خمس، از منابع مهمّ مالى اسلام

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
خمـس: پشتوانه استقلال بیت المال
1 انگیزه ایرادکنندگانسمپاشى هاى نفاق افکنان

نکته اى که قبل از هر چیز - در این بحث - باید به آن توجّه داشت این است که:

با مختصر مطالعه در تاریخ و «تعلیمات» اسلام روشن مى شود که اسلام تنها یک سلسله دستورات و مقرّرات اخلاقى و عقائد مربوط به مبدأ و معاد نبود، بلکه حکومتى همراه خود آورد که همه نیازمندیهاى یک جامعه پاک و مترقّى را تضمین مى کرد و مسلّماً یکى از ارکان چنین حکومتى تشکیل «بیت المال» براى رفع نیازمندیهاى اقتصادى بوده است.

بیت المال اسلامى که از بدو ورود پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مدینه و تشکیل حکومت اسلامى به وجود آمد مشتمل بر اموالى بود که از منابع متعدّد گردآورى مى شد:

1- از طریق «زکات»

2- از طریق «خمس»

3- از طریق «انفال»

4- از طریق «خراج»

5- از طریق «جزیه»

که هر کدام فصل مشروحى در فقه اسلام و قوانین و دستورات آن را به خود اختصاص داده است.

منظور ما در این رساله این نیست که در مورد تمام منابع درآمد بیت المال اسلام و هزینه ها و مصارف آن بحث کنیم بلکه منظور این است که تنها در مورد «خمس» سخن بگوئیم، زیرا:

بعضى اشکال مى کنند که:

«چرا در مکتب شیعه خمس تعمیم پیدا کرده و هرگونه درآمدى را شامل مى شود، در حالى که اوّلاً، خمس در قرآن مجید تنها در مورد غنائم جنگى وارد شده و ثانیاً، در تاریخ ندیده ایم که پیامبر(صلى الله علیه وآله) یا امیر مؤمنان(علیه السلام) در روزگار حکومت خود و یا هیچیک از خلفا از غیر غنائم جنگى خمس گرفته باشند در حالى که فقها و دانشمندان شیعه اصرار دارند که خمس یعنى یک پنجم مازاد درآمد، منحصر به غنائم جنگى نیست بلکه هرگونه درآمدى خواه از طریق زراعت یا دامدارى یا صنعت یا تجارت و یا کارگرى و یا هرگونه درآمد دیگرى به دست انسان بیاید پس از آن که هزینه یک سال خود را از آن کم کرد و چیزى به عنوان پس انداز اضافه آورد، باید یک پنجم آن را به بیت المال بپردازد و در مصارف تعیین شده صرف گردد و آنها دلیل روشنى بر این توسعه و گسترش ندارند; و لذا دانشمندان سنّى نیز در غیر مورد غنائم جنگى معتقد به خمس نیستند و بفرض که خمس تعمیم داشته باشد طبق بعضى از روایات در زمان غیبت کبرى از طرف امام(علیه السلام) بخشوده شده است!»

در اینجا باید چند مسئله دقیقاً مورد بحث قرار گیرد:

1- «انگیزه ایرادکنندگان» از این همه جوش و خروش بر سر مسئله خمس چیست؟

2- آیا در «قرآن مجید» خمس مخصوص به «غنائم جنگى» است؟

3- آیا در «روایات اسلامى» که از پیامبر رسیده خمس منحصر به غنائم جنگى است؟

4- روایاتى که از منابع «اهل بیت پیامبر(صلى الله علیه وآله)» به ما رسیده در این زمینه به ما چه مى گوید؟

5- آیا خمس در زمان غیبت امام عصر(علیه السلام)«بخشوده» شده؟

6- آیا از نظر تاریخى در صدر اسلام از مردم خمس گرفته مى شد؟

7- آیا قرار دادن خمس براى سادات تبعیض است؟

1 انگیزه ایرادکنندگانسمپاشى هاى نفاق افکنان
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma