شناسائى ظهر و نیمه شب در مناطق قطبى

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
معراج، شقّ القمر، عبادت در قطبین
مقیاس حد وسط استبهم خوردن شب و روز در مناطق قطبى

2ـ نکته دیگرى که توجه به آن در حل این مسئله نهایت لزوم را دارد این است در مناطقى که آفتاب غروب نمى کند، و به اصطلاح آفتاب نیمه شب دارند، آفتاب در افق دائماً در گردش است و هر 24 ساعت یک بار سرتاسر افق آن را دور مى زند (البته در واقع کره زمین گردش مى کند ولى به نظر چنین مى رسد که آفتاب به دور آن مى گردد).

یعنى اگر شما در آن یک ماه که آفتاب در بعضى از شهرهاى کشور فنلاند غروب نمى کند در آنجا باشید، مى بینید که قرص کم رنگ آفتاب دائماً در کنار افق است، و مانند عقربه ساعت در گردش مى باشد، و 24 ساعت طول مى کشد که یک دور کامل در افق بگردد، آهسته آهسته از سمت مشرق به جنوب، و از آنجا به طرف مغرب، و از آنجا به شمال، و مجدداً به سوى نقطه شرق باز مى گردد!

ولى توجه داشته باشید که قرص آفتاب گرچه دائماً در کنار افق دیده مى شود ولى فاصله آن با افق در 24 ساعت یکسان نیست، یعنى گاهى کمى اوج مى گیرد، و بالا مى آید، و هنگامى که حداکثر اوج خود را طى کرد رو به طرف افق پائین مى آید تا به حداقل برسد، آنگاه مجدداً اوج مى گیرد.

علت این تغییر وضع آفتاب همان انحراف 5/23 درجه «محور» زمین نسبت به «مدار» آن مى باشد. (دقت کنید).

روى این حساب هنگامى که آفتاب به آخرین نقطه اوج خود برسد نیمه روز آنجا محسوب مى گردد، چون در این موقع آفتاب درست روى نصف النهار آنجا قرار دارد.

به عبارت روشنتر وقتى که آفتاب خوب بالا آمد «ظهر» آنجاست. و به این ترتیب هنگامى که آفتاب کاملا پائین رفت (و به حداقل ارتفاع رسید) درست مطابق «نیمه شب» آنجاست، و آن آفتاب کم ارتفاع هم همان آفتاب نیمه شب است!

بدیهى است روشنى هوا در 24 ساعت در این نقاط یکنواخت نیست، بلکه هنگامى که آفتاب بالا مى آید و به اصطلاح روز آنجاست هوا کاملا روشن مى شود، و هنگامى که آفتاب پائین مى رود و به نزدیکى افق مى رسد هوا کمى تاریک و مانند هواى گرگ و میش بین الطلوعین خودمان مى گردد، و روى این حساب آنها هم براى خود «روز و شبى» دارند ولى نه مانند روز و شب ما.

از بیانات بالا به خوبى روشن شد که تشخیص وقت دقیق «ظهر» و «نیمه شب» در این نقاط کاملا ساده است و همه کس مى تواند با نصب یک شاخص کوچک (قطعه چوب یا میله آهنى که کاملا بر زمین عمود باشد) از کم و زیاد شدن سایه آن، ظهر و نیمه شب را تشخیص دهند یعنى هنگامى که سایه شاخص به حداقل رسید درست موقع ظهر، و هنگامى که به حداکثر رسید نیمه شب است!

لابد خواهید گفت: فکرمان از نظر تشخیص ظهر و نیمه شب در این مناطق هنگامى که روزهاى طولانى وجود دارد کاملا راحت شد، ولى هنگامى که شبهاى طولانى بر این نقاط سایه افکنده است چه باید کرد؟

خوشوقتیم که به شما اعلام کنیم که حرکت ستارگان در این شبهاى طولانى به دور افق نیز شبیه حرکت آفتاب در روزهاى طولانى آنجاست.

واضحتر بگوئیم: ستارگان در آنجا کمتر طلوع و غروب دارند بلکه چنین بنظر مى رسد که همه دسته جمعى دور تا دور افق را گردش مى کنند (البته در واقع زمین گردش مى کند نه ستارگان).

منتها حرکات آنها هم به دور افق یکسان نیست گاهى کمى اوج مى گیرند و سپس پائین به طرف افق مى آیند.

بطورى که اگر یک ستاره را در کنار افق نشانه کنیم هنگامى که به حداکثر ارتفاع خود رسید حتماً روى خط نصف النهار، و درست هنگام ظهر است، و موقعى که به حداقل ارتفاع خود رسید درست نیمه شب مى باشد.

این موضوع را هم نباید هرگز از نظر دور داشته باشید که تیرگى هواى شبهاى طولانى آنجا، در بیست و چهار ساعت یکسان نیست، گاهى هوا کمى روشن مى شود (مانند هواى گرگ و میش بین الطلوعین) و آن روز آنجا محسوب مى گردد، و سپس رو به تاریکى کامل مى رود که شب واقعى آنجا مى باشد.

از مجموع این توضیحات نتیجه مى گیریم که شناختن «ظهر» و «نیمه شب» در شبها و روزهاى طولانى مناطق قطبى مسئله اى است حل شده و غیر قابل ایراد و نیازمند به هیچ وسیله خاصى مانند ساعت و رادیو و امثال آن نیست.

 

 

مقیاس حد وسط استبهم خوردن شب و روز در مناطق قطبى
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma