اعمال مشترک این ماه

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
مفاتیح نوین
شب اوّل ماه:اعمال ماه رجب

این اعمال که مخصوص روز معیّنى نیست، بلکه در تمام ماه انجام مى شود، بسیار است، از جمله:

1ـ در تمام ماه رجب، این دعا را بخواند:

یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة

اى که مالک حاجات خواستارانى و اى که نهاد خاموشان دانى براى هر خواسته اى

مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ، وَجَوابٌ عَتیدٌ، اَللّـهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ، واَیادیکَ

از جانب تو گوشى شنوا و پاسخى آماده است خدایا به حق وعده هاى راستت و نعمتهاى

الفاضِلَةُ، وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَةُ، فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ

بسیار و رحمت وسیعت از تو خواهم که درود فرستى بر محمّد و آل

مُحَمَّد، واَنْ تَقْضِىَ حَوائِجى لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.(1)

محمّد و حوایج دنیا و آخرتم را برآورى که براستى تو بر هر چیز توانایى.

2ـ بخواند دعایى را که امام صادق(علیه السلام) در هر روز از ماه رجب آن را مى خواندند:

خابَ الوافِدُونَ عَلى غَیْرِکَ، وَخَسِرَ المُتَعَرِّضُونَ اِلاَّ لَکَ، وَضاعَ

نومید شدند آنان که بر دیگرى جز تو وارد شدند و زیانکار شدند کسانى که به غیر از تو رو کردند و تباه گشتند

المُلِمُّونَ اِلاَّ بِکَ، وَاَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ اِلاَّ مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ، بابُکَ مَفْتُوحٌ

آنان که جز به درگاه تو فرود آمدند و گرفتار قحطى شدند کسانى که جز از فضل تو پوییدند در خانه ات به روى

لِلرّاغِبینَ، وَخَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطّالِبینَ، وَ فَضْلُکَ مُباحٌ لِلسّآئِلینَ، وَ نَیْلُکَ

مشتاقان باز و خیر و نیکیت به خواستاران عطا شده و فضل و بخششت براى خواهندگان مباح و آزاد است

مُتاحٌ لِلاْمِلینَ، وَ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصاکَ، وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ

عطایت براى آرزومندان مهیاست و روزیت حتى براى کسانى که نافرمانیت کنند گسترده است و بردباریت حتى در مورد آن که

ناواکَ، عادَتُکَ الاِْحْسانُ اِلَى الْمُسیئینَ، وَ سَبیلُکَ الإِبْقآءُ عَلَى

به دشمنیت برخاسته شامل است شیوه ات نیکى به بدکاران است و راه و رسمت

الْمُعْتَدینَ، اَللّـهُمَّ فَاهْدِنى هُدَى الْمُهْتَدینَ، وَ ارْزُقْنِى اجْتِهادَ

زندگى دادن به سرکشان است خدایا پس مرا به راه راه یافتگان رهبرى کن و کوشش

الْمُجْتَهِدینَ، وَ لا تَجْعَلْنى مِنَ الْغافِلینَ الْمُبْعَدینَ، وَ اغْفِرْ لى یَوْمَ الدّینِ.(2)

کوشایان را روزیم کن و قرارم مده از بى خبران دور شده از دربارت و در روز جزا گناهم بیامرز.

3ـ شیخ در «مصباح» از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت فرمود: در ماه رجب این دعا را بخوان:

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ صَبْرَ الشّاکِرینَ لَکَ، وَعَمَلَ الْخائِفینَ مِنْکَ، وَیَقینَ

خدایا از تو خواهم شکیبایى سپاسگزارانت را و کردار ترسانندگانت را و یقین

الْعابِدینَ لَکَ، اَللّـهُمَّ اَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظیمُ، وَاَنـَا عَبْدُکَ الْبآئِسُ الْفَقیرُ، اَنْتَ

پرستندگانت را خدایا تو والا و بزرگى و من بنده مستمند بى نواى توام تویى

الْغَنِىُّ الْحَمیدُ، وَاَنـَا الْعَبْدُ الذَّلیلُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاْمْنُنْ

بى نیاز ستوده و منم بنده خوار درگاه خدایا درود فرست بر محمّد و آلش و منت نِه

بِغِناکَ عَلى فَقْرى، وَبِحِلْمِکَ عَلى جَهْلى، وَبِقُوَّتِکَ عَلى ضَعْفى، یا قَوِىُّ

بوسیله توانگریت بر فقر و نداریم و به بردباریت بر نادانیم و به نیرویت بر ناتوانیم اى نیرومند و

یا عَزیزُ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ الاَْوصیآءِ الْمَرْضیِّینَ، وَاکْفِنى ما

اى با عزت خدایا درود فرست بر محمّد و آل او آن اوصیاى پسندیده و کفایت کن آنچه

اَهَمَّنى مِنْ اَمْرِ الدُّنْیا وَالآخِرَةِ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمیـنَ.(3)

از کار دنیا و آخرتم که مرا به اندوه انداخته اى مهربانترین مهربانان.

«سیّد بن طاووس» نیز این دعا را در «اقبال»، روایت کرده است و از روایت او به دست مى آید که این دعا از جامعترین دعاها است که در همه اوقات مى توان آن را خواند.(4)

4ـ شیخ طوسى مى فرماید: مستحبّ است، هر روز این دعا را بخوانند:

اَللّـهُمَّ یا ذَا الْمِنَنِ السّابِغَةِ، وَالاْلاءِ الْوازِعَةِ، والرَّحْمَةِ الْواسِعَةِ، وَالْقُدْرَةِ

خدایا اى داراى عطاهاى فراوان و نعمتهاى بخش شده و رحمت گشاده و نیروى

الْجامِعَةِ، وَالنِّعَمِ الْجَسیمَةِ، وَالْمَواهِبِ الْعَظیمَةِ، وَالاَْیادِى الْجَمیلَةِ،

تام و تمام و نعمتهاى بزرگ و موهبتهاى سترگ و بخششهاى نیکو

والْعَطایَا الْجَزیلَةِ، یا مَنْ لا یُنْعَتُ بِتَمْثیل، وَلا یُمَثَّلُ بِنَظیر، وَلا یُغْلَبُ

و دهشتهاى کامل اى که به مثال آوردن وصفت نتوان کرد و اى که به نظیرى تشبیهت نتوان نمود و اى که با کمک گرفتن مغلوب

بِظَهیر، یا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ، وَاَلْهَمَ فَاَنْطَقَ، وَ ابْتَدَعَ فَشَرَعَ، وَ عَلا فَارْتَفَعَ،

نشوى اى که آفرید و روزى داد و الهام کرد گویایش کرد و ابداع کرده سپس شروع کرد و برتر شد پس مرتفع گردید

وَ قَدَّرَ فَاَحْسَنَ، وَ صَوَّرَ فَاَتْقَنَ، وَاحْتَجَّ فَاَبْلَغَ، وَ اَنْعَمَ فَاَسْبَغَ، وَ اَعْطى

و اندازه گرفت و نیکو گرفت و نقش کرد پس محکم ساخت و حجت آورد و رساند و نعمت داد و فراوان کرد و عطا کرده

فَاَجْزَلَ، وَ مَنَحَ فَاَفْضَلَ، یا مَنْ سَما فِى الْعِزِّ فَفاتَ خَواطِرَ الاَْبْصارِ، وَ دَنا

و آن را افزون کرد و بخشید و زیاده بخشید اى که در عزت چنان بالاست که از دیدگاه چشمها در گذشته

فِى الُّلطْفِ فَجازَ هَواجِسَ الاَْفْکارِ، یا مَنْ تَوَحَّدَ باِلْمُلکِ فَلا نِدَّ لَهُ فى

و در لطف چنان نزدیک است که از آنچه در افکار خطور کند گذشته اى که در فرمانروایى یکتا است که همتایى براى او در قلمرو

مَلَکُوتِ سُلْطانِهِ، وَ تفَرَّدَ بِالاْلاءِ وَالْکِبرِیآءِ فَلا ضِدَّ لَهُ فى جَبَرُوتِ

سلطنتش نیست و به بخششها و بزرگوارى یگانه است که رقیبى براى او در جبروت

شَاْنِهِ، یا مَنْ حارَتْ فى کِبْرِیآءِ هَیْبَتِهِ دَقایِقُ لَطایِفِ الاَْوْهامِ،

مقامش نیست اى که در بزرگى هیبتش ریزه کاریهاى دقیق اندیشه ها سرگردان گشته و

وَانْحَسَرَتْ دُونَ اِدْراکِ عَظَمَتِهِ خَطایِفُ اَبْصارِ الاَْنامِ،یا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ

دیده هاى تیزبینان در مقام ادراک عظمتش وامانده است اى که چهره ها در برابر

لِهَیْبَتِهِ، وَ خَضَعَتِ الرِّقابُ لِعَظَمتِهِ، وَ وَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خیفَتِهِ، اَسئَلُکَ

هیبتش زبون گشته و گردنها در مقابل عظمتش خاضع شده و دلها از ترسش هراسان گشته است از تو خواهم

بِهذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتى لا تَنْبَغى اِلاَّ لَکَ، وَ بِما وَاَیْتَ بِهِ عَلى نَفْسِکَ لِداعیکَ

به حق همین ستایشى که جز براى تو شایسته دیگرى نیست و بدانچه بر عهده خود گرفته اى براى خوانندگانت

مِنَ الْمُؤْمِنینَ، وَ بِما ضَمِنْتَ الاِْجابَةَ فیهِ عَلى نَفْسِکَ لِلدّاعینَ، یا اَسْمَعَ

از مؤمنین و بدانچه اجابت آن را بر خویش ضمانت کرده اى براى خوانندگان اى شنواترین

السّامِعینَ، وَاَبْصَرَ النّاظِرینَ، وَ اَسْرَعَ الْحاسِبینَ، یا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتینِ، صَلِّ

شنوایان و اى بیناترین بینایان و اى سریعترین حسابگران اى که داراى نیرویى محکم هستى درود فرست

عَلى مُحَمَّد خاتَمِ النَّبِیّینَ وَ عَلى اَهْلِ بَیْتِهِ، وَاقْسِمْ لى فى شَهْرِنا هذا

بر محمّد خاتم پیمبران و بر خاندان او و قسمت من کن در این ماه

خَیْرَ ما قَسَمْتَ، وَاحْتِمْ لى فى قَضآئِکَ خَیْرَ ما حَتَمْتَ، وَاخْتِمْ لى

بهترین قسمتهایى که کرده اى و مسلّم کن برایم در آنچه مقدر کرده اى بهترین چیزى را که مسلّم کرده اى و مُهر کن

بِالسَّعادَةِ فیمَنْ خَتَمْتَ، وَ اَحْیِنى ما اَحْیَیْتَنى مَوْفُوراً، وَاَمِتْنى مَسْرُوراً

زندگیم را به خوشبختى در زمره کسانى که زندگیشان را مُهر کرده اى و زنده ام بدار تا زمانى که زنده ام دارى پرروزى باشم و در حال شادمانى

وَمَغْفُوراً، وَ توَلَّ اَنْتَ نَجاتى مِنْ مُسائَلَةِ الْبَرْزَخِ، وَادْرَأْ عَنّى مُنْکَراً

و آمرزیدگى بمیرانم و خودت عهده دار نجاتم از سؤال و جواب برزخ بشو و منکر

وَنَکیراً، وَ اَرِ عَیْنى مُبَشِّراً وَبَشیراً، وَاجْعَلْ لى اِلى رِضْوانِکَ وَجِنانِکَ

و نکیر را از من دفع کن و مبشر و بشیر (دو فرشته رحمت) را به چشمم آر و قرار ده برایم راهى بسوى رضوان و بهشتت

مَصیراً، وَعَیْشاً قَریراً، وَ مُلْکاً کَبیراً، وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ کَثیراً.(5)

و زندگى خوش و خرّمت و فرمانروایى بزرگت و درود فرست بر محمّد و آلش بسیار.

5ـ مرحوم «شیخ طوسى» از شیخ کبیر ابوجعفر محمّد بن عثمان بن سعید، که از نوّاب چهارگانه حضرت مهدى(علیه السلام) است این روایت را از آن حضرت نقل کرده است، که در هر روز از ایّام رجب، این دعا را بخوان:

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

به نام خداوند بخشنده مهربان

اَللّهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِمَعانى جَمیعِ ما یَدْعُوکَ بِهِ وُلاةُ اَمْرِکَ، اَلْمَاْمُونُونَ عَلى

خدایا از تو خواهم به حق معانى تمام آنچه بوسیله آنها والیان فرمان تو را خوانند آنان که امین

سِرِّکَ، اَلْمُسْتَبْشِرُونَ بِاَمْرِکَ، اَلْواصِفُونَ لِقُدْرَتِکَ، اَلْمُعْلِنُونَ لِعَظَمَتِکَ،

بر سرّ پنهانى تو هستند و به دستورت مژده جویند و نیرویت را توصیف کنند و عظمتت را آشکارا اعلام

اَسْئَلُکَ بِما نَطَقَ فیهِمْ مِنْ مَشِیَّتِکَ، فَجَعَلْتَهُمْ مَعادِنَ لِکَلِماتِکَ، وَاَرْکاناً

کنند از تو خواهم بدانچه گویا شده درباره ایشان از اراده ات و بدین سبب ایشان را معادن کلمات خویش

لِتَوْحیدِکَ وَآیاتِکَ وَمَقاماتِکَ الَّتى لاتَعْطیلَ لَها فى کُلِّ مَکان، یَعْرِفُکَ

و پایه هاى یگانگى و نشانه ها و مقامات خویش قرارشان دادى آن مقاماتى که در هیچ جا تعطیل ندارد

بِها مَنْ عَرَفَکَ، لا فَرْقَ بَیْنَکَ وَبَیْنَها اِلاَّ اَنَّهُمْ عِبادُکَ وَخَلْقُکَ، فَتْقُها

و هرکه تو را بشناسد بوسیله آنها شناخته میان تو و آنها فرقى نیست جز این که ایشان بندگان تو و مخلوق تواند

وَرَتْقُها بِیَدِکَ، بَدْؤُها مِنْکَ وَعَوْدُها اِلَیْکَ، اَعْضادٌ واَشْهادٌ ومُناةٌ واَذْوادٌ،

و فتق و رتق کارشان بدست توست شروعشان از جانب تو و بازگشتشان بسوى توست کمک کاران و گواهان و میزانها

وَحَفَظَةٌ وَرُوّادٌ، فَبِهِمْ مَلاَْتَ سَمآئَکَ وَاَرْضَکَ، حَتّى ظَهَرَ اَنْ لا اِلـهَ إلاَّ

و مدافعان و نگهبانان وبازرسان هستند که بدیشان آسمان و زمینت را پر کرده اى تا معلوم شد که

اَنْتَ، فَبِذلِکَ اَسْئَلُکَ، وَبِمَواقِعِ الْعِزِّ مِنْ رَحْمَتِکَ، وَبِمَقاماتِکَ وَعَلاماتِکَ،

معبودى جز تو نیست پس بدان وسیله از تو مى خواهم و به جاهاى عزیز و ارجمند نزول رحمتت و به مقامات

اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، واَنْ تَزیدَنى اِیماناً وَتَثْبیتاً، یا باطِناً

و نشانه هایت که درود فرستى بر محمّد و آلش و ایمان و پایداریم را (در دین) بیفزایى اى که در عین آشکارى نهانى

فى ظُهُورِهِ، وَظاهراً فى بُطُونِهِ وَمَکْنُونِهِ، یا مُفَرِّقاً بَیْنَ النُّورِ وَالدَّیْجُورِ،

و اى که در عین نهانى و مستورى آشکارى اى جداکننده نور

یا مَوْصُوفاً بِغَیْرِ کُنْه، وَمَعْرُوفاً بِغَیْرِ شِبْه، حآدَّ کُلِّ مَحْدُود، وَشاهِدَ کُلِّ

و ظلمت اى که بدون رسیدن به کنه و حقیقت تو را وصف کنند و بدون شبیه تو را بشناسند اندازه گیر هر چیز محدود

مَشْهُود، وَمُوجِدَ کُلِّ مَوْجُود، وَمُحْصِىَ کُلِّ مَعْدُود، وَفاقِدَ کُلِّ مَفْقُود،

و گواه هر گواهى شده و هستى ده هر موجود و شمارنده هر معدود و گم کننده

لَیْسَ دُونَکَ مِنْ مَعْبُود، اَهْلَ الْکِبْرِیآءِ وَالْجُودِ، یا مَنْ لایُکَیَّفُ بِکَیْف،

هر گمشده معبودى جز تو نیست اى شایسته بزرگى و بخشش اى که به

وَلا یُؤَیَّنُ بِاَیْن، یا مُحْتَجِباً عَنْ کُلِّ عَیْن، یا دَیْمُومُ یا قَیُّومُ، وَعالِمَ

وصف و چگونگى درنیایى و در جایى جایگیر نشوى اى در پرده از هر دیده اى جاویدان

کُلِّ مَعْلُوم، صَلِّ عَلى عِبادِکَ الْمُنْتَجَبینَ، وَ بَشَرِکَ الْمُحْتَجِبینَ،

اى پایدار و اى داناى هر دانسته درود فرست بر بندگان برگزیده ات و انسانهایت

وَمَلائِکَتِکَ الْمُقَرَّبینَ، وَ بُهَمِ الصّآفّینَ الْحآفّینَ، وَ بارِکْ لَنا فى شَهْرِنا

که در پرده اند و فرشتگان مقربت و گمنامان صف زده ومهیاى فرمانت و مبارک کن بر ما

هذَا الْمُرَجَّبِ الْمُکَرَّمِ، وَما بَعْدَهُ مِنَ الاَْشْهُرِ الْحُرُمِ، وَاَسْبِغْ عَلَیْنا فیهِ

در این ماه بزرگ و گرامى و ماههاى حرام و پس از آن و فراوان کن

النِّعَمَ، وَ اَجْزِلْ لَنا فیهِ الْقِسَمَ، وَاَبْرِرْ لَنا فیهِ الْقَسَمَ، بِاسْمِکَ الاَْعْظَمِ

در این ماه بر ما نعمتها را و سرشار کن در آن براى ما سهمها را و سوگندهاى ما را در این ماه به انجام رسان به حق نام

الاَْعْظَمِ الاَْجَلِّ الاَْکْرَمِ، اَلَّذى وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهارِ فَاَضآءَ، وَ عَلَى اللَّیْلِ

اعظم و بزرگترت که برتر و گرامى ترین نامهاست آن نامى را که بر روز نهادى و روشن گشت و بر

فَاَظْلَمَ،وَاغْفِرْ لَنا ما تَعْلَمُ مِنّا وَلا نَعْلَمُ،وَاعْصِمْنا مِنَ الذُّنُوبِ خَیْرَ الْعِصَمِ،

شب گذاردى پس تاریک شد و بیامرز براى ما آنچه تو از ما دانى و ما ندانیم و نگاهمان دار از گناهان به بهترین

وَاکْفِنا کَوافِىَ قَدَرِکَ، وَ امْنُنْ عَلَیْنا بِحُسْنِ نَظَرِکَ، وَ لا تَکِلْنا اِلى غَیْرِکَ،

نگهدارى و با کفایت خویش ما را از کفایت قضا و قدرت بى نیاز کن و با نیک نظرى خود بر ما منّت نه و ما را به غیر خودت وامگذار

وَلا تَمْنَعْنا مِنْ خَیْرِکَ، وَ بارِکْ لَنا فیما کَتَبْتَهُ لَنا مِنْ اَعْمارِنا، وَاَصْلِحْ

و از خیر و نیکیت منعمان مفرما و مبارک گردان براى ما در آنچه از عمرمان مقدر فرموده اى

لَنا خَبیئَةَ اَسْرارِنا، واَعْطِنا مِنْکَ الاَْمانَ، وَ اْستَعْمِلْنا بِحُسْنِ الاْیمانِ،

و اصلاح گردان براى ما اسرار پوشیده مان را و از جانب خود به ما ایمنى و امان ببخش و ما را با

وَبَلِّغْنا شَهْرَ الصِّیامِ،وَما بَعْدَهُ مِنَ الاَْیّامِ وَالاَْعْوامِ، یا ذَا الْجَلالِ والإِکْرامِ.(6)

ایمان خوب به کار وادار و برسان ما را به ماه روزه و روزها و سالهاى بعد از آن اى داراى جلالت و بزرگوارى.

6ـ شیخ طوسى در روایت دیگرى از ناحیه مقدّسه حضرت مهدى(علیه السلام)، توسّط شیخ ابوالقاسم حسین بن روح(رحمه الله) که از نوّاب خاص است این دُعا را براى ایّام ماه رجب نقل کرده است:

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِالْمَوْلُودَیْنِ فى رَجَب، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ الثّانى، وَابْنِهِ

خدایا من از تو خواهم به حق دو مولود در ماه رجب یعنى محمّد بن على دوم (حضرت جواد) و فرزندش

عَلِىِّ بْنِ مُحَمَّد الْمُنْتَجَبِ، وَاَتَقَرَّبُ بِهِما اِلَیْکَ خَیْرَ الْقُرَبِ، یا مَنْ اِلَیْهِ

على بن محمّد آن امام برگزیده و تقرّب جویم بوسیله آن دو بسویت به بهترین تقرّب اى که از او

الْمَعْرُوفُ طُلِبَ، وَفیـما لَدَیْهِ رُغِبَ، اَسئَلُکَ سُؤالَ مُقْتَرِف مُذْنِب، قَدْ

احسان و نیکى جویند و همه آنچه را نزد اوست راغبند از تو خواهم خواستن خطاکار و گنهکارى که

اَوْبَقَتْهُ ذُنُوبُهُ، وَاَوْثَقَتْهُ عُیُوبُهُ، فَطـالَ عَلَى الْخَطـایا دُئُوبُهُ، وَمِنَ الرَّزایا

گناهانش او را به نابودى کشانده و عیبهایش او را در بند افکنده و شیوه اش بر خطاکارى طولانى شده وکارهایش با رنج

خُطُوبُهُ، یَسْئَلُکَ التَّوْبَةَ وَحُسْنَ الاَْوْبَةِ، وَالنُّزُوعَ عَنِ الْحَوْبَةِ، وَمِنَ النّارِ

وبلا آمیخته از تو پذیرش توبه و نیکویى هنگام بازگشت و جدایى از گناه و رهایى از آتش

فَکاکَ رَقَبَتِهِ، وَالْعَفْوَ عَمّا فى رِبْقَتِهِ، فَاَنْتَ مَوْلاىَ اَعْظَمُ اَمَلِهِ وَثِقَتِهِ،

و گذشتن تو را از آنچه در گردن دارد خواهان است پس تویى اى مولاى من بزرگترین آرزو وتکیه گاهش

اَللّـهُمَّ واَسْئَلُکَ بِمَسآئِلِکَ الشَّریفَةِ، وَ وَسآئِلِکَ الْمُنیفَةِ، اَنْ تَتَغَمَّدَنى فى

خدایا از تو خواهم به حق مسأله هاى شریفت و وسیله هاى والایت که مرا در این

هذَا الشَّهْرِ بِرَحْمَة مِنْکَ واسِعَة، وَنِعْمَة وازِعَة، وَنَفْس بِما رَزَقْتَها قانِعَة،

ماه فراگیرى به رحمت وسیعت و نعمت بخش شده ات و نفس قانعى به من بدهى که قانع باشد

اِلى نُزُولِ الْحافِرَةِ، وَمَحَلِّ الاْخِرَةِ، وَما هِىَ اِلَیْهِ صآئِرَةٌ.(7)

بدانچه روزیش کرده اى تا آن هنگام که به گور درآید و به جایگاه آخرت و آنچه سرانجام اوست برود.

7ـ همچنین شیخ طوسى روایت کرده است از جناب ابوالقاسم حسین بن روح(رحمه الله) - که نایب خاصّ حضرت صاحب الأمر(علیه السلام) است - فرمود: در ماه رجب، به هر یک از مشاهد مشرّفه که رفتى، با این عبارت، آن معصوم را زیارت کن. وقتى که داخل شدى بگو:

اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى اَشْهَدَنا مَشْهَدَ اَوْلِیآئِهِ فى رَجَب، وَاَوْجَبَ عَلَیْنا مِنْ

ستایش خدایى را سزاست که ما را در ماه رجب به زیارتگاه اولیایش رسانید و واجب کرد بر ما از

حَقِّهِمْ ما قَدْ وَجَبَ، وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد الْمُنْتَجَبِ، وَعَلى اَوْصِیآئِهِ

حق ایشان آنچه را که واجب بود و درود خدا بر محمّد برگزیده و بر اوصیا در پس

الْحُجُبِ، اَللّـهُمَّ فَکَما اَشْهَدْتَنا مَشْهَدَهُمْ، فَاَنْجِزْ لَنا مَوْعِدَهُمْ، وَ اَوْرِدْنا

پرده اش خدایا چنانچه ما را موفق به زیارت مرقدشان کردى پس وعده آنها را نیز درباره ما وفا کن و ما را در جاى ورود آنها

مَوْرِدَهُمْ، غَیْرَ مُحَلَّئینَ عَنْ وِرْد فى دارِ الْمُقامَةِ وَ الْخُلْدِ، وَ السَّلامُ

وارد کن نه این که ما را از ورود در خانه اقامت و خلود دور سازند سلام

عَلَیْکُمْ، اِنّى قَصَدْتُکُمْ وَاعْتَمَدْتُکُمْ بِمَسْئَلَتى وَ حاجَتى، وَ هِىَ فَکاکُ

بر شما که براستى من شما را مقصود خویش قرار داده و در خواسته و حاجتم به شما تکیه کردم و آن حاجت و خواسته ام آزادیم

رَقَبَتى مِنَ النّارِ، وَ الْمَقَرُّ مَعَکُمْ فى دارِ الْقَرارِ، مَعَ شیعَتِکُمُ الاَْبْرارِ،

از آتش دوزخ و جایگیر شدنم با شماست در خانه همیشگى با شیعیان نیکوکارتان و

وَالسَّلامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ، اَنـَا سائِلُکُمْ وَ آمِلُکُمْ فیما

سلام بر شما به خاطر آن شکیبایى که کردید و چه نیکو است سرانجام آن خانه بهشت، من از شما خواهم و آرزومند شمایم در آن

اِلَیْکُمُ التَّفْویضُ، وَ عَلَیْکُمُ التَّعْویضُ، فَبِکُمْ یُجْبَرُ الْمَهیضُ، وَ یُشْفَى

چیزهایى که در اختیار شماست و تعویض آن بر عهده شماست پس به وساطت شما جوش خورد استخوان شکسته و درمان شود

الْمَریضُ، وَ ما تَزْدادُ الاَْرْحامُ وَ ما تَغیضُ، اِنّى بِسِرِّکُمْ مُؤْمِنٌ، وَ لِقَوْلِکُمْ

شخص بیمار و آنچه در رحم ها زیاد گردد یا کم شود همانا من به راز شما معتقدم و به گفتار شما

مُسَلِّمٌ، وَ عَلَى اللهِ بِکُمْ مُقْسِمٌ فى رَجْعى بِحَوائِجى، وَ قَضائِها وَ اِمْضائِها

تسلیمم و خدا را به شما قسم مى دهم که از این جا که بازگردم حوایجم را گرفته وبرآورده شده و به امضا رسیده باشد

وَ اِنْجاحِها وَ اِبْراجِها(8)، وَ بِشُؤُنى لَدَیْکُمْ وَ صَلاحِها، وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ

و بدانها کامیاب گشته و سختیش رفع شده باشد و نیز درباره کارهایم نزد شما و اصلاحش را از او خواهم و سلام بر شما

سَلامَ مُوَدِّع، وَ لَکُمْ حَوائِجَهُ مُودِعٌ، یَسْأَلُ اللهَ اِلَیْکُمُ الْمَرْجِعَ، وَ سَعْیُهُ

سلام خداحافظى کننده اى که حاجتهاى خود را نزد شما سپرده و از خدا خواهد که دوباره نزد شما آید و

اِلَیْکُمْ غَیْرُ مُنْقَطِع، وَ اَنْ یَرْجِعَنى مِنْ حَضْرَتِکُمْ خَیْرَ مَرْجِع اِلى جَناب

راهش بسوى شما بریده نشود و نیز خواهم که خدا مرا از محضر شما به بهترین وجهى برگرداند، برگرداند بسوى

مُمْرِع، وَ خَفْض مُوَسَّع، وَ دَعَة وَ مَهَل اِلى حینِ الاَْجَلِ، وَ خَیْرِ مَصیر

جایى سرسبز و خرم و زندگانى وسیع و گوارا و در خوشى و آسایش تا هنگام رسیدن مرگ و بهترین سرانجام و

وَمَحَلٍّ فى النَّعیمِ الاَْزَلِ، وَ الْعَیْشِ الْمُقْتَبَلِ، وَ دَوامِ الاُْکُلِ، وَ شُرْبِ

جایگاه در بهشت پرنعمت ازلى و زندگى آینده و خوراکیهاى همیشگى و نوشیدن شراب

الرَّحیقِ، وَ السَّلْسَلِ وَ عَلٍّ وَنَهَل، لا سَأَمَ مِنْهُ وَ لا مَلَلَ، وَ رَحْمَةُ اللهِ

و آب پاکیزه و گوارا در چند بار و یکبار که نوشیدنش خستگى و ملال نیاورد و رحمت خدا

وَبَرَکاتُهُ وَ تَحِیّاتُهُ [عَلَیْکُمْ](9)، حَتّىَ الْعَوْدِ اِلى حَضْرَتِکُمْ، وَ الْفَوزِ فى

و برکات و تحیتهاى او بر شما باد تا هنگام بازگشت من به نزد شما و رستگار شدن در

کَرَّتِکُمْ، وَ الْحَشْرِ فى زُمْرَتِکُمْ، وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ، وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ

زمان رجعت شما و محشور شدن در زمره شما و درود بر شما و رحمت خدا و برکاتش

عَلَیْکُمْ، وَ صَلَواتُهُ وَ تَحِیّاتُهُ، وَ هُوَ حَسْبُنا وَ نِعْمَ الْوَکیلُ.(10)

و درودها و تحیاتش بر شما باد و او ما را بس است و نیکو وکیلى است.

8ـ «سیّد بن طاووس» از محمّد بن ذکوان (معروف به محمّد سجّاد، که بر اثر سجده هاى طولانى به این نام، نامیده شده بود) روایت کرده است، که به امام صادق(علیه السلام) عرض کردم: این ماه، ماه رجب است، به من دعایى بیاموز که خداوند متعال مرا با آن منفعت بخشد!

امام(علیه السلام) فرمود: بنویس بسم الله الرّحمن الرّحیم و بگو در هر شب و روز از ماه رجب، پس از هر نماز:

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْر، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ، یا مَنْ یُعْطِى

اى که براى هر خیرى به او امید دارم و از خشمش در هر شرى ایمنى جویم اى که مى دهد (عطاى)

الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ، یا مَنْ یُعْطى مَنْ سَئَلَهُ، یا مَنْ یُعْطى مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ

بسیار در برابر (طاعت) اندک اى که عطا کنى به هرکه از تو خواهد اى که عطا کنى به کسى که از تو نخواهد و نه تو

یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً، اَعْطِنى بِمَسْئَلَتى اِیّاکَ، جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا

را بشناسد از روى نعمت بخشى و مهرورزى عطا کن به من به خاطر درخواستى که از تو کردم همه خوبى دنیا

وَجَمیعَ خَیْرِ الاْخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنّى بِمَسْئَلَتى اِیّاکَ، جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا

و همه خوبى و خیر آخرت را و بگردان از من به خاطر همان درخواستى که از تو کردم همه شر دنیا

وَ شَرِّ الاْخِرَةِ، فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوص ما اَعْطَیْتَ، وَ زِدْنى مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ.

و شر آخرت را زیرا آنچه تو دهى چیزى کم ندارد (یا کم نیاید) و بیفزا بر من از فضلت اى بزرگوار.

سپس آن حضرت، محاسن شریف خود را، با دست چپ خود گرفت و در حالى که انگشت سبّابه دستِ راستِ خود را حرکت داد، با حالت تضرّع و التجا این دعا را خواند. سپس گفت:

یاذَا الْجَلالِ وَالاِْکْرامِ،یاذَا النَّعْمآءِ وَالْجُودِ،یاذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتى عَلَى النّارِ.(11)

اى صاحب جلالت و بزرگوارى اى صاحب نعمت و جود اى صاحب بخشش و عطا حرام کن محاسنم را بر آتش دوزخ.

9ـ رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ و در پایان صدقه اى بدهد، خداوند کارش را به رحمت و مغفرت پایان دهد و هر کس چهارصد مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد.(12)

10ـ همچنین رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه»بگوید، خداوند براى او حسنات فراوانى مى نویسد.(13)

11ـ در روایتى آمده است: «هر کس در ماه رجب، در وقت صبح، هفتاد مرتبه و شبانگاه نیز هفتاد مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ» و پس از آن، دستها را بلند کند و بگوید: «أَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ تُبْ عَلَىَّ» اگر در همان ماه رجب بمیرد، خداوند از او راضى خواهد بود...».(14)

12ـ در طول این ماه هزار مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان وى را بیامرزد.(15)

13ـ «سیّد بن طاووس» در «اقبال» فضیلت فراوانى براى خواندن سوره «قل هو اللّه احد»در ماه رجب نقل کرده است; از جمله از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) روایت کرده است: هر کس با نیّت پاک در ماه رجب، ده هزار مرتبه سوره «قل هو اللّه احد» را بخواند، وارد عرصه قیامت شود در حالى که از گناه پاک باشد مانند روزى که از مادر متولّد شده است، و هفتاد فرشته به استقبال او مى آیند و به وى بشارت بهشت را مى دهند.

همچنین آن حضرت براى هزار بار خواندن سوره «قل هو اللّه احد» در این ماه و حتّى صد بار نیز پاداش زیادى ذکر کرد.(16)

14ـ در روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که آن حضرت فرمود: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، و چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت با یک سلام) و در رکعت اوّل صد

مرتبه «آیة الکرسى» بخواند و در رکعت دوم، دویست مرتبه «قل هو اللّه احد»; پیش از مردن جاى خود را در بهشت مى بیند و یا دیگرى جاى او را ببیند (و براى او توصیف کند)».(17)

15ـ در طول ماه رجب شصت رکعت نماز بجا آورد به این نحو که: در هر شب از این ماه، دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت، یک مرتبه «حمد» و سه مرتبه «قل یا ایّها الکافرون» و یک مرتبه «قل هو اللّه احد» بخواند و پس از سلام نماز، دستها را بلند کند و بگوید:

لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، یُحْیى

معبودى نیست جز خداى یگانه اى که شریک ندارد خاص اوست فرمانروایى و مخصوص اوست ستایش زنده کند

وَیُمیتُ، وَهُوَ حَىٌّ لایَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ، وَاِلَیْهِ

ومى میراند و اوست زنده اى که نمیرد هر چه خیر است بدست اوست و او بر هر چیز تواناست و بسوى اوست

الْمَصیرُ، وَلا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى

بازگشت و جنبش و نیرویى نیست مگر بوسیله خداى برتر و بزرگ خدایا درود فرست بر

مُحَمَّد النَّبِىِّ الاُْمِّىِّ وَ آلِهِ.

محمّد پیامبر امّى (درس نخوانده) و بر آلش.

و آنگاه دست ها را به صورت خود بکشد.

رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: «هر کس این عمل را به جا آورد، خداوند دعایش را مستجاب گرداند...».(18)

16ـ مرحوم «علاّمه مجلسى» در «زاد المعاد» روایتى را از امیر مؤمنان على(علیه السلام) از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هر کس در هر شب و یا در هر روز از ماههاى رجب، شعبان و رمضان سوره «حمد»، «آیة الکرسى» و سوره هاى «قل یا ایّها الکافرون»، «قل هو اللّه احد»، «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب النّاس» را سه مرتبه بخواند و سه مرتبه بگوید: «سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ» و سه مرتبه بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد» و سه مرتبه بگوید: «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ» و چهارصد مرتبه بگوید: «اَسْتَغفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ إلَیْهِ» خداوند گناهانش را بیامرزد (هر چند زیاد باشد) سپس در ادامه فرمود: اگر کسى در مدّت عمرش یک بار این عمل را بجا آورد، خداوند در برابر هر حرفى پاداش فراوانى به وى عطا کند...(19)

17- لیلة الرّغائب: اوّلین شب جمعه ماه رجب را «لیلة الرّغائب»(20) گویند; رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در روایتى که فضیلت ماه رجب را بیان مى کرد فرمود: «از اوّلین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیلة الرّغائب» نامیدند».

آنگاه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) اعمالى را براى آن شب به این کیفیّت بیان فرمود: «روز پنج شنبه اوّل ماه را روزه مى گیرى، چون شب جمعه فرا رسید، میان نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز مى گذارى (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «إنّا انزلناه» و دوازده مرتبه «قل هو الله احد» را مى خوانى; پس از اتمام نماز هفتاد مرتبه مى گویى: «أللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد النَّبِىِّ الاُْمِّىِّ وَ عَلى آلِهِ» آنگاه به سجده مى روى و هفتاد بار مى گویى: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» سپس سر از سجده برمى دارى و هفتاد بار مى گویى: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِىُّ الاْعْظَمُ» بار دیگر نیز به سجده مى روى و هفتاد مرتبه مى گویى: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجت خود را مى طلبى که ان شاءالله برآورده خواهد شد.

رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در فضیلت این اعمال فرمود: «کسى که چنین نمازى را بخواند، خداوند همه گناهانش را بیامرزد... و در قیامت درباره هفتصد تن از خاندانش شفاعت مى کند، و چون شب اوّل قبر فرا رسد، خداوند پاداش این نماز را به نیکوترین چهره، با رویى گشاده و درخشان و زبانى فصیح و گویا، به سوى قبر او مى فرستد، آن چهره نیکو به وى گوید: «اى حبیب من! بر تو بشارت باد! که از هر شدّت و سختى نجات یافتى» از آن چهره نورانى مى پرسد: «تو کیستى؟ من تاکنون چهره اى از تو زیباتر ندیده ام و بویى از بویت خوشتر به مشامم نرسیده؟!»

آن چهره نیکو پاسخ دهد: «اى حبیب من! من پاداش آن نمازى هستم که تو در فلان شهر، فلان ماه و در فلان سال به جا آورده اى; من امشب به نزد تو آمدم، تا حقّت را ادا کنم و مونس تنهایى تو باشم و وحشت را از تو مرتفع سازم (و همواره در کنارت بمانم) تا زمانى که همگى در روز رستاخیز برخیزند و در عرصه قیامت بر سرت سایه بیفکنم. (خلاصه هیچ زمانى پاداش این کار نیک از تو قطع نخواهد شد)».(21)

18- عمره رجبیّه: انجام «عمره»، در ماه رجب فضیلت فراوان دارد. طبق روایات اهل بیت(علیهم السلام) «عمره» در ماه رجب فضیلتى هم ردیف حج دارد.(22)

در روایتى از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «اَفْضَلُ الْعُمْرَةِ، عُمْرَةُ رَجَب; با فضیلت ترین عمره، عمره در ماه رجب است».(23)

در روایتى دیگر از امام صادق(علیه السلام) پرسیدند: «عمره در ماه رجب افضل است یا ماه رمضان؟» فرمود: «عمره در ماه رجب افضل است».(24)

در روایتى آمده است که حضرت امام زین العابدین(علیه السلام) در ماه رجب به عمره رفته بود و شبانه روز، در کنار کعبه نماز بجا مى آورد و پیوسته در سجده بود، و در حال سجده این ذکر را مى گفت: «عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ، فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ» و در آن مدّت، چیزى افزون بر این ذکر نمى گفت!(25)

همچنین زیارت امام رضا(علیه السلام) در ماه رجب مستحب است و در روایتى از امام جواد(علیه السلام) زیارت آن حضرت در ماه رجب مورد تأکید قرار گرفته است.(26)

 

 


1. اقبال، صفحه 643.
2. همان مدرک.
3. مصباح المتهجّد، صفحه 802.
4. اقبال، صفحه 643.
5. مصباح المتهجّد، صفحه 802.
6. مصباح المتهجّد، صفحه 803 و بلدالامین، صفحه 179 (با اندکى تفاوت).
7. مصباح المتهجّد، صفحه 804. عدم ذکر میلاد مبارک امیرمؤمنان على7 در این دعا شاید به خاطر وضوح آن بوده است.
8. در اقبال «اِبراحها» آمده است.
9. کلمه «علیکم» در اقبال آمده است.
10. مصباح المتهجّد، صفحه 821 و اقبال، صفحه 631 (با اندکى تفاوت).
11. اقبال، صفحه 644 و بحارالانوار، جلد 95، صفحه 390.
12. اقبال، صفحه 648.
13. همان مدرک.
14. همان مدرک.
15. مفاتیح الجنان، اعمال ماه رجب.
16. اقبال، صفحه 648.
17. همان مدرک، صفحه 637.
18. اقبال، صفحه 630.
19. زاد المعاد، صفحه 12.
20. «لیلة الرّغائب» یعنى شبى که به خاطر پاداش ها و فضیلت هاى فراوانى که دارد، مورد میل و رغبت فراوان است و یا به معناى «شب پاداش هاى فراوان» است، زیرا «رغائب» جمع «رغیبه» است که هم به معناى «کار مورد رغبت» آمده است و هم به معناى پاداش و عطاى فراوان.
21. اقبال، صفحه 632; مرحوم علاّمه حلّى در اجازه اش براى «بنى زهره» این روایت را به طور مشروح نقل کرده است (رجوع کنید به: بحارالانوار، جلد 104، صفحه 125).
22. مصباح المتهجّد، صفحه 798.
23. کافى، جلد 4، صفحه 536، حدیث 6.
24. فقیه، جلد 2، صفحه 453، حدیث 2949.
25. مصباح المتهجّد، صفحه 801 و اقبال، صفحه 648.
26. مصباح المتهجّد، صفحه 820 و کافى، جلد 4، صفحه 584، حدیث 2.
شب اوّل ماه:اعمال ماه رجب
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma