پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

اقامه دعوای غیرمالی توسط سفیه [احکام حجر]

پرسش : آیا شخص سفیه در امور غیرمالی می‌تواند به‌صورت مستقل اقامه دعوا نماید؟
پاسخ : اگر عقل و هوش کافی داشته باشد مانعی ندارد.

تملک مراتع بدون اجازه دولت [إحیای زمین ]

پرسش : زمین‌هایی که قبلاً مرتع عمومى بوده، دولت اسلامى آن‌ها را تقسیم نموده و به کسانى که واجد شرایط هستند واگذار می‌کند ولى عدّه‌ای بدون اجازه دولت خودسرانه آن‌ها را شخم زده و تملّک می‌کنند، آیا مجاز هستند؟
پاسخ : در فرض سؤال؛ شرعاً اشکال دارد.

مستثنیات دین [احکام حجر]

پرسش : مستثنیات دین چیست؟
پاسخ : خانه، وسایل خانه، لباس، وسیله نقلیه و مانند آن است.

حکم به محجوریت بعد از فوت [احکام حجر]

پرسش : آیا بعد از فوت شخصی می‌توان حکم به محجوریت او نمود؟
پاسخ : هرگاه ثابت شود که آن شخص در برهه‌ای از زمان حیات خود محجور بوده بخشی از احکام ثابت می‌شود.

احیاء موات بلاد مسلمین توسط کافر [إحیای زمین ]

پرسش : اگر کافرى، زمین مواتى را در بلاد مسلمین احیا کند، آیا مالک آن مى شود؟
پاسخ : در صورتى که با موافقت حکومت اسلامى باشد، و لطمه اى به مسلمین نزند، مالک مى شود.

زمین‌هایی که چگونگی تملک آن‌ها معلوم نیست [إحیای زمین ]

پرسش : آیا زمینی را پدران ما احیا کرده‌اند و یا خریداری کرده باشند و هیچ سندى نسبت به سابقه این زمین در دست نیست طبق قانون ارث به ورثه آن‌ها می‌رسد؟
پاسخ : اگر زمین را پدران شما احیا کرده‌اند و قبلاً موات بوده، طبق قانون ارث به ورثه آن‌ها می‌رسد و همچنین اگر خریدارى کرده باشند و اگر هیچ سندى نسبت به سابقه این زمین در دست نیست و شاهد و گواهى نیز وجود ندارد، ملک از آن‌کسی است که در دست اوست یعنى ملک اجداد شما بوده و باید به قانون ارث عمل کنید.

تردید در اباحه زمین قبرستان [إحیای زمین ]

پرسش : شهردارى، قطعه زمینى را در یکى از شهرستان‌ها که در طرح جامع شهرسازى به‌عنوان فضاى سبز در نظر گرفته‌شده است، طبق قانون خریدارى کرده و تملّک نموده است، نظر به مجاورت زمین فوق با گلزار شهداى شهرستان، پس از کسب مجوّز قانونى، قسمتى از آن مکان به مدفن آنان اختصاص‌یافته و تاکنون قریب به 50 شهید دفاع مقدّس در آنجا مدفون گردیده است، بعضى در اباحه آن مکان ایجاد تردید می‌کنند، حکم شرع در این مسئله چگونه است؟
پاسخ : چنانچه زمین مزبور موات بوده اشکالى ندارد و چنانچه زمین آبادى بوده که مالک داشته، اگر شهردارى طبق موازین شرع آن را تملّک کرده است اشکالى نیست، در غیر این صورت دفن اموات در آن جایز نیست.

احیاء زمین موات با آب وقفی [إحیای زمین ]

پرسش : اگر زمین موات را با آب قنات یا چاه وقفی احیاء نمایند آیا زمین احیاء شده جزء موقوفات است؟
پاسخ : زمینی که با آب وقف احیاء شده جزو موقوفات نمی‌شود ولی باید معادل قیمت آب را بدهد.

احیای زمین موات به‌واسطه اجیر [إحیای زمین ]

پرسش : اگر زمین موات را من پیدا و مشخص کنم ولی احیا و آباد کردن آن زمین به امر من و توسط مستأجر و یا و رعیت من باشد و حق‌الزحمه‌اش را بگیرد شرعاً مالک زمین من هستم یا رعیت؟
پاسخ : اگر برای شما آباد کرده باشد نه برای خودش، مالک آن شما می‌باشید.

اختلاف بین کشاورزان و مدعیان مالکیت زمین موات [إحیای زمین ]

پرسش : در هندوستان فرمانروایان از كشاورزان مالیات‌های زيادى بابت زمین‌های كشاورزى مى‏گيرند درحالی‌که اين زمین‌ها متعلّق به كشاورزان بوده و از اجدادشان به آن‌ها رسيده است، مرقوم بفرماييد مالك زمین‌ها كيست؟
پاسخ : ظاهر آنچه بیان شد اين است كه فرمانروایان يد مالكانه بر زمین‌ها داشته و به‌عنوان مزارعه به رعايا واگذار كرده‏اند، حال كسانى كه معتقدند آن‌ها غاصب بوده يا اراضى موات‏ را به دست مردم داده‏اند، چنانچه دليل كافى براى اثبات مطلب خود اقامه كنند و ثابت شود مال پدران خودشان بوده از راه‌ها خلع يد به عمل مى‏آيد.

بایر شدن زمین موات بعد از احیاء شدن [إحیای زمین ]

پرسش : اگر فردي زمين مواتي را احيا کند ولي بعد از مدّتي مجدداً باير شود و ساليان طولاني بگذرد، آيا از ملکيت مالک خارج می‌شود؟
پاسخ : در اينجا زمين، باير محسوب می‌شود و در ملک او باقي می‌ماند، مگر این‌که اعراض کرده باشد يعني از زمين صرف‌نظر کند يا اعراض عملي ثابت شود؛ ولي اگر اعراض نکند هرچند مدّت طولاني بگذرد مالک است و زمان دخالتي ندارد.

معنی اراضی موات و اراضی ملی [إحیای زمین ]

پرسش : ملاک و معیار تشخیص اراضی موات از اراضی ملی چیست؟
پاسخ : اراضی موات، زمین‌هایی است که هرگز کسی آن را آباد نکرده است؛ و زمین ملی چیزی جز اراضی موات نیست.

مالکیت زمین مصادره‌ای توسط آبادکننده آن [إحیای زمین ]

پرسش : زمينى كه حدود صدسال زراعت نشده و به نام يكى از درباريان زمان طاغوت بوده با صلاحديد عدّه‌ای از مسئولين دولت جمهورى اسلامى بين افراد واجد شرايط تقسیم‌شده است و به‌جای ساختمان به آن‌ها داده‌اند، آيا تملّك زمین‌های مذكور مجاز است؟
پاسخ : اگر زمين موات بوده است كسى مالك آن مى‏شود كه آن را آباد كند (مثلاً خانه بسازد) و اگر سابقاً آباد بوده تعلّق به مالك سابق دارد و اجازه او لازم است؛ مگر این‌که او از طريق غصب بر آن مسلط شده باشد و صاحب اصلى معلوم نباشد، كه بايد با اجازه حاكم شرع به نيازمندان داد.

اخذ وثیقه به‌عنوان تأمین کیفری [ضمانت نقل ذمه ]

پرسش : وثیقه‌ای که به‌عنوان تأمین کیفرى از شخص ثالث اخذ می‌گردد، با فرض این‌که ماهیت آن علاوه بر تعهّد بر حضور، تعهّد بر دین نیز باشد، چه حکمى دارد؟
پاسخ : این کار درواقع ترکیبى از عقد کفالت و ضمانت است و اشکالى ندارد.

حکم واگذاری مقداری از زمین قبرستان متروکه به اشخاص توسط شهرداری [إحیای زمین ]

پرسش : مطابق تبصره 6 ماده 96 قانون شهرداری‌ها، کوچه‌ها و پیاده‌روها و خیابان‌ها و گورستان‌های عمومى ملك عمومى محسوب شده و در مالکیت شهردارى قرار دارد؛ شهردارى به علّت متروکه شدن گورستان، مقدارى از آن را طبق ضوابط قانونى به افراد واجد شرايط واگذار نموده است، با عنايت به این‌که دليلى بر وقفيّت زمين گورستان نيست، بفرماييد كه اراضى مذكور وقف است، يا مالکیت شهردارى طبق قانون فوق صحيح است؟
پاسخ : هرگاه زمين مزبور سابقه ملكى نداشته باشد، يا احتمال موات‏ بودن آن از روز اوّل برود حكم وقف بر آن جاری نمى‏شود؛ امّا اگر سابقه ملکیت داشته و براى قبرستان واگذارشده است حكم وقف بر آن جاری است.

احیاء حریم موقوفه توسط مستأجر و ادعای ملکیت آن قسمت [إحیای زمین ]

پرسش : شخصى، قطعه زمين موقوفه‏اى را از متولی اجاره مى‏كند، بعد از اجاره، قسمتى از زمین‌های موات‏ حريم آن را نيز احيا مى‏كند. آيا متولی مى‏تواند زمين مزبور را كه مستأجر احيا كرده است جزء وقف محسوب دارد يا مستأجر مالك آن مى‏شود؟
پاسخ : چنانچه حريم شرعى بوده مستأجر حقّ احيا نداشته و مالك نمى‏شود و مادام كه مدّت اجاره زمين تمام نشده مستأجر حقّ استفاده از آن را دارد و بايد اجاره آن را بدهد و متولی نمى‏تواند از او بگيرد ولى بعد از اتمام مدّت اجاره، حقّى براى مستأجر باقى نيست.

حکم ضمانت ادا بدون اشتغال ذمه [ضمانت نقل ذمه ]

پرسش : آیا ضمانت ادا – به این صورت که شخص به طلبکار ملتزم شود تا دین بدهکار را ادا کند – و نتیجه‌ای جز وجوب تکلیفی ادای دین از سوی او نداشته باشد (مشغول الذمه نشود)، صحیح است؟ در این صورت: الف) آیا تعلیق آن - مثلاً به این صورت که بگوید «چنانچه بدهکار بدهی تو را در سررسید آن نپردازد، من می‌پردازم» - نیز صحیح است؟ ب) آیا مانند رهن تنها از سوی ضامن، لازم است؟ ج) آیا این نوع ضمانت مختص دیون است یا شامل اعیان و اعمال نیز می‌شود؟ د) آیا این نوع ضمانت صلح است، عقدی است مستقل یا شرط ضمن عقد است؟
پاسخ : این نوع ضمانت صحیح نیست.

صیغه ضمان [احکام عقد ضمانت]

پرسش : آیا صیغه لفظى ضمان باید به زبان عربی خوانده شود؟
پاسخ : در ضمانت مى‏تواند صيغه لفظى به زبان فارسى يا عربى يا هر زبان ديگر بخواند.

طریقه اجرای قرارداد ضمان [احکام عقد ضمانت]

پرسش : آیا برای ضامن شدن نیاز به اجرای صیغه خاصی می‌باشد
پاسخ : هرگاه انسان بخواهد ضامن شود كه بدهى كسى را بدهد مى‏تواند صيغه لفظى بخواند و یا به‌وسیله امضا كردن ضمانت‌نامه يا هر كار دیگر اين مطلب را به طلبكار بفهماند.

ضمانت‏ نفقه زوجه توسط شخص ثالث [ضمانت نقل ذمه ]

پرسش : آيا شخص ثالث مى‏تواند در ضمن عقد ازدواج، نفقه زوجه را تعهّد نمايد تا هرگاه بين زن و شوهر راجع به نفقه اختلافى به وجود آمد، نفقه زوجه را پرداخت نمايد؟ و در اين صورت آيا نفقه از زوج ساقط مى‏شود؟
پاسخ : مانعى ندارد كه شخص ثالثى ضمانت‏ نفقه را بنمايد و در اين صورت نفقه بر عهده او خواهد بود.

صحت ضمان به‌صورت پشتيبانى ضامن از مضمون عنه [احکام عقد ضمانت]

پرسش : مشهور فقها ماهیت ضمان را نقل ذمّه به ذمّه مى‌دانند؛ يعنى پس از انعقاد ضمان، مديون اصلى برى الذمه شده و ذمه ضامن به مقدار دين مشغول مى‌شود. درصورتی‌که آنچه در عرف تجارى امروز عمل مى‌شود پشتيبانى ضامن از مضمون عنه است. به اين معنا كه بعد از ضمان كماكان مديون اصلى بدهكار است و در صورت عدم امكان وصول از او، طلبكار حقّ مراجعه به ضامن را دارد. لطفاً بفرماييد: آيا چنين قراردادى صحيح است؟ برفرض صحت، عقد جديدى است يا نوعى از عقد ضمان مى‌باشد؟
پاسخ : هر دو نوع ضمان صحيح است و عقد ضمان محسوب مى‌شود و در حاشيه عروة الوثقى شرح آن را نوشته‌ايم و جمعى از فقهاى معاصرين در اين مسئله با آنچه گفته شد موافق‌اند.

حکم پوشیدن شلوار در حال ایستاده [آداب زندگی]

پرسش : استحباب پوشیدن شلوار به صورت نشسته یا کراهت پوشیدن شلوار به صورت سر پا با توجه به‌ روایات موجود و حلیه المتقین و...توسط معظم له تایید می شود ؟
پاسخ : با توجه به روایاتی که در این زمینه نقل شده است پوشیدن شلوار در حالت ایستاده کراهت دارد و به صورت نشسته و با خواندن اذکاری که برای آن هنگام ذکر شده مستحب است.

مشروط کردن ضمانت به عدم پرداخت مديون اصلى [احکام عقد ضمانت]

پرسش : به‌موجب مادّه 698 قانون مدنى (كه برگرفته از فقه امامیه است) بعدازاین كه ضمان به‌طور صحيح واقع شد، ذمّه مضمون عنه برى و ذمه ضامن نسبت به مضمون له مشغول مى‌شود. درصورتی‌که در مادّه 723 همان قانون آمده: «ممكن است كسى در ضمن عقد لازمى به تأديه دين ديگرى ملتزم شود در اين صورت تعليق به التزام مبطل نيست مثل‌اینکه كسى التزام خود را به تأديه دين مديون معلق به عدم تأديه او نمايد» آيا مادّه اخير در مقام ايجاد عقد ديگرى مانند ماهیت ضم ذمه به ذمه مى‌باشد يا در مقام بيان يكى از اقسام ضمان است؟ همچنين در مادّه 699 همان قانون، تعليق در ضمان مبطل عقد دانسته شده، ولى در ذيل ماده آمده: «ولى التزام به تأديه ممكن است معلق باشد» چه تفاوتى بين اين دو وجود دارد؟ خلاصه این‌که آيا ضامن می‌تواند ضمانت و پرداخت دين ضامن را مشروط به عدم پرداخت مديون اصلى نمايد و برفرض مثبت بودن جواب آيا چنين عقدى از اقسام ضمان است يا عقد مستقلى مى‌باشد؟
پاسخ : هر دو نوع ضمان صحيح است و جزء شعب عقد ضمان محسوب مى‌شود.

شرط قبول ضمانت از طرف طلبکار [احکام عقد ضمانت]

پرسش : آیا در ضمانت نیازی به قبول آن توسط طلبکار می‌باشد؟
پاسخ : آری لازم است طلبکار ضمانت را قبول كند.

اجاره رحم زن اهل کتاب [رحم اجاره ای ]

پرسش : ۱.قرار دادن نطفه و تخمک ترکیب شده از زن و همسرش در رحم زن کتابی( مسیحی،یهودی و...) و یا زرتشتی و...چه حکمی دارد؟! ۲.اگر جایز است حکم اسلام در طهارت رحم ها چگونه توجیه می شود ؟
پاسخ : اشکال ندارد و فرزند حاصل شده محکوم به اسلام است.

ضمانت دین به‌صورت شراکتی [احکام ضامن ]

پرسش : در قانون تجارت آمده است: شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم خاصی میان چند نفر شریک برای انجام فعالیت‌های تجاری به‌صورت تضامنی به وجود می‌آید. اگر دارایی شرکت برای پرداخت دیون آن کفایت نکند هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمامی بدهی شرکت می‌باشند بنا بر ماده فوق ضمانت در شرکت تضامنی به‌صورت ضم ذمه مدیونین به هم می‌باشد به‌نحوی‌که هر یک از شرکا در هنگام انعقاد این شرکت متعهد می‌شوند که اگر شرکت توان پرداخت بدهی را نداشته باشد هر یک از آن‌ها متضامناً مسئول بوده و اگر غرما به احد شرکا رجوع نموده و او قدرت پرداخت نداشت دیگری آن را بپردازد و الخ. حکم شرعی این ماده چیست و آیا مطابق شرع می‌باشد؟
پاسخ : این ماده مخالفتی با شرع ندارد ولی هرگاه یکی از آن‌ها بپردازند می‌تواند به نسبت، آن را بر همه تقسیم کند.

لمس کلمه ی باری تعالی [اموری که باید برای آن ها وضو گرفت ]

پرسش : آیا کلمه ی (باری تعالی)حکم اسماء متبرکه دارد؟
پاسخ : در فرض سؤال حکم اسماء متبرکه را دارد، و بنابر احتیاط واجب مس بدون وضوی آن جایز نیست.

جایز یا لازم بودن عقد قرض [اهمیت قرض ]

پرسش : نظر آیت الله مکارم شیرازی در مورد نوع عقد قرض چیست؟ ایشان آن را جائز دانسته اند یا لازم؟
پاسخ : در صورتی که برای آن مدت تعیین شده باشد،عقد لازم می باشد.

صدق ضمانت بر چک امانی در معاملات [احکام ضامن ]

پرسش : اگر يك فقره چك، در ضمن قرارداد معمولى به‌عنوان امانت ذکرشده باشد و عودت آن، منوط به بعد از پرداخت اصل بدهى باشد به‌گونه‌ای كه اگر بدهى پرداخت نگردد، از اين چك امانى استفاده شود، آيا اين چك امانت حساب مى‌شود يا ضمانت؟
پاسخ : ضمانت محسوب مى‌شود.
تعداد صفحات : 640