اعمال ماه شوّال

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
مفاتیح نوین
فضیلت و اعمال روز عید فطرفضیلت ماه شوّال

براى این ماه اعمال مشترکه خاصّى ذکر نشده است و امّا اعمال مخصوص آن:

 

شب اوّل ماه (شب عید فطر):

از شب هاى بسیار مبارک است و در فضیلت و اهمّیّت آن، همین بس که در بعضى از روایات آمده است، اهمّیّت آن کمتر از شب قدر نیست، و در روایات توصیه به عبادت و احیاى این شب شده است.(1)

براى این شب چند عمل ذکر شده است:

اوّل: غسل است به هنگامى که آفتاب غروب کند.(2)

دوم: این شب را به نماز و دعا و استغفار زنده نگه دارد و در مسجد بیتوته کند، یعنى شب را در آن جا سپرى نماید و به عبادت مشغول باشد، همانگونه که امام على بن الحسین(علیهما السلام) چنین مى کرد.(3)

سوم: امام صادق(علیه السلام) فرمود: پس از نماز مغرب و نماز عشا و نماز صبح و نماز عید، این ذکرها را بگوید:

اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَ اللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و للهِِ الْحَمْدُ، اَللهُ

خدا بزرگتر است... نیست معبودى جز خدا و خدا بزرگتر است... و ستایش خاص خداست خدا

اَکْبَـرُ عَلى ما هَـدانـا، وَ لَهُ الشُّکْرُ عَلى ما أَوْلانا.(4)

بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمائى فرمود وبراى اوست سپاس بر آنچه به ما بخشود.

چهارم: طبق روایتى از امام صادق(علیه السلام) پس از خواندن نماز مغرب و نافله آن، دست ها را به سوى آسمان بلند کند و بگوید:

یا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یا ذَا الْجُودِ، یا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد وَناصِرَهُ، صَلِّ عَلى

اى صاحب نعمت و فضل اى صاحب جود و بخشش اى برگزیننده محمّد و یاور او درود فرست بر

مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاغْفِرْ لى کُلَّ ذَنْب اَحْصَیْتَهُ، وَهُوَ عِنْدَکَ فى کِتاب مُبین.

محمّد و آل محمّد و بیامرز از من هر گناهى را که شماره کرده اى و در کتابى روشن در پیش تو ثبت است.

آنگاه به سجده برود و صد مرتبه بگوید: أتُوبُ إلَى اللّهِ. سپس هر حاجتى که دارد از خداوند طلب کند که ان شاء اللّه برآورده خواهد شد.(5)

پنجم: زیارت امام حسین(علیه السلام) در این شب فضیلت بسیار دارد (زیارت مخصوصه آن حضرت در شب عید فطر، در بخش زیارات ـ صفحه 416 ـ گذشت).

ششم: ده رکعت نماز بخواند (که چگونگى آن در اعمال شب آخر ماه رمضان گذشت).

هفتم: این ذکر را که در شب جمعه نیز گفتنش مستحب است، ده بار بگوید:

یا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِیَّةِ، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّةِ، یا صاحِبَ

اى کسى که فضل و بخششت بر خلق دائمى است و اى آن که دو دست احسانت به عطابخشى باز است اى دارنده

الْمَواهِبِ السَّنیَّةِ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَرى سَجِیَّةً، وَ اغْفِرْ لَنا

بخششهاى ارجمند درود فرست بر محمّد و آلش که بهترین مردمند در سرشت و نهاد، و بیامرز ما را

یا ذَالْعُلى فی هذِهِ الْعَشِیَّةِ.(6)

اى خداى بلندمرتبه در این شب.

هشتم: دو رکعت نماز معروف شب عید را بخواند; در رکعت اوّل بعد از سوره حمد، هزار مرتبه سوره قل هو اللّه و در رکعت دوم، پس از سوره حمد، یک مرتبه سوره قل هو اللّه را بخواند پس از سلام سر به سجده بگذارد و صد مرتبه بگوید: أَتُوبُ إِلَى اللّهِ. آنگاه بگوید:

یا ذَا الْمَنِّ وَالْجُودِ، یا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ

اى صاحب منّت و جود اى صاحب نعمت و بخشش اى برگزیننده محمّد صلى الله علیه

وَآلِهِ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ، وَ افْعَلْ بى کَذا وَ کَذا.

و آله درود فرست بر محمّد و آلش و بکن درباره من چنین و چنان.

بجاى افعل بى کذا و کذا حاجات خود را ذکر کند.

در روایت است که امیر مؤمنان(علیه السلام) این نماز را به همین کیفیّت که ذکر شد، انجام مى داد وسر از سجده برمى داشت و مى فرمود: «به حقّ آن خدایى که جانم به دست اوست، هر کس این نماز را بجا آورد، هر حاجتى که از خداوند طلب کند، به وى عنایت خواهد شد و گناهان زیادى را از او بیامرزد».(7)

در روایت دیگرى از امیرمؤمنان(علیه السلام) به جاى خواندن هزار مرتبه سوره قل هو اللّه، صد مرتبه آمده است; ولى در این روایت آمده است که این نماز را باید بعد از نماز مغرب و نافله آن بجا آورد.(8) (هر دو نماز خوب است).

مرحوم «شیخ طوسى» و «سیّد بن طاووس»، این دعاى نورانى را بعد از خواندن این نماز نقل کرده اند:

یا اَللهُ یا اَللهُ یا اَللهُ، یا رَحْمنُ یا اَللهُ، یا رَحیمُ یا اَللهُ، یا مَلِکُ یا اَللهُ، یا

اى خدا اى خدا اى خدا اى بخشاینده اى خدا اى مهربان اى خدا اى پادشاه اى خدا اى

قُدُّوسُ یا اَللهُ، یا سَلامُ یا اَللهُ، یا مُؤْمِنُ یا اَللهُ، یا مُهَیْمِنُ یا اَللهُ، یا عَزیزُ یا

منزه از هر عیب اى خدا اى سلامت بخش اى خدا اى ایمنى بخش اى خدا اى مراقب اى خدا اى نیرومند اى

اَللهُ، یا جَبّارُ یا اَللهُ، یا مُتَکَبِّرُ یا اَللهُ، یا خالِقُ یا اَللهُ، یا بارِئُ یا اَللهُ، یا

خدا اى مقتدر اى خدا اى عظیم الشأن اى خدا اى آفریننده اى خدا اى موجد اى خدا اى

مُصَوِّرُ یا اَللهُ، یا عالِمُ یا اَللهُ، یا عَظیمُ یا اَللهُ، یا عَلیمُ یا اَللهُ، یا کَریمُ یا اَللهُ،

صورت بخش اى خدا اى دانا اى خدا اى بزرگ اى خدا اى آگاه اى خدا اى بزرگوار اى خدا

یا حَلیمُ یا اَللهُ، یا حَکیمُ یا اَللهُ، یا سَمیعُ یا اَللهُ، یا بَصیرُ یا اَللهُ، یا قَریبُ یا

اى بردبار اى خدا اى فرزانه اى خدا اى شنوا اى خدا اى بینا اى خدا اى نزدیک اى

اَللهُ، یا مُجیبُ یا اَللهُ، یا جَوادُ یا اَللهُ، یا ماجِدُ یا اَللهُ، یا مَلِىُّ یا اَللهُ، یا

خدا اى اجابت کننده اى خدا اى بخشنده اى خدا اى با شوکت اى خدا اى توانگر مقتدر اى خدا اى

وَفِىُّ یا اَللهُ،یا مَوْلى یا اَللهُ،یا قاضى یا اَللهُ، یا سَریعُ یا اَللهُ، یا شَدیدُ یا اَللهُ،

وفادار اى خدا اى سرور اى خدا اى داور اى خدا اى سریع اى خدا اى سخت گیر اى خدا

یا رَؤُوفُ یا اَللهُ، یا رَقیبُ یا اَللهُ،یا مَجیدُ یا اَللهُ،یا حَفیظُ یا اَللهُ، یا مُحیطُ

اى مهربان اى خدا اى نگهبان اى خدا اى شوکتمند اى خدا اى نگهبان اى خدا اى احاطه کننده

یا اَللهُ، یا سَیِّدَ السّادَةِ یا اَللهُ، یا اَوَّلُ یا اَللهُ،یا اخِرُ یا اَللهُ،یا ظاهِرُ یا اَللهُ،یا

اى خدا اى بزرگ بزرگان اى خدا اى آغاز اى خدا اى انجام اى خدا اى پیدا اى خدا اى

باطِنُ یا اَللهُ،یا فاخِرُ یا اَللهُ، یا قاهِرُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ،یا رَبّاهُ یا اَللهُ،یا

ناپیدا اى خدا اى با فخر اى خدا اى چیره اى خدا اى پروردگار من اى خدا اى

رَبّاهُ یا اَللهُ، یا وَدُودُ یا اَللهُ، یا نُورُ یا اَللهُ، یا رافِعُ یا اَللهُ، یا مانِعُ یااَللهُ، یا

پروردگار من اى خدا اى پروردگار من اى خدا اى دوستدار اى خدا اى نور اى خدا اى رفعت ده اى خدا اى بازدارنده اى خدا اى

دافِعُ یا اَللهُ، یا فاتِحُ یااَللهُ، یا نَفّاعُ یا اَللهُ، یا جَلیلُ یا اَللهُ، یا جَمیلُ یا اَللهُ،

جلوگیرنده اى خدا اى گشاینده اى خدا اى بسیار نفع رسان اى خدا اى با جلالت اى خدا اى زیبا اى خدا

یا شَهیدُ یا اَللهُ، یا شاهِدُ یا اَللهُ، یا مُغیثُ یا اَللهُ، یا حَبیبُ یا اَللهُ، یا فاطِرُ یا

اى گواه اى خدا اى شاهد اى خدا اى فریادرس اى خدا اى دوست اى خدا اى خالق اى

اَللهُ، یا مُطَهِّرُ یا اَللهُ، یا مَلِکُ یا اَللهُ، یا مُقْتَدِرُ یا اَللهُ، یا قابِضُ یا اَللهُ، یا

خدا اى پاک کننده اى خدا اى پادشاه اى خدا اى نیرومند اى خدا اى گیرنده اى خدا اى

باسِطُ یا اَللهُ، یا مُحْیى یا اَللهُ، یا مُمیتُ یا اَللهُ، یا باعِثُ یا اَللهُ، یا وارِثُ یا

گسترنده اى خدا اى زنده کننده اى خدا اى میراننده اى خدا اى برانگیزنده اى خدا اى ارث برنده اى

اَللهُ، یا مُعْطى یا اَللهُ، یا مُفْضِلُ یا اَللهُ، یا مُنْعِمُ یا اَللهُ، یا حَقُّ یا اَللهُ، یا مُبینُ

خدا اى عطا کننده اى خدا اى فزون بخش اى خدا اى نعمت بخش اى خدا اى برحق اى خدا اى آشکار کننده

یا اَللهُ، یا طَیِّبُ یا اَللهُ، یا مُحْسِنُ یا اَللهُ، یا مُجْمِلُ یا اَللهُ،یا مُبْدِئُ یا اَللهُ،یا

اى خدا اى پاکیزه اى خدا اى نیکوکننده اى خدا اى زیبا پرور اى خدا اى آغازنده اى خدا

مُعیدُ یا اَللهُ،یا بارِئُ یا اَللهُ،یا بَدیعُ یا اَللهُ، یا هادى یا اَللهُ، یا کافى یا اَللهُ،یا

اى بازگرداننده اى خدا اى پدیدآرنده اى خدا اى نوآفرین اى خدا اى راهنما اى خدا اى کفایت کننده اى خدا اى

شافى یا اَللهُ، یا عَلِىُّ یا اَللهُ، یا عَظیمُ یا اَللهُ، یا حَنّانُ یا اَللهُ، یا مَنّانُ یا اَللهُ،

شفابخش اى خدا اى والا مرتبه اى خدا اى بزرگ اى خدا اى بسیار مهربان اى خدا اى بسیار بخشنده اى خدا

یا ذَاالْطَّوْلِ یا اَللهُ،یا مُتَعالى یا اَللهُ، یا عَدْلُ یا اَللهُ، یا ذَا الْمَعارِجِ یا اَللهُ، یا

اى صاحب نعمت اى خدا اى برتر اى خدا اى دادگر اى خدا اى داراى مراتب بلند اى خدا اى

صِدْقُ یااَللهُ، یا دَیّانُ یا اَللهُ، یا باقى یا اَللهُ، یا واقى یا اَللهُ، یا ذَا الْجَلالِ یا

راستى محض اى خدا اى جزاده اى خدا اى باقى اى خدا اى نگهدارنده اى خدا اى صاحب جلالت اى

اَللهُ، یا ذَا الاِْکْرامِ یا اَللهُ، یا مَحْمُودُ یا اَللهُ، یا مَعْبُودُ یا اَللهُ، یا صانِعُ یا اَللهُ،

خدا اى صاحب بزرگوارى اى خدا اى پسندیده اى خدا اى معبود اى خدا اى سازنده اى خدا

یا مُعینُ یا اَللهُ، یا مُکَوِّنُ یا اَللهُ، یا فَعّالُ یا اَللهُ، یا لَطیفُ یا اَللهُ، یا جَلیلُ یا

اى یاور اى خدا اى بوجود آرنده اى خدا اى کننده هر کار اى خدا اى با لطف اى

اَللهُ، یا غَفُورُ یااَللهُ، یا شَکُورُ یااَللهُ، یا نُورُ یا اَللهُ، یا قَدیرُ یااَللهُ، یا رَبّاهُ یا

خدا اى آمرزنده اى خدا اى سپاس دارنده اى خدا اى نور اى خدا اى توانا اى خدا اى پروردگار اى خدا

اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا

اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى

اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ،یا رَبّاهُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ، یا رَبّاهُ یا اَللهُ، اَسْئَلُکَ اَنْ

خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا از تو خواهم که

تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَتَمُنَّ عَلَىَّ بِرِضاکَ، وَتَعْفُوَ عَنّى

درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و به خشنودى خود بر من منّت گذارى و به

بِـحِلْمِکَ، وَتُـوَسِّعَ عَلَىَّ مِـنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ الطَّیِّبِ، وَمِنْ حَیْثُ

بردباریت از من بگذرى و فراخ گردانى بر من از روزى حلال و پاکیزه ات و از جایى که

اَحْتَسِبُ وَمِنْ حَیْثُ لا اَحْتَسِبُ، فَاِنّى عَبْدُکَ لَیْسَ لى اَحَدٌ سِواکَ، وَلا

گمان دارم و از جایى که گمان ندارم زیرا من بنده توام و کسى را جز تو ندارم و نه

اَحَدٌ اَسْئَلُهُ غَیْرُکَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، ما شآءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ

هیچ کس است که از او درخواست کنم جز تو اى مهربانترین مهربانان، آنچه خدا خواهد نیرویى نیست جز به خداى

الْعَظیمِ * سپس به سجده مى روى و مى گویى: یااَللهُ یااَللهُ،یا رَبِّ یا اَللهُ، یا رَبِّ یا

والاى بزرگ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * اى خدا اى خدا اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من، اى

اَللهُ، یا رَبِّ یا اَللهُ، یا اَللهُ یا اَللهُ، یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ، یا مُنْزِلَ الْبَرَکاتِ،

خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى خدا، اى خدا، اى پروردگار من، اى پروردگار من، اى پروردگار من اى فرستنده برکات

بِکَ تُنْزَلُ کُلُّ حاجَة، اَسْئَلُکَ بِکُلِّ اسْم فى مَخْزُونِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ،

هر حاجتى بدست تو فرود آید از تو خواهم به هر نامى که در خزینه غیب تو محفوظ است

وَالاَْسْمآءِ الْمَشْهُوراتِ عِنْدَکَ، اَلْمَکْتُوبَةِ عَلى سُرادِقِ عَرْشِکَ، اَنْ

و نامهایى که پیش تو آشکار است آنها که بر سراپرده هاى عرشت نوشته شده که

تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَقْبَلَ مِنّى شَهْرَ رَمَضانَ، وَتَکْتُبَنى

درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و از من بپذیرى ماه رمضان را و نامم را

مِنَ الْوافِدینَ اِلى بَیْتِکَ الْحَرامِ، وَتَصْفَحَ لى عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظامِ،

در زمره رفتگان بسوى خانه محترمت (کعبه) بنویسى و از گناهان بزرگم چشم پوشى کنى

وَتَسْتَخْرِجَ یا رَبِّ کُنُـوزَکَ یا رَحْمـنُ.(9)

و گنجهاى خود را برایم بیرون آورى اى خداى بخشاینده.

نهم: چهارده رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتى، سوره حمد و آیة الکرسى و سه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند. در روایت است هر کس چنین کند، خداوند در برابر هر رکعتى ثوابهاى بسیار زیادى به او مى دهد.(10)

دهم: مرحوم «شیخ طوسى» در «مصباح المتهجّد» فرموده است: در پایان شب نیز غسل کن و تا طلوع صبح در مصلاّیت (محل خواندن نماز) بنشین (و ذکر خدا بگو).(11)

 

 


1. اقبال، صفحه 274 و زادالمعاد، صفحه 220 .
2. زادالمعاد، صفحه 220 و کافى، جلد 4، صفحه 167، حدیث 3.
3. اقبال، صفحه 274.
4. مصباح المتهجّد، صفحه 648.
5. اقبال، صفحه 271.
6. مصباح کفعمى، صفحه 647.
7. اقبال، صفحه 272 و زادالمعاد، صفحه 221.
8. اقبال، صفحه 272.
9. مصباح المتهجّد، صفحه 649 و اقبال، صفحه 272 و بحارالانوار، جلد 88، صفحه 120 (با اندکى تفاوت).
10. بحارالانوار، جلد 88، صفحه 122 .
11. مصباح المتهجّد، صفحه 651.
فضیلت و اعمال روز عید فطرفضیلت ماه شوّال
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma