سؤال 531. با عنایت به آیه شریفه 34 سوره نساء، آیا صدور افعال و رفتار زیر از زن دلیل بر کراهت و نشوز وى مى باشد؟ راه اثبات آنچه بین زوج و زوجه رخ داده، چیست؟
الف) ابراز بى علاقه گى به زوج، و کراهت از نزدیکى، و جلوگیرى از عزل.
ب) بگوید: «من شخص دیگرى را مى خواستم، و از تو خوشم نمى آید» و کراراً از همان اوایل ازدواج درخواست طلاق کند.
ج) به خواسته شوهر اهمیتى ندهد، بى اعتنایى و لجاجت کند، رفت و آمدها و تلفن هاى دیگران به منزل را که در غیاب شوهر انجام شده، از او کتمان نماید.
د) بدون اجازه و اطّلاع شوهر از منزل خارج شده، و به محافل اجتماعى خلاف شؤون و میل شوهر برود.
هـ) در غیاب شوهر و بدون اطّلاع او، اموال با ارزش وى را از منزل خارج کند، و در حضور شهود تضمین برگشت بدهد، ولى عمل نکند. و جهیزیه خود را نیز طبق سند کتبى تحویل گرفته و با خود ببرد، و بى اذن زوج پس از سه ماه زندگى را ترک کند.
و) برخلاف شروط ضمن عقد، مابقى قباله خود را به اجرا گذاشته، و به هیچ یک از توافقنامه ها و تعهّدات طرفین، که توسّط زوجه و پدرش امضا شده، عمل نکند.
ز) ادامه زندگى خود را منوط به دریافت کلّ قباله، و حقّ مسکن، و دریافت سه فقره چک سفید امضا از شوهر و کسان او بنماید.
جواب: چنانچه موارد بالا ثابت شود، زن ناشزه است.
سؤال 532. اگر زنى به بهانه اختلافات خانوادگى از شوهر خود اطاعت نکند، و اطرافیان او، حتّى با تهمت و دروغ گفتن به شوهر، مانع رفتن او به نزد شوهرش شوند، آیا زن و اطرافیانش گناهکارند؟
جواب: زن بدون دلیل نمى تواند نشوز اختیار کند، و همچنین اطرافیان او بدون دلیل حق ندارند در این مسأله دخالت کنند، و اگر این کار را انجام دهند گناهکارند.
سؤال 533. در قرآن مجید آمده: «اگر زنان نافرمانى کردند، آنها را کتک بزنید؟!» و در جاى دیگر مى خوانیم: «مردها به خاطر این که نفقه مى دهند، بر زنان تسلّط دارند». فلسفه این دو حکم الهى چیست؟
جواب: پاسخ هر دو سؤال در تفسیر نمونه، جلدسوم، در تفسیر آیه 34 سوره نساء نوشته شده است، که خلاصه پاسخ این است که: با توجه به معنى آیه، و روایاتى که در بیان آن وارد شده و توضیحى که در کتب فقهى آمده است و همچنین با توضیحاتى که روانشناسان امروز مى دهند این مسئله چندان پیچیده نیست; زیرا:
اولاً: آیه، مسأله تنبیه بدنى را در مورد افراد وظیفه نشناسى مجاز شمرده که هیچ وسیله دیگرى براى اصلاح آنها مفید واقع نشود. اتفاقاً این موضوع تازه اى نیست که منحصر به اسلام باشد، در تمام قوانین دنیا هنگامى که طرق مسالمت آمیز براى وادار کردن افراد به انجام وظیفه، مؤثر واقع نشود، متوسل به خشونت مى شوند، نه تنها از طریق ضرب، بلکه گاهى در موارد خاصى مجازات هایى شدیدتر از آن نیز قائل مى شوند، که تا سرحدّ اعدام پیش مى رود.
ثانیاً: «تنبیه بدنى» در اینجا ـ همان طور که در کتب فقهى نیز آمده است ـ باید ملایم و خفیف باشد به طورى که نه موجب شکستگى شود، نه مجروح گردد و نه باعث کبودى بدن.
ثالثاً: روانکاوان امروز، معتقدند جمعى از زنان داراى حالتى به نام «ماژوخیسم» (آزار طلبى) هستند، که گاه این حالت در آنها تشدید مى شود، تنها راه آرامش آنان تنبیه مختصر بدنى است.
بنابراین، ممکن است ناظر به چنین افرادى باشد که تنبیه خفیف بدنى در مورد آنان جنبه آرام بخشى دارد و یک نوع درمان روانى است.
سؤال 534. هر گاه زوجه از ایفاى وظایف زوجیت خوددارى نماید، ناشزه بوده و مستحقّ نفقه نخواهد بود. حال اگر شوهر از انجام وظایف زوجیت سرباز زند، به گونه اى که زوجه اش را معلّقه قرار دهد، بفرمایید:
الف) آیا مى توان حکم به نشوز وى کرد؟
جواب: آرى، در این صورت زوج ناشز است، و زوجه مى تواند به حاکم شرع شکایت کند، تا او را وادار به انجام وظیفه نماید، و در صورت لزوم تعزیر کند.
ب) آیا در این صورت زوجه مى تواند از دادگاه تقاضاى طلاق نموده، و دادگاه نیز بر این اساس حکم به طلاق زوجه دهد؟
جواب: در صورتى که زوج به هیچ وجه حاضر نباشد، امساک به معروف یا تسریح به احسان کند، و زوجه در عسر و حرج قرار گیرد، حاکم شرع مى تواند او را طلاق دهد.