5. باز هم پیشگویى از پیروزى در میدان بدر

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
پیام قرآن جلد 08
6. وعده بازگشت4. پیشگویى از شکست قاطع دشمنان

در پنجمین آیه، سخن از یک وعده صریح پیروزى است که به مؤمنان داده شده بود مى فرماید: «و (به یاد آرید) هنگامى را که خداوند به شما وعده داد که یکى از دو گروه (کاروان تجارى، یا لشکر مسلح قریش) نصیب شما خواهد بود; و شما دوست مى داشتید که کاروان (غیر مسلح) براى شما باشد; ولى خداوند مى خواهد حق را با دستورات خود تقویت، و ریشه کافران را قطع کند; (از این رو شما را برخلاف میلتان، با لشکر قریش درگیر ساخت.)» (وَإِذْ یَعِدُکُمْ اللهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَیْنِ أَنَّهَا لَکُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَیْرَ ذَاتِ الشَّوْکَةِ تَکُونُ لَکُمْ وَیُرِیدُ اللهُ أَنْ یُحِقَّ الْحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ وَیَقْطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ).(1)

سپس مى افزاید: «تا حق را تثبیت کند، و باطل را از میان بردارد، هرچند مجرمان کراهت داشته باشند»: (لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ)(2).

توضیح این که: به گفته مورخان ابوسفیان بزرگ مکّه و رئیس مشرکان با کاروان بزرگى که حدود پنجاه هزار دینار اموال تجارتى با خود داشت و مربوط به جمعى از بزرگان مکه و خودش بود از شام باز مى گشت.

پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) به یاران خود دستور داد آماده حمله به کاروان شوند و با مصادره اموال دشمن که لحظه اى از مخالفت و کارشکنى دست بر نمى داشتند بخشى از قدرت اقتصادى آنها را در هم بشکنند.

یاران ابوسفیان در مدینه که از این جریان آگاه شدند موضوع را به او رساندند.او پیکى با شتاب به مکه فرستاد و آنها را از خطر بزرگى که سرمایه هاى آنان را تهدید مى کرد آگاه ساخت. در مدت کوتاهى 950 نفر از رزمندگان و سران قریش با هفتصد شتر و یکصد رأس اسب با فرماندهى ابوجهل به حرکت در آمدند و مسأله تا آن حد جدّى تلقى شد که سران مکه تهدید کردند کسانى که بتوانند به میدان روند و خوددارى کنند، خانه هاى آنها را ویران خواهیم ساخت.

از سوى دیگر ابوسفیان براى رهایى از چنگ مسلمانان مسیر خود را تغییر داد و از بى راه حرکت کرد تا خود را از منطقه خطر دور سازد.

پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) با 313 نفر از یاران خود، با ساز و برگ جنگى مختصر ولى دل هایى مملو از ایمان و عزم و اراده به نزدیک سرزمین بدر ـ که یکى از منزلگاه هاى نزدیک میان مکه و مدینه بود رسیدند. در اینجا بود که پیامبر(صلى الله علیه وآله) از حرکت لشکر نیرومند قریش از مکه به سوى مدینه آگاه شد و با یاران خود به مشورت پرداخت که آیا کاروان تجارتى را تعقیب کنند یا در مقابل لشکر دشمن بایستند؟ گروهى موافق مقابله با دشمن بودند ولى جمعى دیگر در باطن مایل به تعقیب کاروان بودند، چرا که آمادگى کافى را براى مقابله با سپاه نیرومند دشمن در خود نمى دیدند.

ولى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) راه صحیح را انتخاب فرمود و فرمان حرکت به سوى دشمن را داد و لشکر کوچک اسلام به سرزمین بدر رسید (بدر نام چاهى است در آن سرزمین که به نام صاحب اصلى آن نامگذارى شده و سپس تمام آن سرزمین را بدر گفتند).

آیه فوق ناظر به این ماجرا است مى گوید: خدا به شما وعده داده بود که یکى از این دو طایفه (لشکر قریش یا کاروان تجارتى آنها) از آن شما خواهد بود ولى شما دوست مى داشتید طایفه غیر مسلح یعنى کاروان تجارتى قریش براى شما باشد اما خدا مى خواهد حق را آشکار سازد و ریشه کافران را برکند.

به هر حال پیامبر(صلى الله علیه وآله) در اینجا به مسلمانان فرمود: خداوند به من وعده داده است که یکى از این دو طایفه از آن ما خواهد بود ـ ما به سوى لشکر دشمن مى رویم ـ و بر آنها پیروز خواهیم شد; گویا محل کشته شدن ابوجهل و... را با چشم خود مى بینم.

این وعده همان گونه که خداوند به پیامبرش وعده داده بود تحقق یافت. دو لشکر در برابر هم قرار گرفتند و پس از جنگ پرهیجان و پرتلفاتى که روى داد ـ که شرح آن در تواریخ اسلام آمده است ـ; مسلمانان پیروز شدند و مشرکان مکه شکست سختى خوردند بطورى که هفتاد نفر کشته و هفتاد نفر اسیر دادند و بقیه فرار کردند.

این جنگ در روز هفدهم ماه مبارک رمضان در سال دوم هجرت واقع شد و اثر بسیار عمیقى در تاریخ اسلام بخشید بطورى که مبارزان بدر، همیشه آن را از افتخارات بزرگ خود مى شمردند.

در اینجا این سؤال مطرح است که طبق موازین عادى آیا هرگز چنین پیروزى براى مسلمین قابل پیشبینى بود؟ مسلماً نه زیرا:

اولا: مسلمانان به قصد نبرد حرکت نکرده بودند و طبعاً نفرات و عدّه کافى نداشتند; بلکه آنها به قصد تصّرف قافله حرکت کردند که ناگهان با لشکر انبوه و مجهّز قریش (البته در مقیاس آن زمان) روبرو شدند.

ثانیاً: از نظر موازنه قوا مسلمانان به ظاهر در وضع بسیار بدى قرار داشتند به طورى که تعداد سربازان دشمن تقریباً بیش از سه برابر مسلمین بود و اسب ها و شترهاى فراوان و ابزار جنگى کافى داشتند در حالى که در میان مسلمانان فقط دو نفر اسب سوارى داشتند و مرکب عمده آنها تعداد هفتاد شتر بود که هر چند نفر به تناوب سوار یکى از آنها مى شدند.

ثالثاً: در میان لشکر قریش افراد جنگجو فراوان بودند و انگیزه جنگ در میان آنها بود زیرا نه تنها اموال و ثروت، بلکه همه چیز خود را در خطر مى دیدند.

ولى على رغم همه اینها، طبق صریح آیه فوق وعده پیروزى به آنها داده شده بود و پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیز تأکید فراوان بر آن مى نمود.

جالب این که در گوشه و کنار این حادثه نیز مسائل مختلفى روى داد که حاکى از امدادهاى الهى بود. از جمله این که شب بدر خواب آرام بخشى چشم مسلمانان را فرا گرفت و آنان را براى پیکار فردا آماده ساخت. بارانى نیز از آسمان آمد تا هم خود را شستشو دهند و هم آن سرزمین شن زارى که حرکت بر روى آن مشکل بود کوبیده و محکم و آماده براى پیکار شود.

این همان چیزى است که در آیات بعد به آن اشاره کرده، مى گوید: (إِذْ یُغَشِّیکُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَیُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِّنَ السَّمَاءِ مَاءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَیُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ وَلِیَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِکُمْ وَیُثَبِّتَ بِهِ الاَْقْدَامَ)(3): «و (یادآورید) هنگامى را که خواب سبکى که مایه آرامش بود از سوى خدا، شما را فرا گرفت; و آبى از آسمان برایتان فرستاد، تا شما را با آن پاک کند; و پلیدى شیطان را از شما بر طرف سازد; و دلهایتان را محکم، و گامها را با آن استوار دارد».

کوتاه سخن این که از مجموع آیات مربوط به جنگ بدر در قرآن مجید اضطراب روحى گروهى از مسلمانان از فزونى نفرات و تجهیزات دشمن و برترى آنان بر مسلمین به خوبى روشن مى شود و با این حال به حسب ظاهر، پیش بینى شکست مسلمین بسیار طبیعى بود اما بر خلاف همه این قرائن، قرآن مى گوید: خداوند وعده پیروزى به مسلمانان داده بود و سرانجام پیروز شدند.

ممکن است گفته شود این آیات بعد از پیروزى بدر نازل شده است همان گونه که لحن آنها حکایت مى کند; بنابراین نمى توان آن را از پیشگویى هاى قرآن بر شمرد.

در پاسخ به این ایراد باید گفت که دقت در همین آیات اشکال متصور برطرف مى شود; زیرا قرآن با صراحت مى گوید: وعده پیروزى قبلا به شما داده شده بود و این وعده بعداً تحقق یافت.


1. سوره انفال، آیه 7.
2. سوره انفال، آیه 8.
3. سوره انفال، آیه 11.

 

 

6. وعده بازگشت4. پیشگویى از شکست قاطع دشمنان
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma