دوران بیست ساله خلافت معاویه(1) را مى توان از مهمترین عوامل زمینه ساز ماجراى کربلا دانست. در این دوران حوادثى اتّفاق افتاد که مقدّمات پدید آمدن ماجراى کربلا را فراهم ساخت.
در واقع، این دوران از دو زاویه به فرایند حادثه کربلا کمک کرد: از یک سو، ستم ها، قتل ها و غارت ها، بدعت ها و دین ستیزى هاى معاویه، شکل گیرى ماجراى عاشوراى سال 61 هجرى را براى امویان و انتقام آنان از اسلام آسان مى کرد و از سوى دیگر حوادث دوران او، به ویژه زمینه سازى براى خلافت فرزند فاسدش یزید، عکس العمل شدیدى را از سوى مسلمانان به ویژه اهل بیت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به رهبرى امام حسین(علیه السلام) به همراه داشت.
این عکس العمل ها با شروع خلافت یزید و اصرار او براى بیعت گرفتن از همه مسلمین و رسمیّت بخشیدن به همه خلاف کارى هایش شدیدتر شد; تا آن جا که ـ در پى یک سلسله حوادث ـ به عاشوراى سال 61 منتهى گردید.
خلاف کارى ها، بدعت ها و حوادث سخت و دردناک دوران معاویه فراوان است که عمده آن ها به طور فشرده به شرح زیر است: