اولیاى دم

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
استفتائات جلد 3
استیفاى قصاصشرایط قصاص

سؤال 1074ـ صاحبِ حقِّ قصاص در قتل عمد چه کسى است؟ مجنىّ علیه، یا اولیاى دم؟

جواب: مجنىّ علیه صاحب حق است، و از او به ورثه مى رسد.

سؤال 1075ـ در صورتى که پدر، یا جدّ پدرى، مرتکب ضرب و جرح فرزند صغیرش شود، چه کسى مى تواند از او به حاکم شرع شکایت کند؟ آیا قصاص در این صورت ممکن است؟ در صورت محکومیّت پدر، یا جدّ پدرى، به دیه یا قصاص، دریافت دیه یا استیفاى قصاص با چه کسى است؟

جواب: در این گونه موارد حاکم شرع ولىّ صغیر است، که احقاق حق کند.

سؤال 1076ـ چنانچه ورثه مقتول صغیر باشند، بفرمایید:

1ـ آیا همواره اخذ دیه از سوى اولیاى صغار، اصلح به حال صغار است، یا این که ولىّ صغیر حسب مورد مى تواند جانى را عفو یا مطالبه قصاص کند؟

جواب: غالباً اخذ دیه به مصلحت صغار است; ولى موارد نادرى پیدا مى شود که ممکن است مصلحت صغار در عفو، یا قصاص باشد.

2ـ آیا محدوده اختیارات ولىّ با قیّم، در این خصوص تفاوتى دارد؟

جواب: هر دو باید مصلحت صغیر را در نظر بگیرند.

سؤال 1077ـ هنگامى که اولیاى دم همگى صغیر باشند، تکلیف چیست؟

جواب: در صورتى که مصلحت در صبر کردن باشد، باید صبر کنند، و قاتل را با ضمانت و کفالت کافى آزاد نمایند، تا صغیرها کبیر شوند و خودشان تصمیم بگیرند. و اگر ولىّ مصلحت ببیند (که غالباً مصلحت در همین است،) دیه مى گیرد.

سؤال 1078ـ اگر مقتول مسلمان، امّا ولىّ دم وى کافر باشد، چه باید کرد؟

جواب: حاکم شرع اولیاى دم را حاضر مى کند، و به آنها پیشنهاد اسلام مى نماید; اگر پذیرفتند، اختیار قاتل را به دست آنها مى دهد، قصاص کنند یا دیه بگیرند. و اگر اسلام را نپذیرفتند، حاکم شرع دیه مى گیرد، و به بیت المال مى دهد.

سؤال 1079ـ چنانچه ارتباط با اولیاى دم فعلا ممکن نباشد; ولى در آینده امکان دسترسى به آنان وجود داشته باشد، حکم چیست؟

جواب: باید صبر کنند تا دسترسى پیدا شود; ولى چنان چه زمان طولانى باشد، باید قاتل را با اخذ وثیقه و کفالت کافى آزاد نمایند.

سؤال 1080ـ در موارد قتل، که نوبت به ولایت حاکم مى رسد، بفرمایید آیا ولىّ امر، همانند اولیاى دم، علاوه بر درخواست قصاص یا اخذ دیه، حقّ عفو نیز دارد؟

جواب: ولىّ امر حقّ عفو ندارد; بلکه باید یا قصاص کند، یا دیه بگیرد، (هر کدام که به مصلحت مسلمین باشد.)

سؤال 1081ـ آیا پدر مى تواند نسبت به فرزند صغیرش، در خصوص جراحات و صدمات، اعمّ از عمدى و غیر عمدى، که از سوى غیر به وى وارد آمده، هم از دیه بگذرد و هم از قصاص صرفنظر نماید؟ از آنجا که در باب قصاص فتوى و قانون بر این است که: «ولىّ صغیر حق ندارد قاتل را مجّاناً عفو نماید.» آیا این موضوع به جراحات و صدمات موجب قصاص و دیه نیز سرایت مى کند؟

جواب: تفاوتى نمى کند; ولى باید مصلحت صغیر را در نظر گرفت، و مصلحت صغیر غالباً اخذ دیه است.

سؤال 1082ـ نظر خود را در خصوص نحوه استیفاى قصاص، در دو فرض زیر بیان فرمایید:

الف) چنانچه اولیاى دمِ مقتول منحصر به فرزند صغیر یا صغار (از دو نفر بیشتر) باشد حکم چیست؟

جواب: در صورتى که مصلحت آنها در گرفتن دیه باشد، و قاتل نیز حاضر به پرداخت دیه گردد، باید دیه گرفته شود. و اگر مصلحت آنها در قصاص باشد، ولىّ دم مى تواند قصاص کند. و در صورت ابهام قضیّه، قاتل را با وثیقه معتبر آزاد مى کنند، تا صغار کبیر شوند و تصمیم بگیرند.

ب) در صورتى که فرزند یا فرزندان اولیاى دم جملگى مجنون باشند، حکم چیست؟

جواب: ولىّ باید مصلحت آنها را در نظر بگیرد و اقدام کند.

سؤال 1083ـ چنانچه اولیاى دم، از انجام قصاص یا مطالبه دیه صرف نظر کنند، آیا بعداً حق دارند از نظر خود برگردند؟

جواب: بعداً نمى توانند تغییر نظر دهند.

سؤال 1084ـ در صورتى که اولیاى دم تقاضاى دیه کرده باشند، آیا قبل از دریافت آن مى توانند از نظر خود رجوع، و تقاضاى قصاص کنند؟ بعد از وصول دیه چطور؟

جواب: بعد از وصول دیه جایز نیست; و قبلا هم اگر مصالحه شرعیّه بردیه انجام شده باشد، تغییر آن جایز نیست.

سؤال 1085ـ اگر اولیاى دم تقاضاى قصاص کنند، آیا تا قبل از اجراى حکم فقط مى توانند عفو کنند؟ یا امکان مطالبه دیه نیز وجود دارد؟ آیا در این حالت مى توانند با قاتل مصالحه و چیزى زاید بر دیه مطالبه کنند؟

جواب: مى توانند قصاص را با رضایت قاتل به هر چیزى تبدیل کنند، ولى رعایت انصاف در هر حال خوب است.

سؤال 1086ـ پسرم با تحریکات شیطنت آمیز خانواده همسرش، که منجر به درگیرى و فوت مادر زنش شد، به قصاص و دریافت فاضل دیه محکوم گردید. ورّاث کبیر، و پدر صغار (اصالتاً و ولایتاً) با دریافت مبلغى بیش از دیه کامله رضایت دادند; هر چند در رضایتنامه کتبى و رسمى به گرفتن دیه اشاره اى نشده است. آیا پدر صغار مى تواند از طرف صغار گذشت کند، یا با دریافت دیه رضایت دهد، یا باید منتظر رشد و بلوغ صغار شود؟ در صورت اخیر، آیا امکان آزادى موقّت جانى، با سپردن وثیقه، تا رشد صغار وجود دارد؟

جواب: ولىّ صغار باید آنچه به نفع آنهاست، انجام دهد. اگر قصاص به نفع آنهاست، بگذارد آنها رشید شوند و قصاص کنند، و در این صورت، باید با وثیقه کافى جانى را آزاد کنند. و اگر دیه به نفع آنهاست، دیه بگیرد. و گذشت جز در موارد بسیار استثنایى به نفع صغار نیست.

سؤال 1087ـ چنانچه ولىّ قهرى بخواهد صبر کند تا ولىّ دم صغیر بالغ شده و خود تصمیم بگیرد، مصالح مهم از وى تفویت مى شود (مثل این که قاتل پیرمردى 80 ساله و ولى دم پسر 2 ساله اى باشد که اگر بخواهند صبر کنند تا وى بالغ گردد به احتمال زیاد قاتل مى میرد، و حقّ ولى دم نسبت به قصاص و دیه از بین مى رود.) در چنین صورتى ولىّ قهرى کدام از گزینه هاى زیر را بجا آورد؟

الف) تقاضاى قصاص نماید.

ب) بر اخذ دیه مصالحه کند.

ج) بر اخذ کمتر از دیه مصالحه نماید.

د) قاتل را عفو کند.

جواب: در این گونه موارد غالباً غبطه و مصلحت صغیر در گرفتن دیه است; به هر مقدار که جانى حاضر و راضى شود.

سؤال 1088ـ چنانچه عدّه اى از اولیاى دم خواهان قصاص باشند، آیا سهم الدیه همسر در احتساب سهم الدیّه سایر اولیاى دم (اعمّ از صغار و کبار که تقاضاى دریافت دیه نموده اند) تأثیر گذار است؟

جواب: زوجه سهمى در قصاص ندارد; ولى اگر تبدیل به دیه شود، سهم مى برد.

سؤال 1089ـ فردى کشته شده، و از او یک زن باردار باقى مانده است. با توجّه به این که زوجه ولىّ دم واقع نمى شود، آیا حمل او ولىّ دم در مسأله قصاص خواهد بود؟ اگر همراه این حمل وارث دیگرى وجود داشته باشد، آیا وارث به تنهایى ولىّ دم خواهد بود؟

جواب: باید انتظار بکشند، چنانچه حمل زنده متولّد شد در صورت انحصار فقط او ولىّ دم است. در غیر این صورت شریک در این امر خواهد شد.

استیفاى قصاصشرایط قصاص
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma