دعاهاى قبل از نماز و در حال نماز

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
مفاتیح نوین
آداب نماز ظهرآداب و مقدّمات بجا آوردن نماز

قبل از نماز، خواندن این دعاها مستحب است:

1ـ امام صادق(علیه السلام) نقل مى کند: امیر مؤمنان(علیه السلام) فرمود: هر کسى که براى نماز بر مى خیزد، اگر پیش از شروع نماز، این دعا را بخواند، با محمّد و آل محمّد(علیهم السلام) خواهد بود:

اَللّهُمَّ اِنّى اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ اُقَدِّمُهُمْ بَیْنَ یَدَىْ صَلاتى،

خدایا بسوى تو رو کنم به محمّد و آلش و آنان را پیش روى نمازم قرار دهم

وَ اَتَقَرَّبُ بِهِمْ اِلَیْکَ، فَاجْعَلْنى بِهِمْ وَجیهاً فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَ مِنَ

و بوسیله ایشان بدرگاه تو تقرّب جویم پس مرا بوسیله ایشان آبرومند در دنیا و آخرت قرار ده و هم از

الْمُقَرَّبینَ، مَنَنْتَ عَلَىَّ بِمَعْرِفَتِهِمْ، فَاخْتِمْ لى بِطاعَتِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ

مقربان درگاهت تویى که بر من منّت نهادى به شناساییشان پس ختم کن برایم به اطاعت و معرفت

وَوِلایَتِهِمْ، فَاِنَّهَاالسَّعادَةُ وَ اخْتِمْ لى بِها، فَاِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.

و ولایتشان که براستى سعادت همان است و بدان برایم ختم فرما که براستى تو بر هر چیز توانایى

سپس نماز مى گزارى و چون نمازت تمام شد، مى خوانى:

اَللّهُمَّ اجْعَلْنى مَعَ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد

خدایا قرار ده مرا با محمّد و آل محمّد

فى کُلِّ عافِیَة وَ بَلاء، وَاجْعَلْنى مَعَ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد فى کُلِّ مَثْوىً

در هر عافیت و بلایى و قرارم ده با محمّد و آل محمّد در هر جایگاه

وَمُنْقَلَب،اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ مَحْیاهُمْ، وَمَماتى مَماتَهُمْ، وَاجْعَلْنى مَعَهُمْ

و بازگشتگاهى خدایا زندگیم را زندگى ایشان و مرگم را مرگ ایشان قرار ده و مرا در

فِى الْمَواطِنِ کُلِّها، وَلاتُفَرِّق بَیْنى وَ بَیْنَهُمْ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.(1)

تمام جاها با ایشان قرار ده و میان من و ایشان جدایى مینداز که براستى تو بر هر چیز توانایى.

2ـ از «صفوان جمّال» روایت شده است که امام صادق(علیه السلام) را دیدم پیش از تکبیرة الإحرام نماز، رو به قبله این جملات را مى خواند:

اَللّهُمَّ لا تُؤْیِسْنى مِنْ رَوْحِکَ، وَلاتُقَنِّطْنى مِنْ رَحْمَتِکَ، وَلا تُؤْمِنّى

خدایا مرا از نسیم جانبخش لطفت محروم مکن و از مهر و رحمتت نا امیدم مکن و از مکرت ایمنم

مَکْرَکَ، فَاِنَّهُ لا یَاْمَنُ مَکْرَاللهِ اِلاَّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ.(2)

مکن زیرا ایمن نشوند از مکر خدا جز مردم زیانکار.

3ـ وقتى خواستى قرائت نماز را آغاز کنى مستحب است کلمه «اَعُوذُ بِاللّهِ السَّمِیعِ الْعَلیمِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیم» را آهسته بگویى، پس از آن سوره حمد را با حضور قلبِ کامل، و با توجّه به تفکّر در معانى آن مى خوانى، چون سوره حمد به پایان رسید، به اندازه یک نفس، ساکت مى شوى، سپس سوره اى از قرآن را مى خوانى، البتّه بهتر است، سوره نبأ (عمّ یتسائلون...) یا «هل اتى» و یا سوره قیامت باشد. وقتى سوره به پایان رسید، باز هم به اندازه یک نفس ساکت مى شوى و آنگاه دست را براى تکبیر بلند مى کنى و به رکوع مى روى، و انگشتان را به هنگامى که دستها را بر روى زانو گذاشتى، باز مى کنى، کمر را خم کرده و گردن را کشیده، مساوى با کمر و نظرها را به میان قدمها مى افکنى، و یکبار مى گویى: سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ (یا سه بار سبحان الله). بهتر است این ذکر را هفت مرتبه، یا پنج مرتبه و یا سه مرتبه بگویى.(3) پیش از گفتن ذکر رکوع سزاوار است این دعا را بخوانى:

اَللّهُمَّ لَکَ رَکَعْتُ، وَلَکَ اَسْلَمْتُ، وَبِکَ آمَنْتُ، وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ، وَاَنْتَ

خدایا براى تو رکوع کردم و براى تو تسلیم شدم و به تو ایمان آوردم و بر تو توکل کردم و تویى

رَبّى، خَشَعَ لَکَ سَمْعى وَبَصَرى، وَشَعْرى وَبَشَرى، وَلَحْمى وَدَمى،

پروردگار من خاشع شد براى تو گوش و چشم و مو و پوست و گوشت و خون

وَمُخّى وَعِظامى وَعَصَبى، وَما اَقَلَّتْهُ قَدَماىَ غَیْرَ مُسْتَنْکِف، وَلا

و مخ و استخوان و رگم و (خلاصه) آنچه را در پاهایم بر خود حمل کرده بدون سرپیچى و نه تکبّر ورزى

مُسْتَکْبِر وَلا مُسْتَحْسِر.(4)

و نه به حال خستگى مى شنود خدا هرکس او را ستایش کند.

سپس سر را از رکوع برمى دارى و مى ایستى و مى گویى: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَهُ.(5)

آنگاه تکبیر مى گویى و با نهایت خضوع و خشوع به سجده مى روى و به هنگام رفتن به سجده، نخست کف دست ها را پهن کرده و بر زمین مى گذارى و آنگاه زانوها را مى گذارى و بر زمین یا چیزى که از زمین مى روید غیر از خوردنیها و پوشیدنیهاسجده مى کنى و بهتر است بر تربت امام حسین(علیه السلام) سجده کنى و ذکر سجود را مى گویى.

بهتر است هفت مرتبه یا پنج مرتبه و یا سه مرتبه بگویى: سُبْحانَ رَبِّىَ الاَْعْلى وَ بِحَمْدِهِ (یک مرتبه هم کافى است).(6)

پیش از ذکر سجود بهتر است این دعا را بخوانى:

اَللّهُمَّ لَکَ سَجَدْتُ، وَبِکَ آمَنْتُ،وَلَکَ

خدایا براى تو سجده کردم و به تو ایمان آوردم و براى تو

اَسْلَمْتُ، وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ، وَاَنْتَ رَبّى، سَجَدَ وَجْهى لِلَّذى خَلَقَهُ، وَشَقَّ

تسلیمم و بر تو توکل کنم و تویى پروردگار من سجده کرد چهره ام براى کسى که او را آفرید

سَمْعَهُ وَبَصَرَهُ، اَلْحَمْدُ للهِِ رَبِّ الْعالَمینَ، تَبارَکَ اللهُ اَحْسَنُ الْخالِقینَ.(7)

و گوش و چشمش را شکافت ستایش خاص خدا پروردگار جهانیان است خجسته باد خدا بهترین آفریننده

وقتى ذکرسجده راگفتى، سراز سجده برمى دارى و مى نشینى و پس از گفتن تکبیر مى گویى:

اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّى وَاَتُوبُ اِلَیْهِ.(8)

آمرزش خواهم از خدا و بسویش توبه کنم

و همچنین مى گویى:

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لى وَ ارْحَمْنى، وَ اجْبُرْنى وَادْفَعْ

خدایا مرا بیامرز و به من رحم کن و حالم نیکو کن و از من دفاع کن

عَنّى وَعافِنى،اِنّى لِما اَنْزَلْتَ اِلَىَّ مِنْ خَیْر فَقیرٌ،تَبارَکَ اللهُ رَبُّ الْعالَمینَ.(9)

و تندرستم بدار که من بدان خیرى که برایم بفرستى نیازمندم خجسته است خدا پروردگار جهانیان

آنگاه تکبیر گفته و براى سجده دوم مى روى و همانند سجده اوّل عمل مى کنى، سپس سر از سجده برمى دارى و اندکى مى نشینى و بر مى خیزى و در همان حال برخاستن مى گویى:

بِحَوْلِ اللهِ وَقُوَّتِهِ اَقُومُ وَاَقْعُدُ.(10)

بایستم و بنشینم به جنبش خدا و نیروى او این چنین است خدا پروردگار من.

وقتى که ایستادى و بدنت کاملاً آرام گرفت، حمد را مى خوانى و سپس سوره اى را قرائت مى کنى و بهتر است، سوره توحید باشد و پس از اتمام سوره توحید مستحب است سه بار بگویى: کَذلِکَ اللهُ رَبّى.(11) سپس تکبیر مى گویى و دستها را براى قنوت بلند مى کنى، تا مقابل صورت مى آورى در حالى که کف دستها رو به آسمان باشد، انگشت ها را به جز انگشت بزرگ به هم مى چسبانى; خوب است براى قنوت کلمات فرج را بخوانى:

لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ الْحَلیمُ الْکَریم، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ،

معبودى نیست جز خداى بردبار کریم معبودى نیست جز خداى والاى بزرگ

سُبْحانَ اللّهِ رَبِّ السَّمواتِ السَّبْعِ، وَ رَبِّ الاَْرَضِینَ السَّبْعِ، وَ ما فِیهِنَّ

منزّه است خدا پروردگار آسمانهاى هفتگانه و زمینهاى هفتگانه و آنچه در آنها و مابین آنها

وَما بَیْنَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ.(12)

و آنچه زیر آنهاست و پروردگار عرش بزرگ و ستایش خاصّ خدا پروردگار جهانیان است

و پس از آن مى گویى:

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لَنا وَارْحَمْنا، وَعافِنا، وَاعْفُ عَنّا فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ،

خدایا بیامرز ما را و به ما رحم کن و تندرستمان بدار و از ما بگذر در دنیا و آخرت که

اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.(13)

همانا تو بر هر چیز توانایى

سپس دعا مى کنى و هرچه مى خواهى از خدا بخواه.

سزاوار است قنوت نماز را طول داده و دعاهاى قنوت را که فراوان است بخوانى.

پس از آن تکبیر گفته به رکوع و سجود مى روى و به همان نحو که در رکعت اوّل گفته شد، انجام مى دهى و آنگاه براى تشهّد مى نشینى. مستحب است که در حال تشهّد متورّکاً بنشینى (یعنى روى ران چپ نشسته و روى پاى راست را بر کف پاى چپ مى گذارى). پیش از تشهد مستحب است بگویى:

بِسْمِ اللّه وَ بِاللهِ وَالاَْسْمآءُ الْحُسْنى کُلُّها للهِِ.(14)

به نام خدا و به ذات خدا و همه نامهاى نیکو از آن خداست.

آنگاه تشهّد را شروع مى کنى و اگر نماز صبح باشد سلام نماز را داده و نماز را به پایان مى رسانى و اگر نماز سه رکعتى و یا چهار رکعتى باشد، برمى خیزى و تسبیحات اربعه را مى خوانى و آنگاه رکوع و سجود و تشهّد و سلام بجا مى آورى و نماز را به پایان مى برى.

وقتى که نماز به پایان رسید، به تعقیبات نماز مى پردازى که درباره آن تأکید فراوان شده است.

تعقیبات نماز، یعنى اذکار و دعاهایى که بعد از نماز خوانده مى شود، در واقع کاستى هاى نماز را برطرف مى سازد و از سوى دیگر آثار نماز را در روح و جان راسخ تر مى کند.

درباره تعقیبات در فصل دوم به طور مشروح بحث خواهد شد.

 


1. کافى، جلد 2، صفحه 544، حدیث 1.
2. کافى، جلد 2، صفحه 544، حدیث 3.
3. مفتاح الفلاح، صفحه 52 و 53.
4. کافى، جلد 3، صفحه 319، حدیث 1 و مفتاح الفلاح، صفحه 53.
5. کافى، جلد 3، صفحه 320، حدیث 1 و مفتاح الفلاح، صفحه 53 .
6. مفتاح الفلاح، صفحه 54 و 55.
7. کافى، جلد 3، صفحه 321، حدیث 1 و مفتاح الفلاح، صفحه 54.
8. مفتاح الفلاح، صفحه 55.
9. تهذیب، جلد 2، صفحه 79، حدیث 63.
10. همان مدرک، صفحه 325، حدیث 188.
11. بحارالانوار، جلد 82، صفحه 29، حدیث 18.
12. مفتاح الفلاح، صفحه 56.
13. کافى، جلد 3، صفحه 340، حدیث 12.
14. مصباح المتهجّد، صفحه 39 .
آداب نماز ظهرآداب و مقدّمات بجا آوردن نماز
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma