احکام حضانت

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
استفتائات جلد 2
شرایط طلاقاحکام شیر دادن

سؤال 1063 ـ در مواردى که بین زوجین مفارقت حاصل مى شود و فرزند مشترکى دارند، در خصوص حقّ حضانت پدر یا مادر نسبت به فرزند مشترک فتواى مشهور این است که مادر در مورد فرزند دختر تا 7 سالگى و در مورد فرزند پسر تا دو سالگى اولویّت در حضانت دارد سپس در حضانتِ پدر است. از آن جا که مادّه 1169 قانون مدنى با الهام از این فتوا تنظیم شده است، محاکم دادگسترى نیز در موارد مطروحه در پرونده هاى جارى بر این اساس عمل مى نمایند ولى این امر چند مشکل اجرایى در بر دارد:

الف) تعلّق عاطفى فرزندان، اعمّ از پسر و دختر، در سنین پایین به مادر بیشتر است و گرفتن پسر بچّه هاى 2 تا هفت ساله از مادر، در موارد زیادى موجب اخلال در مسائل تربیتى و عاطفى آنان مى شود.

ب) غالباً پدرهاى ازدواج نکرده در نگهدارى این گونه کودکان دچار مشکلات مهمّى مى شوند و بیشتر به خاطر لجاجت، اصرار در گرفتن کودک دارند و بعد از تحویل غالباً کودک را به عمّه، یا مادربزرگ، یا یکى دیگر از اقوام مى سپارند و خود مباشرت در حضانت ندارند.

ج) به دلیل تعلّق عاطفى شدید بین مادر و فرزند، در اغلب موارد گرفتن پسر بچّه 3 یا 4 ساله از مادر موجب عسر و حرج بر مادر است، در صورتى که با حضانت مادر، پدر نیز از طریق اعمال ولایت و نظارت کلّى، با بچّه هاى خود ارتباط دارد و فشارى بر وى وارد نمى شود.

د) نگران کننده ترین نکته این است که در مواردى که در یک خانواده بیش از یک فرزند وجود دارد، بچّه ها با هم مأنوس و وابسته مى باشند و جدا کردن بچّه هاى خردسال از یکدیگر و سپردن بعضى به پدر و بعضى به مادر، فشار شدیدى بر آنان وارد مى آورد.

از طرفى بر طبق فتاواى برخى از فقها، از جمله مرحوم آیة اللّه العظمى خوئى(رحمه الله)اولویّت در حضانت تا سن 7 سالگى، هم در دختر و هم در پسر، با مادر است و احادیثى، از جمله روایت ایّوب بن نوح(1)، نیز دلالت بر این مسأله دارد. نظر حضرتعالى در این مسأله چیست؟

جواب: در صورتى که مصالح فرزندان واقعاً به خطر بیفتد و گرفتار ضرر عاطفى شدیدى شوند، مى توان حضانت را به مادر سپرد.

سؤال 1064 ـ زنى هستم که چندین سال قبل، بنا به عللى همسرم مرا طلاق داد و حضانت تنها فرزندمان، که دخترى خردسال بود، نیز به من سپرده شد. با تمام مشکلات اقتصادى که جهت تأمین مخارج زندگى دخترم وجود داشت، او را بزرگ نمودم، حال که دخترم به سنّ ازدواج رسیده است، شوهر سابقم اصرار دارد که دختر را از من بگیرد. قابل ذکر است که:

1ـ در طول مدّتى که از هم جدا شده ایم، هیچ گونه کمکى از جانب شوهر سابقم براى دخترش نرسیده است.

2ـ چون دخترم در طول این مدّت پدرش را اصلاً ندیده است، شدیداً در برابر تقاضاى پدرش امتناع مى کند، با توجّه به مطالب فوق به دو سؤال زیر پاسخ فرمایید:

الف) آیا شوهرم حق دارد دختر را از من بگیرد؟

جواب: هرگاه دختر به سنّ بلوغ رسیده، نه پدر مى تواند او را اجبار کند و نه مادر; بلکه نزد هر کدام میل داشته باشد، مى تواند زندگى کند.

ب) نفقه دخترم بر عهده کیست؟ آیا مى توانم حقوق و نفقه او را از شوهر سابقم مطالبه کنم؟

جواب: در صورتى که به میل خود نفقه او را داده اید، نمى توانید از پدر او چیزى بگیرید; ولى اگر پدر نفقه او را نمى داده و شما به این قصد نفقه او را داده اید که از او بگیرید، حق دارید که نفقه را مطالبه کنید.

سؤال 1065 ـ آیا ولایت و حضانت زنازاده با زانى است؟

جواب: ولایت و نفقه بر عهده زانى و حضانت طبق موازین فقهى با زانى و زانیه است.

سؤال 1066 ـ زنى است که شوهرش بر اثر تصادف از بین رفته و پنج فرزند از او باقى مانده است، که بعضى کبیر و بعضى صغیر هستند، این زن با میل و رضایت خود حقّ حضانت اولادش را به جدّ پدرى بچّه ها واگذار کرده و کلاّ حقّ حضانت را از خود اسقاط نموده است; بعد از یک سال و اندى ادّعاى رجوع حقّ حضانت مى کند، آیا حقّ رجوع دارد؟

جواب: بعد از واگذارى حقّ حضانت، حقّ بازگشت ندارد.

سؤال 1067 ـ زوجه علاوه بر بذل تمام یا مقدارى از مهریّه، سرپرستى بدون نفقه و یا با نفقه فرزندان دختر بالاتر از هفت سال خود را بر عهده مى گیرد; ولى بعد از طلاق از نگهدارى اطفال امتناع مىورزد، آیا دادگاه مى تواند زوجه را به حضانت از فرزندان دختر الزام کند، یا این که حضانت به زوج منتقل مى شود؟

جواب: چنانچه شرعاً (از طریق مصالحه، یا شرط ضمن العقد) موظّف شده باشد، دادگاه مى تواند زوجه را به نگهدارى اطفال اجبار کند.

سؤال 1068 ـ چندى پیش راجع به یک نزاع خانوادگى چند سؤال از محضرتان نمودیم که فرمودید: «در صورت احراز حرج واقعى و عدم رضایت زوج به طلاق، حاکم شرع مى تواند ولایتاً طلاق را اجرا کند» حال پس از مذاکره مجدّد با زوج، ایشان قبول کرده است که همسرش را طلاق شرعى بدهد مشروط بر این که همسرش در محکمه مدنى کشور سوئد به صورت رسمى کلاً از حضانت فرزندان صرف نظر کند و امر نگهدارى فرزندان را به شوهر بسپارد، همسرش اظهار مى دارد که جدایى از فرزندانم برایم بسیار مشکل و غیر قابل تحمّل است; لکن شوهر اصرار دارد که یا بچّه ها را بطور کامل در اختیار او بگذارد که بتواند آنها را به هر کشورى که بخواهد ببرد و زن هیچ حقّى نداشته باشد و یا این که حاضر به طلاق نیستم، آیا شوهر مى تواند امر طلاق را منوط به انصراف قانونى همسرش از حضانت فرزندان نماید؟

جواب: در صورتى که شوهرش حقّ شرعى خود را در مورد حضانت مطالبه کند و حاضر به طلاق باشد، نمى توان اجباراً صیغه طلاق را جارى کرد; ولى مى توان مرد را وادار کرد که به مقدار متعارف به زن، حقّ دیدن بچه ها را بدهد و مرد باید از این امر امتناع نکند و مسأله حضانت غیر از مسأله حقّ دیدار است.


1. وسائل الشّیعه، جلد 15، ابواب احکام الاولاد، باب 81، حدیث 6 و 7.

شرایط طلاقاحکام شیر دادن
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma