5. پيوند خصوص احكام اقتصادى اسلام با اعتقادات

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
دائرة المعارف فقه مقارن ج 2
6. جدايى كامل مسائل اقتصادى از اخلاق، در دنياى امروز4. آميختگى احكام و اخلاق

همان گونه كه گذشت عمل به همه احكام و قوانين اسلام ريشه در اعتقادات دارد و قرآن دستوراتش را در پاره اى از موارد با اعتقادات پيوند مى زند. در خصوص احكام اقتصادى نيز همراه با
وضع قوانين، توجّه به مسائل اعتقادى مطرح شده كه به چند نمونه از آن اشاره مى شود:
يك. اصل خدامالكى
در پاره اى از موارد، قرآن كريم در دستورات اقتصادى خود، به مكلّفان توجه مى دهد كه همه اين اموال متعلّق به خداست. در واقع پذيرش اين اصل و اعتقاد به اين مسأله، انسان را براى پذيرش دستورات الهى آماده تر مى كند:
الف. براى ترغيب به انفاق مى فرمايد: «(وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُّسْتَخْلَفِينَ فِيهِ); و از آنچه شما را جانشين و نماينده (خود) در آن قرار داده انفاق كنيد».(1)
ب. به طور مكرّر در قرآن كريم تعبير به «رزقناكم» و «رزقناهم» و مانند آن آمده است و با اين تعبير توصيه به انفاق مى كند كه در واقع به انسان مى فهماند آنچه از اموال و سرمايه در نزد توست، ما به تو عطا كرديم; مثلا در وصف متقيان مى فرمايد: (وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ);(2) و در جاى ديگر: (وَأَنْفِقُوا مِنْ مَّا رَزَقْنَاكُمْ...).(3)
ج. پس از بيان احكامى درباره «عبد مكاتَب» كه زمينه آزادى آنها را فراهم مى كند، مى فرمايد: «(وَآتُوهُمْ مِّنْ مَّالِ اللهِ الَّذِى آتَاكُمْ); از مال خدا كه در اختيار شما قرار داده، چيزى به آنها بدهيد».(4)
در اين ارتباط آيات و روايات فراوانى است كه بخشى از آنها در بحث «اصول و قواعد راهبردى در اسلام» در همين كتاب آمده است.
دو. توجّه به حساب رستاخيز
همان گونه كه اعتقاد به مبدأ با مسائل اقتصادى پيوند خورده، توجه به معاد و مسئله رستاخيز نيز در بعضى از آيات با مسائل اقتصادى گره خورده است، به عنوان نمونه:
الف. در آنجا كه مردم را از كنز و ذخيره سازى و جمع آورى طلا و نقره و عدم انفاق آن در راه خدا برحذر مى دارد، آنان را به عذاب الهى تهديد مى كند. سپس مى افزايد: «(يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِى نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لاَِنفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ); در آن روز كه آن را در آتش جهنم، گرم و سوزان كرده و با آن صورت ها و پهلوها و پشت هايشان را داغ مى كنند، (و به آنها مى گويند:) اين همان چيزى است كه براى خود اندوختيد (و گنجينه ساختيد!) پس بچشيد چيزى را كه براى خود مى اندوختيد».(5)
ب. قرآن كريم پس از نهى از رباخوارى مى فرمايد: «(وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِى أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ); و از آتشى بپرهيزيد كه براى كافران آماده شده است».(6)
ج. در سوره مطفّفين پس از هشدار به كم فروشان مى فرمايد: «(أَلاَ يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُمْ مَّبْعُوثُونَ * لِيَوْم عَظِيم); آيا آنها گمان نمى كنند كه برانگيخته مى شوند در روزى بزرگ؟».(7)
در واقع اعتقاد به قيامت و كيفر خداوند در روز رستاخيز براى ترك اين نوع گناهان اقتصادى بسيار مؤثر است.

(1) . حديد، آيه 7 .
(2) . بقره، آيه 3 .
(3) . منافقون، آيه 10 .
(4) . نور، آيه 33 .
(5) . توبه، آيه 35 .
(6) . آل عمران، آيه 131 .
(7) . مطففين، آيه 4و5 .
6. جدايى كامل مسائل اقتصادى از اخلاق، در دنياى امروز4. آميختگى احكام و اخلاق
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma