سؤالات متفرّقه

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
استفتائات جلد 3
فصل چهل و سوم: امر به معروف و نهى از منکرمحروم کردن از ارث

سؤال 886 ـ در مادّه 1018 قانون مدنى، که برگرفته از فقه نورانى شیعه است، آمده: «حکم موت فرضى غایب در موردى صادر مى شود که از تاریخ آخرین خبرى که از حیات او رسیده، مدّتى گذشته باشد که عادتاً چنین شخصى زنده نمى ماند.» حال اگر شخص سى ساله اى غایب شود، و پس از دو سال ورثه تقاضاى صدور حکم موت فرضى وى را نمایند، آیا محکمه مى تواند با درخواست ورثه موافقت و مفقودیّت وى را در جرائد اعلام، و پس از انجام تحقیقات محلّى، هرگاه خبرى از حیات و ممات وى بدست نیامد، حکم فوت فرضى وى را صادر نماید؟

جواب: حکم به موت تنها در صورتى امکان دارد که یا یقین به مرگ غایب حاصل شود، یا مدّت زمانى بگذرد که عادتاً تا آن زمان زنده نمى ماند.

سؤال 887 ـ مردى در اثر قتل عمد، یا شبه عمد، یا خطاى محض، فوت شده، و در هر حال توافق بر اخذ دیه مى شود. آیا این دیه جزء ترکه محسوب مى شود، که دیون به آن تعلّق گیرد و بدواً پرداخت شود، سپس باقیمانده تقسیم گردد، یا دیون متوفّى از آن استخراج نمى شود؟

جواب: در حکم اموال میّت است، و دیون متوفّى از آن تأدیه مى شود.

سؤال 888 ـ خانم بیوه اى با داشتن چند فرزند شوهر مى کند. پس از مدّتى شوهر جدید نیز فوت مى نماید. نحوه ارث فرزندان زن از آن شخص به چه صورت است؟ در عکس مسأله آیا ورثه از نامادرى ارث مى برند؟

جواب: نه فرزند عیال از شوهر مادر ارث مى برد، و نه شوهر از فرزندان او. و همچنین در عکس مسأله، یعنى بچّه هاى مرد از نامادرى ارث نمى برند.

سؤال 889 ـ هفتاد و پنج سال پیش دو برادر به نام سیّد سلیمان و سیّد خداداد فرزندان سیّد على زندگى مى کردند. بعد از فوت پدر، املاک و ترکه او را به طور مساوى بین خود تقسیم نمودند. سیّد خداداد به میل خود از منطقه کوچ کرده و به مکان دیگرى مى رود، بدون این که سهم خود را فروخته یا اجاره داده باشد. برادرش سیّد سلیمان با هماهنگى و همکارى شخصى به نام سیّد عبدالله (که در آن زمان در منطقه از نفوذ و شهرت مردمى برخوردار بوده،) و همدستى چند نفر دیگر، حصّه سیّد خداداد را به شرط بیع قطعى مى فروشند. سیّد خداداد وقتى مطّلع مى شود به منطقه آمده، سهم خود را مطالبه مى نماید. برادرش و دیگران او را تهدید مى کنند، و او به حقّ خود نمى رسد. از آن زمان تاکنون هیچ کس از ورثه سیّد خداداد نتوانسته به حقّ خود برسد. لطفاً بفرمایید آیا وارثین سیّد خداد مى توانند حقّ خود را مطالبه کنند؟

جواب: چنانچه برادران، حقّ آن مرحوم را ضایع کرده اند، ورثه او مى توانند حقّ او را شرعاً باز پس بگیرند.

سؤال 890 ـ اخیراً خانمى به اینجانب معرفى شده، تا وکالت او را براى وصول سهم الارث پدرى اش بپذیرم. معرّف که شخص محترم خارجى (و مسیحى) است، ضمن معرّفى خانم، مى گوید: «ظاهراً مشارالیها که مسلمان بوده مسیحى شده، و اکنون مى خواهد سهم الارث پدرى خود را که در تهران است (زمین و خانه و پول نقد) وصول کند. بدین جهت مى خواهد به شما (به من) وکالت دهد.» اینجانب ضمن ملاقات با خانم مذکور، بطور غیر مستقیم و ضمن صحبتى که پیش آمده بود، گفتم: «بالاخره شما و ما مسلمان هستیم و تکالیفى داریم و....» تا عکس العمل او را ببینیم، که آیا واقعاً مسیحى شده یا نه؟ خانم در برابر این سخن، نگفت من مسلمان نیستم و مسیحى شده ام، بلکه سکوت کرد. در چنین شرایطى براى من سؤالاتى پیش آمده که نظر مبارک مورد تقاضا است:

1ـ آیا شرعاً تکلیف دارم بیش از این تحقیق کنم؟ آیا باید مطلب را صریحاً مطرح کنم و از دین او بپرسم؟

2ـ آیا این مقدار که از معرّف نقل کردم در اسلام او تردید ایجاد مى کند؟ اگر آرى، آیا باید اسلام او را استصحاب کنم، یا تکلیف دیگرى دارم؟

جواب 1 و 2: چنانچه حالت سابقه او اسلام است، و دلیلى بر خلاف آن قائم نشده مشکلى ندارید.

3ـ خانه اى که سهم الارث این خانم در آن بوده، (نصف آن) را به شخصى فروخته ایم و از محلّ ثمن، طبق توافقى که شده، حق الوکاله خود را برداشته ام. اگر بعدها معلوم شود این خانم واقعاً از اسلام خارج شده، و از پدرش که مسلمان بوده، اساساً ارث نمى برده، تکلیف خریدار چیست؟ حق الوکاله اى که از محلّ فروش خانه گرفته ام چه حکمى دارد؟

جواب: چنانچه ثابت شود که در حیات پدر مسیحى شده، ارث نمى برده، و هر چه شما یا دیگرى از سهم او گرفته اید باید به سایر ورثه بازگردانید.

4ـ آیا مى شود در این خانه نماز خواند؟ آیا خریدار ضامن است که نصف خانه را به حاکم شرع (مقلَّد) بازگرداند، یا معامله وى محکوم به صحّت است؟ اگر موکول به اجازه حضرتعالى است، اجازه مى فرمایید؟ یا در ازاى ردّ مظالم باید اجازه شود؟

جواب: همان گونه که در بالا گفته شد، اگر خلاف ثابت شود باید به سایر ورثه برگردد و مسأله ارتباطى به مظالم ندارد تا نیاز به اجازه حاکم شرع داشته باشد.

5ـ اگر بعداً معلوم شود که مسیحى شده بوده، وکالت براى کارها و اموال شخصى او (غیر از سهم الارث) چه صورتى دارد؟

جواب: در مورد اموالى که بعد از مسیحى شدن به دست آورده اشکالى ندارد.

سؤال 891 ـ آیا حقوق، مستمرّى، بیمه بازنشستگى و سایر مزایاى کارمندان متوفّى، جنبه ارث دارد؟ آیا آنچه دولت به بازماندگان متوفّى مى دهد طبق قانون ارث تقسیم مى شود؟

جواب: مصرف آن تابع مقرّرات دولت است; اگر فقط به همسر و فرزند او مى دهد باید فقط در آن راه مصرف شود، و اگر مقرّرات طور دیگرى است باید به همان ترتیب عمل شود.

سؤال 892 ـ آیا سرمایه بیمه عمر، و خسارت فوق ناشى از حوادث رانندگى، و دیگر بیمه ها، طبق قانون ارث تقسیم مى شود؟ در صورتى که در قرارداد بیمه، شرط خاصّى در این زمینه گنجانده شده باشد، آیا نافذ است؟

جواب: در مورد بیمه عمر باید طبق شرایط و مقرّرات بیمه مصرف شود، و امّا در مورد خسارات رانندگى، خواه مالى باشد یا جانى، حکم سایر اموال میّت را دارد.

سؤال 893 ـ آیا خنثاى مشکل، طبیعت ثالثه غیر از زن و مرد است، یا حکم یکى از آن دو را دارد؟

جواب: خنثاى مشکل در واقع یا مذکّر است یا مؤنث.

سؤال 894 ـ در صورت تعدّد طلبکاران، و عدم کفایت دارایى متوفّى جهت اداى کلّ دیون، آیا شرعاً مى توان بین انواع طلبکاران و دیون (به شرح ذیل) حقّ تقدم و اولویّت قائل شد؟ در صورت امکان، ترتیبِ اولویّت ها را مرقوم فرمایید:

1ـ نفقه و مهریّه زوجه.

2ـ نفقه فرزندان صغیر.

3ـ دیونى که از بابت آن مالى از بدهکار نزد طلبکاران رهن، وثیقه یا توقیف است.

4ـ دستمزد و حقوق خدمه و کارگران منزل و محلّ کار متوفّى.

5ـ دستمزد و هزینه بیمارستان و طبیب و داروخانه، جهت مداواى بیمار قبل از فوت.

6ـ بدهکارى به حکومت اسلامى (از قبیل: مالیات، قبوض آب و برق و گاز و مانند آن).

7ـ دیون شرعى (خمس و زکات) و گرفتن اجیر براى اداى نماز و روزه و حجّ واجب.

8 ـ هزینه کفن و دفن و مراسم ختم متعارف.

جواب: هزینه کفن و دفن متعارف مقدّم بر همه چیز است، ولى مراسم ختم و یاد بود جزء واجبات نیست. همچنین نفقه اولاد صغیر اگر قبلا پرداخت نشده، جزء دیون محسوب نمى شود. هزینه نماز و روزه را نیز نمى توان از اموال میّت برداشت. بقیّه دیون در یک ردیف قرار دارند، و باید به نسبت برداشته شود.

فصل چهل و سوم: امر به معروف و نهى از منکرمحروم کردن از ارث
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma