‌ها، مثل نارسایى کلیه، با اطمینان می‌توان به بیمار توصیه نمود که روزه نگیرد امّا در خیلى از موارد به علّت شکّى که در اصل بیمارى، یا چگونگى تأثیر روزه بر آن وجود دارد، یا به علّت عدم وجود تحقیقات و نتایج لازم در مورد اثرات روزه بر بسیارى از بیماری‌ها و کلاً به خاطر عدم امکان تعیین نقش روزه بر بیمارى، پزشک واقعاً نمی‌داند روزه را به بیمار توصیه کند یا خیر؟ در این صورت وظیفه پزشک چیست؟

پاسخ : این مسئله دو صورت دارد: گاه براى طبیب خوف ضرر حاصل می‌شود، یعنى احتمال قابل‌توجهى نسبت به زیان داشتن روزه براى او حاصل می‌شود، در اینجا می‌تواند همان را به بیمار منتقل کند، چنانچه بیمار از قول طبیب خوف ضرر پیدا کرد روزه را ترک می‌کند. صورت دوّم آن است که احتمال ضعیف و کم‌رنگی باشد، در اینجا نمی‌توان ترک روزه را به بیمار توصیه کند.

تقدّم بر امام در أفعال نماز [تبعیت از امام ]

پرسش : آیا ماموم می تواند زودتر از امام کارهای نماز را انجام دهد؟

پاسخ : رکوع و سجده قبل از امام جایز نیست،(یعنی نماز باطل است) و ماموم بايد كارهاى نماز را مانند ركوع و سجود جلوتر از امام انجام ندهد، بلكه همراه امام يا كمى بعد از او به جا آورد.

زمان نیت کردن در روزه‌ی ماه رمضان [نیت روزه]

پرسش : آیا برای نیت کردن روزه ماه رمضان زمان خاصی تعیین‌شده است؟

پاسخ : نيّت وقت معيّنى ندارد، بلكه هر موقعى تا قبل از اذان صبح نيّت كند كافى است و همین‌که براى خوردن سحرى برمی‌خیزد، اگر از او سؤال شود منظورت چيست؟ بگويد: «قصد روزه‌دارم» كافى است.

نیت روزه پیش از ظهر که به گمان حائض شدن ترک شده [نیت روزه]

پرسش : زنی که فکر می‌کرد حائض شده یا خواهد شد نیت روزه ماه رمضان را سهواً ترک کند ولی تا قبل از ظهر نیت کند آیا روزه‌اش صحیح است؟

پاسخ : اگر کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده مانعی ندارد.

وظیفه شخص در صورت فراموشی نیت روزه‌ی ماه رمضان [نیت روزه]

پرسش : چنانچه فردی نیت روزه را در ماه رمضان فراموش نماید وظیفه‌ی او چیست؟

پاسخ : اگر در ماه رمضان نيّت را فراموش كند چنانچه تا قبل از اذان ظهر يادش بيايد و فوراً نيّت كند و كارى كه روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد روزه‌اش صحيح است، امّا اگر بعدازظهر نيّت كند صحيح نيست.

مبطلات اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : مبطلات اعتکاف را بیان فرمایید؟

پاسخ : امور زير باطل كننده اعتكاف است: 1. تمام چيزهايى كه روزه را باطل مى كند، چنانچه در روز انجام شود. 2. آميزش با همسر، چه در روز باشد و چه در شب،البته سایر تمتعات بنابر احتیاط واجب مبطل است. 3. ارتكاب ساير محرّماتِ اعتكاف نظير خريد و فروش و استشمام عطريّات و بوهاى خوش، بنابر احتياط واجب، بلكه خالى از قوّت نيست.

حکم ارتکاب سهوی محرمات باطل کننده اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : چنانچه معتکف یکی از محرمات باطل کننده اعتکاف را از روی سهو یا فراموشی انجام دهد چه حکمی دارد؟

پاسخ : در فرض سؤال اعتكاف او خالى از اشكالى نيست.

نیت گشایش در زندگی همراه با نیت روزه ماه رمضان [نیت روزه]

پرسش : آیا می‌توانم نیت روزه‌ی ماه رمضان را به‌صورت توأم، هم نیت روزه واجب ماه رمضان و هم به نیت گشایش همه‌جانبه در زندگی‌ام و کارم انجام دهم یا خیر؟ آیا اشکال شرعی دارد و باعث عدم قبول روزه واجب ماه رمضان من می‌شود؟

پاسخ : مانعی ندارد ولی نیت را خالص کنید آثاری که میخواهید حاصل میشود.

عدم فوریّت قضای اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : آیا به جا آوردن قضای اعتکاف، واجب فوری می باشد؟

پاسخ : قضاى اعتكاف، واجب فورى نيست؛ هر چند انجام آن در اوّلين فرصت مطابق احتياط است.

عدم وجوب قضای اعتکاف نذری میّت بر ولیّ او [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : اگر معتکف در حین اعتکاف نذری یا مانند آن که واجب شده است بمیرد؛ قضای آن بر ولیّ میّت واجب است؟

پاسخ : هرگاه معتكف در اثناى اعتكافى كه به سبب نذر يا مانند آن واجب شده از دنيا برود، قضاى آن بر ولىّ ميّت واجب نيست هر چند مطابق احتياط است.

حکم بطلان اعتکاف با زنا و شراب خواری در شب [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : آیا ارتکاب حرام مانند زنا و شراب خواری در شب موجب بطلان اعتکاف می باشد؟

پاسخ : زنا کردن موجب بطلان اعتکاف است و مشروب خوردن بنابراحتیاط واجب موجب بطلان اعتکاف است.

حکم نگاه حرام در زمان اعتکاف [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : آیا نگاه شهوت انگیز موجب بطلان اعتکاف مى شود؟

پاسخ : موجب بطلان اعتکاف نمى شود.

باطل شدن اعتکاف بسبب باطل شدن روزه معتکف [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : اگر روزه معتكف باطل شود، آيا اعتكافش نيز باطل مى گردد؟

پاسخ : آرى! اعتكاف او هم باطل مى شود.

هر کار حرامی موجب بطلان اعتکاف نیست [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : اگر معتكف مرتكب فعل حرامى شود كه روزه را باطل نمى كند، اعتكافش چه حكمى دارد؟

پاسخ : هركار حرامى اعتكاف را باطل نمى كند تنها امور خاصّى اعتكاف را باطل مى كند .

وظیفه معتکف در صورت های مختلف باطل شدن اعتکافش [مبطلات اعتکاف ]

پرسش : اگر اعتكاف به وسيله يكى از مبطلات و مفسدات باطل شود در صور زير چه حكمى دارد؟ الف) در صورتى كه اعتكاف، واجب معيّن باشد. ب) در صورتى كه اعتكاف واجب غير معيّن باشد. ج) در صورتى كه اعتكاف استحبابى باشد.

پاسخ : هرگاه انسان، اعتكاف خود را به سبب ارتكاب يكى از مبطلات اعتكاف باطل كند چنانچه آن اعتكاف واجب معيّن بود (و وقت آن گذشته) بايد قضاى آن را بجا آورد، و اگر واجب غير معيّن بوده، بايد آن را دوباره انجام دهد، مگر اينكه به هنگام نيّت اعتكاف يا اجراى صيغه نذر شرط رجوع كرده باشد، كه در اين صورت نيازى به قضا يا اعاده آن نيست. و اگر اعتكافش واجب نبوده، ولى در روز سوم آن را باطل كرده، در اينجا نيز بايد قضاى آن را بجا آورد، امّا اگر در روز اوّل و دوم (قبل از تكميل دو روز) بوده، وظيفه اى ندارد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی