ضمان طبیب

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
استفتائات جلد 1
مسائل مربوط به هزینه هاى درمان و معایناتمسائل مربوط به تشخیص و درمان

سؤال 1392 ـ اگر پزشک بنا به اصرار بیمار، دارویى تجویز نماید و یا سایر اقدامات درمانى که مضرّ است انجام دهد، در صورت ایجاد عارضه، مسؤول کیست؟

جواب: اگر پزشک اثر زیان بخش دارو را اعلام کند مسؤولیتى در برابر عارضه ندارد و اگر اعلام نکند، مسؤول است ولى در هر صورت پزشک باید مقاومت کرده و داروى مضرّ را به بیمار معرّفى نکند.

سؤال 1393 ـ با توجّه به این که ممکن است جان بیمار به طور اورژانسى (فورى) در خطر باشد و زمانى جهت تعیین حساسیت فرد به دارویى خاص وجود نداشته باشد، اگر با تجویز دارو، بیمار به آن حساسیت پیدا کرده دچار عوارض شدید و یا مرگ شود، آیا پزشک معالج در قبال این عوارض مسؤولیّتى خواهد داشت؟

جواب: باید از بیمار یا ولىّ او اجازه بگیرد و اگر دسترسى به آنها نیست ما به عنوان حاکم شرع در این گونه موارد ضرورى به اطبّا اجازه مى دهیم و ضامن نیستند. (به شرط این که دقّت کافى کنند)

سؤال 1394 ـ اگر با توجّه به علوم امروزى، امکان تعیین حسّاسیّت یک دارو وجود نداشته باشد، آیا پزشک، در صورت ایجاد عارضه مسؤول است؟

جواب: در صورتى که آن دارو منحصر به فرد، نباشد و بیمار جنبه اورژانسى نداشته باشد، استعمال آن دارو روى انسان جایز نیست، امّا اگر دارو منحصر به فرد است و استعمال آن ضرورى به نظر مى رسد و احتمال نجات بیشتر از احتمال خطر است باید آن را در مورد بیمار بکار ببرد.

سؤال 1395 ـ به طور کلّى با توجّه به علوم امروزى اگر بدانیم یا احتمال بدهیم که نجات جان بیمار وابسته به مصرف داروهاى خاصى مى باشد که مضرّند و این مضرّات به احتمال قوى براى همگان رخ خواهد داد و با تجویز پزشک، شخص دچار یک یا چند مورد از این عوارض شود، آیا پزشک مسؤول است؟

جواب: در صورتى که دارو منحصر به فرد باشد و تأثیر آن از زیانهاى آن بیشتر است و پزشک چگونگى را به بیمار اعلام کند تجویز آن مانعى ندارد.

سؤال 1396 ـ اگر دارو یا داروهایى، نه براى نجات جان بیمار بلکه جهت تسکین و مداواى ناراحتیهایى که باعث آزار بیمار مى شوند همانند: تب، خارش، درد، زخم و... مصرف شوند و بدانیم یا احتمال دهیم که این داروها مؤثرند و با توجّه به این که اکثر داروهاى مؤثر، در کوتاه مدّت یا دراز مدّت داراى عوارض زیادى مى باشند، در صورت تجویز پزشک و ایجاد عارضه که گاهى بدتر از بیمارى اوّلیّه مى باشد، آیا پزشک مسؤولیّتى به عهده خواهد داشت؟ (لازم به ذکر است شایع ترین و بیشترین تجویز دارو در چنین مواردى صورت مى گیرد و لذا اهمیّت فراوانى دارد و از طرفى اگر بخواهیم درمان هیچ ضررى نداشته باشد گاهى اصلا هیچ درمانى نباید انجام دهیم).

جواب: اگر ضرر مهمّى نداشته باشد اشکالى ندارد زیرا داروها به هر حال عوارضى دارند، ولى اگر ضرر مهمّى داشته باشد تجویز آن جایز نیست مگر در صورت ضرورت شدید با کسب رضایت بیمار یا ولىّ او.

سؤال 1397 ـ در صورتى که داروهاى کاملا مؤثّر به هر علّتى در دسترس نباشند، آیا پزشک مى تواند داروهایى را که احتمال مى دهد مؤثّر باشند تجویز کند؟ در صورت عدم موفقیّت، آیا پزشک در قبال عوارض احتمالى این داروها یا هزینه بیهوده اى که بر بیمار تحمیل شده مسؤول و مدیون است؟

جواب: اگر راه منحصر به استفاده از آن داروها باشد اشکالى ندارد، ولى باید بیمار را در جریان بگذارد و جلب رضایت کند.

سؤال 1398 ـ با توجّه به گستردگى بسیار زیاد علوم پزشکى که واقعاً امکان فراگیرى و به خاطر سپردن تمامى بیماریها و تمامى داروهایى که روى همه بیماریها مؤثّرند و نیز تشخیص عوارض آنها وجود ندارد، اگر پزشک به خاطر فراموشى بنا به حدس خود، چه در موارد اورژانس جهت نجات جان و یا تسکین آلام بیمار، سهواً اقدام به تجویز دارویى غیر مؤثّر به بیمارى کند که بیمار را متحمّل هزینه بیهوده و یا عوارض جانبى کند، در این صورت آیا پزشک مسؤول و مدیون است؟ (در صورتى که امکان ارجاع به متخصّص دیگرى هم نباشد)

جواب: از جواب مسأله بالا معلوم شد.

سؤال 1399 ـ اگر به خاطر کمبود امکانات لازم براى تشخیص کامل، تشخیص ممکن نگردد و مداواى لازم صورت نگیرد و بیمارى تشدید یا منجر به مرگ شود، آیا پزشک معالج مسؤول است؟

جواب: مسؤولیّت ندارد، ولى باید داروهاى مشکوک و مضر به بیمار ندهد.

سؤال 1400 ـ در برخى بیماریها همانند فشار خون بالا، به علّت عوامل ناشناخته ایجاد کننده آن، طبق روش معمول که اجراى آن طبق علوم روز ضرورى است، یک یا چند دارو به کار برده مى شود و در صورت عدم تأثیر، داروهاى دیگرى به کار برده مى شود، الى آخر. با توجّه به این که این داروها از یک طرف در افراد مختلف همگى مؤثّر نیستند و ممکن است در شخصى، درمانهاى اوّلیّه و در شخص دیگرى درمانهاى آخر مؤثّر باشند و از طرف دیگر، هر یک از داروها داراى عوارض خاصّى هستند، آیا پزشک معالج ـ که در حقیقت داروهاى مختلف را به ترتیب در مورد بیمار آزمایش مى کند ـ در قبال هزینه اضافه یا عوارض داروها مسؤول است؟

جواب: اگر راه درمان منحصر به همین راه است باید اقدام کند و مسؤولیّتى ندارد.

سؤال 1401 ـ اگر پزشک با توجّه به گستردگى موضوع نداند و یافراموش کرده باشد که دارو یا روش تشخیصى وى براى خانمهاى باردار یا شیرده مضر است، مسؤولیّت پزشک درصورت ایجاد عارضه در جنین یا مادر در چه حدّى مى باشد؟

جواب: پزشک موظّف است از زنانى که در معرض باردارى هستند سؤال کند و اگر بدون تحقیق داروى مضرّى بدهد مسؤول است.

سؤال 1402 ـ به طور کلّى آیا جواب منفى خانم بیمار در مورد پرسش پزشک از حاملگى وى چه خود بداند باردار است و به هر علّتى نگوید و چه نداند که باردار است از پزشک معالج در قبال عوارض احتمالى رفع مسؤولیّت مى کند؟

جواب: اگر راه تشخیص باردارى منحصر به سؤال از بیمار است در فرض مسأله مسؤولیّتى ندارد.

سؤال 1403 ـ اگر پزشک از باردارى بیمار سؤال نکند و وى هم متذکّر نشود، مسؤولیت عوارض احتمالى به عهده کیست؟

جواب: جواب این مسأله از آنچه در جواب سؤال 1401 گفته شد روشن مى شود.

سؤال 1404 ـ گاهى اوقات، پزشک تنها جهت احتیاط و مطمئن شدن در جهت تشخیص و یا ردّ یک بیمارى احتمالى مثل سل در هر بیمار مشکوکى ـ با هر علامت غیر اختصاصى ـ دستور رادیوگرافى مى دهد تا یک بیمارى مخفى احتمالى را کشف کند، در صورت وجود یا عدم هر گونه بیمارى (که احتیاج به رادیوگرافى دارد) آیا پزشک در ایجاد عوارض احتمالى و هزینه درمان مسؤول است؟

جواب: در صورتى که احتمال بیمارى، احتمال قابل ملاحظه اى باشد، این اقدام اشکال ندارد و مسؤول نیست.

سؤال 1405 ـ با توجّه به این که تشخیص بسیارى از بیماریها یا اختلالات به وسیله آزمایش امکان پذیر است و از طرفى امکان اشتباه در آزمایشگاه و تفسیر آزمایشها، همیشه وجود دارد، در صورت اشتباه آزمایشگاه و در نتیجه معالجه اشتباه پزشک، مسؤول خسارات و عوارض احتمالى کیست؟

جواب: آزمایشگاه مسؤول است.

سؤال 1406 ـ با توجّه به این که باردارى، در هفته هاى اوّل از روى ظواهر و گاه با روشهاى ساده چندان قابل تشخیص نیست و از طرفى بیشترین عوارض خطرناک روشهاى درمانى تشخیص مضر، در همین زمان آن هم به صورت اختلالات شدید در جنین رخ مى دهد و بدین ترتیب چون یا به خاطر کمبود امکانات یا عدم فرصت کافى یا عدم تمایل بیمار به صرف هزینه هاى تشخیص باردارى، یا عدم اطّلاع وى از باردارى خود و در نتیجه جواب منفى دادن وى در مورد پرسش پزشک از باردارى وى و حتى گاهى عدم امکان تشخیص به وسیله روشهاى مدرن به خاطر جوابهاى منفى کاذب آزمایشات، پزشک نمى تواند تشخیص دهد و یا نمى داند که بیمار باردار است، روشهاى تشخیصى درمانى مختلف را براى وى به کار مى گیرد حال در صورت ایجاد عارضه در مادر یا جنین، آیا پزشک معالج مسؤول است؟

جواب: در صورتى که راهى براى تشخیص باردارى نباشد و داروها منحصر به فرد باشد و از بیمار اجازه بگیرد مسؤول نیست.

سؤال 1407 ـ اگر پزشک روش یا دارویى را تعریف کند و بگوید این دارو براى فلان بیمارى مفید است و یا بگوید درمان، مترتّب بر فلان داروست ـ بدون آن که بیمار را وادار به مصرف آن دارو کند ـ آیا در این حالت، در صورت عدم تأثیر یا عوارض دارو، پزشک مسؤول یا مدیون است؟

جواب: اگر پزشک در کار خود کوتاهى نکرده باشد مسؤولیّتى ندارد.

سؤال 1408 ـ در بسیارى از بیماریها و اختلالات جسمانى، پزشک دستور انجام رادیوگرافى، سى تى اسکن و... مى دهد که مطمئناً به خصوص براى برخى افراد مضر مى باشد ولى در خیلى از موارد، این آزمایشات مى توانند کمک کننده در تشخیص بیمارى باشند به هر حال، در فرض فوق مسؤولیّت پزشک در صورت ایجاد عوارض آزمایشها تا چه حدّى است؟

جواب: از پاسخهاى قبل روشن شد.

سؤال 1409 ـ در فرض مسأله فوق اگر بیمار کاملا بیهوش باشد آیا مى توان از خویشان بالغ وى اجازه گرفته و یا با آنها شروط فوق را انعقاد نمود؟

جواب: مى توان از ولىّ او اجازه گرفت.

سؤال 1410 ـ یک سؤال مهمّ و اساسى مطرح است که به طور کلّى و در تمامى روشهاى تشخیصى و درمانى اگر پزشک قبل از انجام هر عملى به خود بیمار و یا ولىّ او ـ اگر بیمار بالغ یا عاقل نباشد ـ متذکّر شود که این روشها از یک طرف ممکن است بى فایده باشند و وقت و مال او را به هدر دهند و از طرف دیگر ممکن است عوارض متفاوتى براى او داشته باشند و بدین ترتیب با ذکر این مطلب پزشک، قبل از هرگونه معاینه و دستور روشهاى تشخیصى و درمانى و تجویز دارو در قبال خسارات و عوارض احتمالى از خود کاملا سلب مسؤولیّت کند و بیمار چه از روى ناچارى و چه از روى تمایل و یا به ظاهر از روى تمایل، این شرط را قبول نماید، آن گاه در صورت اشتباه سهوى پزشک هزینه هاى بیهوده، بى فایده بودن و یا عوارض ناشى از روشهاى تشخیصى و درمانى، آیا پزشک مسؤول است؟ در صورتى که وى حدّاکثر تلاش خود را نیز بکند.

جواب: اگر از آنها اجازه گرفته و سلب مسؤولیّت در برابر این گونه امور نموده ضامن نیست.

سؤال 1411 ـ در فرض مسأله فوق، آیا باید با تک تک بیماران شرط نمود و با امضاى پرسشنامه مربوطه و یا نصب اطّلاعیّه در مراکز درمانى مبنى بر این که مراجعه بیماران نشانگر قبول این شرایط است و یا به اطّلاع رساندن از طریق رسانه هاى گروهى که مراجعه شما نزد پزشک به این شرایط، مترتّب است، از پزشک رفع مسؤولیّت شرعى نمود؟ و مثلا اگر قبل از عمل جرّاحى، بیمار مجبور به امضاى شرایطى باشد که در صورت هر گونه ناموفّق بودن جرّاحى وى هیچ گونه حقّ و حقوقى بر جرّاح و بیمارستان ندارد، آیا در صورت هر گونه اختلال در جرّاحى مى توان مدّعى شد که با توجّه به امضاى قبلى بیمار، کادر درمانى هیچ مسؤولیت شرعى ندارد؟

جواب: بهترین راه براى حلّ مشکل پزشکان از نظرضمان شرعى این است که از طریق رسانه هاى گروهى و طرق دیگر اعلان همگانى، اعلام شود که پزشکان نهایت سعى و کوشش و دقّت خود را براى درمان بیماران به کار مى گیرند ولى با توجّه به جهات مختلف اعمّ ازکمبودهاى علم پزشکى و وسایل شناخت بیماریها و اختلاف وضع جسمانى وروحى بیماران و خطاهاى احتمالى که در طبیعت هر انسانى نهفته است چون بشر به هر حال جایز الخطاست ممکن است عوارضى پیش آید، پزشکان دربرابر آن مسؤول نیستند و مراجعه به پزشک به معناى قبول این رفع مسؤولیّت است ولى البتّه در برابر عوارضى که بر اثر سهل انگارى تقصیر حاصل شود مسؤولیّت آنها بر قوّت خود باقى است،این اعلان ممکن است به صورت تابلویى در تمام مطب ها و بیمارستانها نیز نصب شود به طورى که به همه مراجعین تفهیم گردد و در مورد جراحّیهاى مهمّ برائت خصوصى نیز گرفته شود.

سؤال 1412 ـ در فرض مسأله 1410 اگر بیمار، کاملا بیهوش باشد و در حال حاضر هیچ شخص بالغ یا نابالغ که خویشاوند وى باشد نیز در دسترس نباشد و از طرفى جان بیمار در خطر فورى باشد، جهت اجازه و شرط چه باید کرد؟ آیا مى توان طبق وظیفه پزشکى هر گونه اقدام ممکن را بدون اجازه انجام داد؟ اگر سهواً با اقدامات غیرمؤثّر به مرگ بیمار تسریع بخشیده شود مسؤولیّتى بر گردن پزشک معالج خواهد بود؟ و اگر به خاطر خوف از عدم تأثیر درمان و کمک به تسریع مرگ و مدیون شدن، پزشک هیچ کارى انجام ندهد آیا در این صورت پزشک مسؤول خواهد بود؟ زیرا مشاهده شده است گاهى اجل شخصى فرا رسیده ولى علّت مرگ را به غلط به پزشک معالج وى نسبت مى دهند؟

جواب: اگر بتواند از حاکم شرع اجازه بگیرد لازم است و ما به پزشکان براى این گونه موارد اجازه مى دهیم که با دقّت عمل کنند و مریض را رها نکنند.

سؤال 1413 ـ در فرض مسائل فوق اگر بیمار یا ولىّ او شرط را قبول نکردند، آیا پزشک مى تواند بیمار را رها نماید؟

جواب: اگر بیمار در خطر نیست مى تواند.

سؤال 1414 ـ یک نکته و سؤال مهمّ در مورد کشفیّات جدید علوم پزشکى این است که هر سال و هر ماه و یا حتّى هر روز، کشفیّات و یا نتایج تحقیقات جدیدى در مورد جنبه هاى مختلف علوم پزشکى اعلام مى شود که طبق روشهاى تشخیصى یا درمانى جدید، داروهاى متفاوت و جدید یا مواد غذایى مؤثر جدید براى انواع بیماریها پیشنهاد مى شود و برعکس، برخى روشها یا داروها یا موادّ قبلى کاملا غیر مؤثّر، مضر و بى فایده معرفى مى شوند. آیا پزشک در قبال عوارض یا هزینه هاى بیهوده ناشى از روشهایى که در گذشته مطرح بوده اند، امّا کسى نمى دانسته که آنها مضر یا بى فایده اند ولى همین روشها امروزه آنها را بى فایده یا مضر شناخته اند مسؤول مى باشد؟

جواب: مراجعه بیماران به طبیب در چنان شرایطى برائت ضمنى محسوب مى شود بنابراین ضامن نیستند.

سؤال 1415 ـ اگر این کشفیّات جدید خیلى دیرتر از زمان کشف به اطّلاع پزشک برسد و قبل از اطّلاع، طبیعى است به همان روشهاى قبلى عمل شود آیا پزشک در قبال عوارض یا هزینه هاى بیهوده روشهاى بى فایده مسؤول است؟

جواب: مانند جواب مسأله 1411 است.

سؤال 1416 ـ نظر به این که به خاطر سیر تکامل علوم، تعلیم روشهاى قبلى نیز در دوران دانشجویى امکان پذیر نیست، چه برسد به روشهاى جدید، آیا پزشک مى تواند به همان روشهاى قبلى اکتفا نماید و یا فقط در حدّى که وقت محدودش اجازه مى دهد به فراگیرى آنها بپردازد؟ در این صورت اگر متوجّه مسائل مهمّ جدید نشود آیا مسؤولیّتى بر عهده اوست؟

جواب: پزشک باید نهایت تلاش خود را در فراگیرى بکند و چنانچه طبق جواب مسأله 1411 عمل شود، مسؤول نیست.

سؤال 1417 ـ اگر به خاطر عدم وجود امکانات کافى اطّلاع رسانى، اطّلاعات جدید به پزشک نرسد و وى هیچ گاه مطّلع نگردد مسؤولیّت بى فایده بودن روشهاى قبلى بر عهده کیست؟

جواب: مانند جواب مسأله 1411 است.

سؤال 1418 ـ با توجّه به این که گروههاى بسیار زیادى در جهان مشغول تحقیق هستند و نتایج کار خود را دائم اعلام مى نمایند و از طرفى افراد این گروهها ممکن است برخى از لحاظ علمى، برخى از لحاظ اخلاقى و صداقت و برخى از لحاظ هر دو مورد، کاملا قابل تأیید نباشند به عبارت بهتر هیچ تضمینى نیست که نتیجه اعلام شده تحقیق با واقعیّات کاملا منطبق باشد و از طرف دیگر هیچ مرجع واحدى در مورد تأیید یا ردّ تحقیقات وجود ندارد و یا اگر موجود هم باشد مدّت زیادى طول مى کشد که نتیجه صحیح کار ارائه شود، در چنین شرایطى اگر نتیجه تحقیقاتى که در رسانه ها و مجلاّت حتّى معتبر اعلام مى شود با روشهاى قبلى ما که به فایده کامل و قطعى آنها اطمینان نداریم مغایر باشد و یا مکمّل آنها باشد در این صورت وظیفه ما چیست؟ عمل به روشهاى قبلى یا جدید؟

جواب: باید طبیب بررسى لازم را به عمل بیاورد و بااطبّاى دیگر در صورت امکان مشورت کند و آن روشى که بهتر به نظر مى رسد برگزیند.

سؤال 1419 ـ با توجّه به این که اگر بخواهیم طبابت پزشک را با توجّه به مشکلات فوق و در صورت مواجهه با این مشکلات، تنها در صورتى مجاز بدانیم که وى در این زمینه ها داراى تخصّص و تجربه کافى باشد عملا مسائل درمان با اختلال کامل رو به رو خواهد شد زیرا:

اوّل این که هر پزشکى تا رسیدن به این تخصّص و تجربه کافى باید همان مراحل اولیّه را طى کند ـ که همان دوران بدون تجربه و تخصّص است.

و دوّم این که به علّت جمعیّت زیاد، امکانات کم، فرصت هاى ناکافى و دهها علل دیگر حدّاقل در کشور ایران ـ نمى توان انتظار داشت پزشکانى که از ابتدا کاملا مسلّط باشند به طبابت بپردازند.

با توجّه به مقدّمه فوق و موضوعات مطرح شده در کلیّه سؤالهاى فوق، مسائل مهمّى مطرح مى شود که:

الف) در مواردى که پزشکى داروى مؤثر بر بیمارى یا عوارض خطرناک آن را فراموش نموده و فرصت و امکانات کافى جهت دسترسى به اطّلاعات کافى یا پزشک متخصّص دیگرى نیز ندارد.

ب) مطمئن است که داروى خاصّى براى بیمارى مفید است امّا همچنین مطمئن است و یا احتمال مى دهد که در صورت تجویز آن دارو عوارضى خفیف و یا شدیدتر از خود بیمارى و حتّى مرگ در اثر این دارو، گریبانگیر این بیمار خواهد شد ـ که البتّه موارد الف و ب شامل مسائل تشخیصى نیز مى باشد ـ آیا پزشک در این حالات مى تواند مریض را به حال خود بگذارد و چنین فرض کند که گویا پزشکى موجود نبوده و قضا و قدر الهى هر چه باشد بر او جارى خواهد شد و بدین ترتیب خود را در معرض خطر مؤاخذه مادّى و معنوى حاصل از عوارض احتمالى و هزینه هاى نابجاى آن قرار ندهد و کار وى را به خداوند واگذارد که یا خود بهبودى نسبى یابد و فرصت تحقیقات بعدى فراهم گردد و یا به تدریج دچار عوارض شدید و مرگ گردد. اصولا در چنین مواردى که پزشک واقعاً نمى داند که براى نجات جان یا رفع و تسکین آلام یک بیمار چه کارى انجام دهد وظیفه او چیست؟ درمانهاى بدون اطمینان و غیر قابل اعتماد که ممکن است خود آنها باعث مرگ یا عوارض شدیدتر شوند؟ و یا عدم هر گونه اقدام درمانى؟ آیا اگر پزشک با اقدام به درمان نامطمئن موجب خسارت و مرگ مریض گردد مسؤول است؟ آیا اگر اقدام به هیچ درمانى نکند با توجّه به علل و توضیحات فوق، مسؤولیّتى متوجّه اوست؟ این موضوع با توجّه به این نکته باید در نظر گرفته شود که گاهى فرصت هیچ مشورت و ارجاع بیمار به پزشکان متخصّص و آگاه دیگرى وجود ندارد. در خاتمه جهت روشن شدن موضوع، مثالى ذکر مى شود: گاهى پزشکى که داراى تجربه کافى نباشد با بیمارى در حالت بیهوشى مواجه مى شود که نمى داند به طور مثال این بیمار در اثر کمبود یا ازدیاد قند، بدنش دچار بیهوشى شده و در این حالت طبیعى است که درمان کاملا متناقض است و باعث اشتباه پزشک مى شود.

جواب: این مسأله چند حالت دارد.

الف) در صورتى که خطر قطعى یا ظنّى بیمار را تهدید نمى کند و معالجه نیز نامطمئن است در این صورت اقدام به معالجه نشود.

ب) در صورتى که معالجه از نظر عرف پزشکى قابل قبول است هر چند احتمال عوارض وجود دارد در این مورد پزشک مى تواند اقدام کند،مخصوصاً اگر خطرى بیمار را تهدید کند.

ج) در صورتى که خطر حتمى است و معالجه نامطمئن است ولى درصد نجات وجود دارد و امکان مراجعه به متخصّص نیز وجود ندارد در این جا مى تواند اقدام کند با رعایت آنچه در جواب مسأله 1411 گفته شد.

سؤال 1420 ـ اگر پزشک سعى خود را در مداواى بیمار انجام دهد ولى بیمار بهبود نیابد، آیا پزشک نسبت به هزینه درمانى که بیمار قبلا پرداخته و حقّ ویزیت مدیون است؟

جواب: در صورتى که پزشک وظیفه خود را طبق ضوابط انجام داده باشد مسؤولیّتى ندارد.

سؤال 1421 ـ طبیبى حاذق و ماهر بدون سهل انگارى اقدام به عمل جرّاحى بیمارى نموده و در ضمن عمل، آسیبى به بیمار وارد گردیده، لطفاً موارد ضمان یا عدم ضمان طبیب را در وجوه ذیل بیان فرمایید:

الف) بدون اذن از بیمار یا کسان وى اقدام به عمل نموده باشد؟

ب) غفلت از اذن گرفتن داشته است؟

ج) بیمار در حال اغما بوده و براى اذن دسترسى به کسان بیمار نداشته و تأخیر هم موجب به خطر افتادن جان بیمار مى شده؟

د) در مورد فوق اگر تأخیر موجب نقص عضو و یا تعطیل شدن عضوى از بیمار گردد حکم چیست؟

هـ) اگر در موارد فوق باید دیه به بیمار داده شود آن دیه به عهده کیست؟

جواب: در صورت «الف و ب» طبیب ضامن است و در صورت «ج» اگر دسترسى به حاکم شرع باشد، اذن بگیرد و اگر دسترسى به شخص خاصّى نیست ما اذن مى دهیم که اطبا اقدام کنند و ضامن نیستند و در صورت «د» اگر کوتاهى کند گناه کرده ولى دیه ندارد. و جواب «هـ» از جوابهاى گذشته معلوم شد.

سؤال 1422 ـ در مواردى که براى معالجه بیمار باید اذن گرفت تا ضمان متوجّه طبیب نشود، بفرمایید:

الف) آیا اذن از ولّى طفل ممیّز کافى است یا باید از طفل هم اذن گرفته شود؟

ب) در مورد عمل جرّاحى روى بیمارى که در حالت اغما فرو رفته، از کدام یک از کسان بیمار باید اذن گرفت، آیا ترتیب یا اولویّتى در کار است؟

ج) در مورد بیمارى که در اغما فرو رفته، یا طفل صغیر مصدوم که مشخص نیست، آیا ولى دارند یا ندارند و دسترسى به حاکم شرع هم براى اذن نیست و عدول مؤمنین هم حاضر نیستند و معالجه هم فورى باید انجام شود تکلیف چیست؟

د) آیا طبیب مى تواند از حاکم شرع اسلام براى کلّ موارد مشابه فوق قبلا اذن بگیرد؟

جواب: الف) اذن ولىّ کافى است.

ب) از ولىّ شرعى او اذن بگیرد و اگر ولىّ شرعى نداشت از حاکم شرعى.

ج) در این گونه موارد ما اجازه به اطبا مى دهیم که با رعایت دقّت و احتیاط وظیفه را انجام دهند.

د) نسبت به مواردى که دسترسى به ولىّ نیست و یا ولىّ ندارد مانعى نیست.

سؤال 1423 ـ الف) اگر به واسطه تشخیص نادرست طبیب حاذق آسیبى به بیمار وارد شود، آیا باید دیه پرداخت شود، اگر باید دیه داده شود به عهده کیست؟

ب) چنانچه در تشخیص سهل انگارى نموده باشد حکم چگونه است؟

جواب: در صورت اوّل ضامن است مگر این که قبلا به طور خصوصى یا به طور عام اعلام برائت از خسارتها کرده باشد و در صورت دوّم به هر حال طبیب ضامن است چون کوتاهى کرده است.

سؤال 1424 ـ سهل انگارى طبیب در عمل جرّاحى موجب آسیب وارد شدن به بیمار گشته بفرمایید:

الف) آیا طبیب ضامن پرداخت دیه است؟

ب) اگر به واسطه سهل انگارى در عمل جراحى قلب، نیاز به عمل جراحى و درمان بعدى براى بیمار پیدا شود آیا طبیب سهل انگار باید هزینه آنها را بپردازد یا همان دیه کافى مى باشد؟

ج) اگر سهل انگارى طبیب منجر به فوت بیمار شود، قتل چگونه قتلى خواهد بود؟

جواب: الف) آرى ضامن است.

ب) هرگاه هزینه بیش از دیه باشد باید علاوه بر دیه تفاوت آن را نیز بپردازد.

ج) معمولا از قبیل قتل شبه عمد است.

سؤال 1425 ـ اگر طبیب حاذق اشتباهاً دستور داروى عوضى را براى بیمار به پرستار داد و پرستار هم دارو را به بیمار داد و بیمار آسیب دید، بفرمایید: آیا چیزى باید پرداخت شود، در صورتى که باید داده شود به عهده کیست؟

جواب: بر عهده طبیب است.

سؤال 1426 ـ اگر طبیب حاذق نسخه را غلط نوشت (با توجّه به این که شیوه معالجه و درمان به این شکل است که نسخه را نوشته و به بیمار مى دهند و او دارو را تهیّه و استفاده مى کند) و در نتیجه صدمه اى به بیمار وارد شد بفرمایید:

الف) آیا باید دیه اى پرداخت شود؟

ب) دیه به عهده کیست که بپردازد؟

ج) در صورت حاذق نبودن طبیب حکم چیست و دیه به عهده کیست؟

د) در صورت سهل انگارى چه تکلیفى متوجّه طبیب مى باشد؟

جواب: الف تا د بر عهده طبیب است.

سؤال 1427 ـ آمپولى به بیمارى تزریق شده و بیمار به واسطه آن فوت مى کند بفرمایید در مورد ضمان یا عدم ضمان و فردى که باید دیه بپردازد در وجوه ذیل حکم چگونه است؟

الف) تزریق آمپول توسط شخص آشنا به آمپول و آشنا به تزریق صورت گرفته و در تزریق اشتباه کرده است؟

ب) آمپول توسط شخص غیرآشنا به آمپول و تزریق، تزریق گردیده است؟

ج) تزریق توسط طبیب حاذق بوده و لیکن سهل انگارى در کار بوده است؟

جواب: الف تا ج) کار تزریق کننده مانند کار طبیب است هرگاه حاذق باشد و اخذ برائت (به طور عام یا خاص) کند ضامن نیست و بدون اخذ برائت ضامن است و در صورت سهل انگارى و عدم حذاقت مطلقاً ضامن است.

سؤال 1428 ـ در مواردى که به علل غیر مربوط به کار پزشک (مثل اختلال در دستگاهها و رفتن برق و...) به بیمار لطمه اى وارد شود ضامن کیست؟

جواب: در صورت عدم تقصیر و عدم سهل انگارى طبیب ضامن نیست، در مورد مدیر بیمارستان و مسؤول برق نیز همین گونه است.

سؤال 1429 ـ در مراکز آموزشى که براى آینده پزشک متخصّص تربیت مى نمایند; به دلیل کمى مهارت دستیاران و دانشجویان، عوارض و خطراتى متوجّه جان بیمار مى گردد; اگر احیاناً نقص عضو و فوتى واقع شود، ضامن، دستیار مربوطه است یا پزشک مسؤول و استادیار مربوطه؟

جواب: اگر دستیار در کار خود مستقل و آگاه از خطرات باشد ضامن است و اگر به صورت آلت دست استاد باشد ضامن نیست.

مسائل مربوط به هزینه هاى درمان و معایناتمسائل مربوط به تشخیص و درمان
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma